IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
Carla Bley: 1936 - 2023.
Foto © Ron Beenen.
17 oktober overleed pianiste, bandleidster en componiste Carla Bley (1936) op 87-jarige leeftijd in haar huis in Willow (New York). Haar muziek sprak niet alleen het jazzpubliek aan, maar ook liefhebbers van pop en klassiek. Haar composities combineerden op een intelligente en vanzelfsprekende manier elementen van uiteenlopende genres.
IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
Ahmad Jamal: 1930 - 2023.
Foto © Jos L. Knaepen.
Veel jazzmusici veranderden het geluid van de jazz, maar de gisteren op 92-jarige leeftijd overleden Ahmad Jamal (1930-2023) was niet zozeer een vernieuwer als wel een grootmeester van de stilte en de timing. Met zijn uitgebeende en bezielde pianospel wist hij velen voor zich in te nemen. Jamal brak door in de jaren vijftig, een periode waarin de bebop op haar hoogtepunt was, met pianovirtuoos Bud Powell en het dwarse spel van Thelonious Monk. Publiekslieveling Oscar Peterson putte zich bij de Jazz At The Philharmonic concerten uit in explosies van noten en Dave Brubeck had veel succes met ritmische en harmonische experimenten.
NECROLOGIE
door: Cyriel Pluimakers
Wayne Shorter: 1933 - 2023.
Foto © Jos L. Knaepen.
Donderdag 2 maart overleed op 89-jarige leeftijd saxofonist, bandleider en componist Wayne Shorter (1933-2023). Zijn belang voor de naoorlogse jazz is moeilijk te overschatten: veel van zijn composities worden wereldwijd dag in dag uit gespeeld en zijn typerende saxofoongeluid kent vele imitators. Maar liefst twaalf keer won hij een Grammy, in 1998 werd hem als jazzmusicus de National Endowment for the Arts toegekend en in 2015 ontving hij de prestigieuze Lifetime Achievement Award van de Amerikaanse Recording Academy.
NIEUWS/ACHTERGROND
door: Erno Elsinga
De poorten naar de festivals staan weer wagenwijd open.
Foto © Ron Beenen.
Traditiegetrouw worden in Nederland gedurende de maand juni veel jazzfestivals georganiseerd. Groot, klein, avontuurlijk, toegankelijk, grote artiesten, jong talent. Voor wie een beetje zoekt vindt zijn weg in het talrijke aanbod. Jazzenzo selecteerde zeven festivals die plaatsvinden in de zomermaand en zet de feiten op een rij.
ACHTERGROND
door: Georges Tonla Briquet
Toots Thielemans veroverde met zijn mondharmonicaspel de
hele wereld. Foto © Jos L. Knaepen.
Honderd jaar geleden werd Jean Baptiste Frédéric Isidoor ‘Toots’ Thielemans geboren op 29 april in een volkse buurt van Brussel. In 2016 vertrok hij naar de Elysian Fields om daar verder te musiceren, tussen een lach en een traan.
IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
Ack van Rooyen.
Foto © Joke Schot.
Donderdag 18 november overleed flugelhornspecialist Ack van Rooyen (1930-2021) op 91-jarige leeftijd. Zelden zal een jazzmusicus gedurende zijn laatste jaren zo met prijzen en loftuitingen zijn overladen als deze bescheiden Haagse grootheid. Het leek er even op of Nederland hem per ongeluk decennialang vergeten was. Zo ontving hij vanaf 2017 achtereenvolgens de Blijvend Applaus Prijs, werd hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en kreeg hij in 2020 de Boy Edgar Prijs. Recentelijk kwam daar nog een Edison bij voor het imposante 3-LP album ‘Metropole Orkest: Then and Now – The Artistry of Ack & Jerry van Rooyen’. Een soort inhaalrace, iets wat minder verwonderlijk is als je je realiseert dat Van Rooyen ruim zestig jaar lang zijn brood voor een groot deel verdiend heeft bij onze oosterburen.
door: David Cohen
Ack van Rooyen, 1930 - 2021.
Foto © Olga Beumer.
