CONCERTRECENSIE. Braam Sixty, LUX Nijmegen, 22 december 2024
beeld: Olga Beumer
door: Cyriel Pluimakers

Meer dan drie decennia speelt de uit Nijmegen afkomstige Michiel Braam al een belangrijke rol binnen de wereld van de Nederlandse jazz. Voldoende reden om hem nu hij zestig wordt uitgebreid te fêteren. In het LUX podium is een uitgebreid programma voor hem samengesteld met ’s middags een bijna vier uur durende film en een avondprogramma met een verse editie van Bentje Braam. De titel van de jubileumviering is Braam Sixty.

  
Michiel Braam liet zich interviewen door Co de Kloet en Bas Andriessen en trad op met de nieuwe versie van Bentje Braam.

Documentaire
Vriend, filmer en journalist Bas Andriessen tekent voor de forse documentaire. Vanaf de eerste schreden heeft hij de carrière van Braam vastgelegd en in chronologische volgorde volgen we de pianist, componist en bandleider langs vele ensembles en projecten. Fragmenten komen er langs van Bik Bent Braam, Nopera, Flex Bent Braam, Nos Otrobanda, Penguins Too, Son Bent Braam en ¡Oye Mambo!. Buitengewoon fraai zijn de duo’s met Willem Breuker en Theo Loevendie. Tussen de diverse onderdelen wordt Braam door Andriessen geïnterviewd in het Engels. Het laatste voelt ongemakkelijk aan omdat Andriessen deze wereldtaal onvoldoende beheerst en zijn uitspraak ronduit beroerd is. Braam kan iets beter met het Engels uit de voeten. Waarom is er niet gebruik gemaakt van ons prachtige Nederlands, met ondertiteling? Leidmotief zijn telkens een paar noten van de pianospelende Braam die aan het slot de complete improvisatie ten gehore brengt. 

  
Contrabassist Jort Terwijn. Braam in gesprek. Makki van Engelen.

Waardering
Opmerkelijk is dat er weinig is geknipt aan de muzikale fragmenten. Stukken worden volledig vertoond zonder noemenswaardige edits. Braam maakt grote indruk met zijn ongelooflijke veelzijdigheid en het ogenschijnlijke gemak waarmee hij improviseert en zijn band leidt. Vele muziekstijlen komen aan de orde: van swing tot vrije improvisatie en van opera tot Antilliaanse muziek. Waar de inspiratie bij veel muzikanten op hun zestigste vaak een beetje op lijkt, gaat Braam nog als een jonge hond tekeer. Wat opvalt is hoe zorgvuldig hij telkens zijn energie doseert en zijn aandacht in het scheppingsproces laat gaan naar datgene wat er echt toe doet. Je vraagt je af of Braam in Nederland wel de waardering krijgt waar hij recht op heeft. Overigens zal de documentaire, die lang duurt maar niet langdradig is, binnenkort op YouTube te zien zijn.

   
Onderonsje van drummer Makki van Engelen en saxofonist Frank Nielander. Braam met Peter Haex.

Interview
Het avondprogramma start met een interview door radiomaker Co de Kloet. Eerst wordt Andriessen bevraagd over zijn documentaire en daarna komt de jubilaris aan het woord. Braam omschrijft zichzelf, ironisch genoeg, als lui. Hij speelt piano omdat je bij blaasinstrumenten van al dat verplaatsen van lucht moe wordt. Pianospelen is volgens hem gewoon zwaartekracht. Opmerkelijk is ook dat hij stelt dat hij niet angstig wordt van deadlines maar dat hij deze gewoon nodig heeft om voldoende productief te zijn. Hij heeft graag een stok achter de deur. Op de vraag waarom hij zo’n succesvol bandleider is, antwoordt hij dat hij alleen maar graag werkt met artiesten waarmee hij een muzikaal gesprek kan voeren. Door de adequate communicatie ontstaat interessante en steekhoudende improvisatiemuziek. 

  
Bentje Braam met tenortubaïst Peter Haex.

Second Coolbook
Een verrassing vormt het optreden van de nieuwe versie van Bentje Braam met altsaxofonist Frank Nielander, tenortubaïst Peter Haex, contrabassist Jort Terwijn en drummer Makki van Engelen. De pianist presenteert een nieuwe versie van het Second Coolbook, een project waarmee hij eind vorige eeuw internationaal furore maakte. Het is improvisatiemuziek die terloops verwijst naar de Cool Jazz van weleer, met referenties aan Lennie Tristano, Gerry Mulligan en Lee Konitz. Er wordt geïnspireerd gespeeld en menigmaal valt er een vleugje swing te bespeuren. Braam doet niet aan dogma’s en heeft, meer dan de meeste van zijn generatiegenoten, een uitgesproken open mind. Je vraagt je in gemoede af waarom hij onlangs niet prominent te zien was in het Bimhuis 50 programma, waar andere iconen uit de vaderlandse scene wel hun avond kregen. Gelukkig is zijn muziek van een dermate niveau dat de echte kenners in binnen- en buitenland hem altijd wel weten te vinden. Braam wordt nooit saai en zal altijd blijven verbazen!

• michielbraam.com