In de woonkamer van het herenhuis aan de Haagse Van Beverningkstraat waar Ack van Rooyen woonde, stond ik als zenuwachtige, 22-jarige amateurtrompettist een solo te blazen op ‘The Touch of Your Lips’. De eenenzestig jaar oudere veteraan zat in de zondoorvloede kamer met gesloten ogen te luisteren. Na tweeëndertig maten breide ik een eind aan mijn improvisatie, liet de trompet zakken en wachtte op zijn oordeel.
IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
Chick Corea koos al vroeg zijn eigen weg.
Foto © Ron Beenen.
Op 79-jarige leeftijd overleed pianovirtuoos Chick Corea (1941-2021), volstrekt onverwacht, aan een zeldzame vorm van kanker. Tot voor kort verbaasde hij de wereld met zijn dagelijkse livestreams, zijn opgewektheid en zijn grenzeloze energie. Net zoals zijn generatiegenoot Herbie Hancock beleefde hij een bijzonder veelzijdige carrière waarin artistieke vernieuwing en schaamteloze commercialiteit hand in hand leken te gaan.
OPINIE
door: Cyriel Pluimakers
Bo van de Graaf is een spil in de Nijmeegse jazzscene.
Foto © Olga Beumer.
Het is een publiek geheim dat Nijmegen van alle grote steden per inwoner het minste geld aan cultuur uitgeeft. Toch heeft de stad aan de Waal een grote naam op het gebied van popmuziek en festivals. Maar de jazz komt er sinds jaar en dag bekaaid vanaf. Het genre ontvangt maar mondjesmaat subsidie en de gemeente voert een opmerkelijke verdeel-en-heers politiek.
ACHTERGROND
door: Cyriel Pluimakers
Bart van Dongen: "De muziek gaat bij ons automatisch door het VLEK filter." Foto © Paul Janssen.
Een hoogtepunt tijdens het in oktober 2019 gevierde 40-jarige jubileum van Paradox Tilburg was het optreden van het septet VLEK. Een ensemble waarin stevige beats, heavy metal, blues, pakkende grooves en hartverscheurend mooie melodieën voorbijkomen. Een vaak tegendraads geluid waarin muzikale tegenstellingen worden opgeheven en leiden tot een vaak overvloedig artistiek resultaat.
ACHTERGROND
door: Cyriel Pluimakers
Millennium Jazz Orchestra staat sinds de oprichting onder leiding van Joan Reinders. Foto © Hardy Klink.
Het in Zwolle gevestigde Millennium Jazz Orchestra (MJO) bestaat een stuk langer dan je in eerste instantie zou denken. De bigband werd niet opgericht rond de eeuwwisseling, maar bestaat al vanaf 1985. Begonnen als Big Barchem Band maakte het orkest onder de bezielende leiding van Joan Reinders (1959) een transformatie door tot een initiatief van nationaal niveau. Sinds 1990 geeft het MJO elke eerste zondag van de maand een concert in Theater Bouwkunde in Deventer. Door de coronacrisis zal de geplande viering van het jubileum in mei niet doorgaan, maar welllicht zal er virtueel aandacht aan gegeven worden. Met ingang van het nieuwe seizoen zal het MJO zijn optredens verplaatsen naar het nieuwe, aan de IJssel gelegen, Theater Mimik.
ACHTERGROND
door: Cyriel Pluimakers
Enrico Pieranunzi en zijn trio's vanaf 2001 tot heden.
Foto © Joke Schot.
De Italiaan Enrico Pieranunzi (1949) is al heel wat decennia een van de meest succesvolle Europese jazzpianisten. We komen hem tegen in diverse configuraties van solo tot middelgrote ensembles, maar zijn status lijkt hij vooral te ontlenen aan de kwaliteiten van zijn pianotrio’s. Een jazzvorm waarmee hij in de voetsporen treedt van illustere voorgangers als Bill Evans, Paul Bley, Chick Corea en Keith Jarrett. De discografie van Pieranunzi bevat een aantal bijzonder geslaagde samenwerkingen die als een rode draad door zijn oeuvre lopen. Alle reden om een beeld te geven van zijn pianotrio’s vanaf 2001.
OPINIE
door: Cyriel Pluimakers
Zien we het beeld van een volle zaal nog terug?
Foto © Ton van Leeuwen.
De coronacrisis slaat diepe gaten in onze samenleving. Inmiddels staat vast dat er jarenlang door de overheid te weinig is geïnvesteerd in wetenschap en gezondheidszorg. Ook kunst en cultuur zijn er bijzonder bekaaid vanaf gekomen. Sinds de coup van Halbe Zijlstra wordt onze sector behandeld als een zeurend kind dat zijn zin niet krijgt. Waren we al verzwakt, dan doet deze crisis voor vele initiatieven de deur dicht. Tournees worden afgelast, concerten worden gecancelled, festivals gaan niet door en vrije producenten staan op omvallen.
IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
McCoy Tyner: 11 december 1938 - 6 maart 2020.
North Sea Jazz 2017. Foto © Ron Beenen.
81 jaar werd McCoy Tyner, de pianist die de krachtcentrale vormde van het baanbrekende John Coltrane Quartet. Vele pianisten vochten om een positie in dit ensemble, maar de jonge Tyner kreeg de job in 1960 en op het album ‘My Favorite Things’ horen we zijn vernieuwende visie op het begeleiden van de stersolist. Samen met contrabassist Jimmy Garrison en drummer Elvin Jones was hij ruim vijf jaar lang de ruggegraat van dit grensverleggende kwartet.
IN MEMORIAM
door: Erno Elsinga
Jules Deelder 1944 - 2019.
Het onverwachte heengaan van Jules Deelder op 75-jarige leeftijd na een ziekbed van nog geen 24 uur, sloeg een gat in zowel sport- als jazzland. De markante Rotterdammer, nachtburgemeester en sinds zijn verjaardag afgelopen november uitgeroepen tot erfgoed van die stad, is dood.
MASTERCLASS
door: Ronald Sterk
Mike Stern: "je moet durven, pas dan leer je vloeiend spelen."
Meestergitarist Mike Stern deelde een jaar geleden zijn kennis met zo’n dertig gitaristen tijdens een masterclass bij Max Guitar in Scheveningen. Zijn boodschap: studeren, luisteren, componeren, spelen. “Never give up.”
IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers
Gerry Teekens (1935 - 2019)
Afgelopen vrijdag overleed Gerry Teekens, een van de belangrijkste jazzproducenten die ons land gekend heeft. Op zijn Criss Cross Jazz label bracht hij sinds 1982 meer dan 400 producties uit. Artiesten als Kenny Garrett, Ralph Moore, Eric Alexander, John Swana en Mark Turner debuteerden er. Voor zijn vele verdiensten ontving hij in 2000 op het North Sea Jazz Festival de Bird Award.
ACHTERGROND
door: Cyriel Pluimakers
Peter Bjornild en Frans de Rond zijn de oprichters van Sound Liaison. Foto © CP.
Sinds Edison zijn geluidstechnici wereldwijd aan de slag om muziek en de menselijke stem zo goed mogelijk te ‘vangen’. Klonken de opnames uit het begin van de twintigste eeuw nog tamelijk primitief, inmiddels zijn we in een tijdperk aangeland waarin de mogelijkheden onbegrensd lijken. Over de hele aardbol wordt er geëxperimenteerd met opnames op het hoogste niveau en voeren formaten als DXD en DSD de boventoon. Waar menige muziekconsument thuis nog zit te prutsen met een Sonos setje en een Spotify abonnement, slagen professionals er wereldwijd in opnames te maken die uitermate realistisch zijn en waarin de muziek daadwerkelijk live in je huiskamer lijkt te staan. Ook de compact disk en langspeelplaat zijn inmiddels rijp voor het museum.
IN MEMORIAM
door: Mathijs van den Berg
Cees Schrama op 82-jarige leeftijd overleden.
Foto © Joke Schot.
Woensdag overleed in zijn woonplaats Baarn op 82-jarige leeftijd Cees Schrama. Zijn betekenis voor de jazzmuziek is nauwelijks in woorden te vatten. Schrama was vanaf de jaren vijftig muzikaal actief. Zo trad hij tot in het begin van de jaren zestig op als pianist met het Ted Easton Combo op diverse Amerikaanse legerbases door heel Europa, een heel vrije periode waar hij graag en veel over vertelde. Schrama was sowieso een vat vol anekdotes, die hij tot in de kleinste details kon opdissen. Hij wist van elke plaat en concert de bezettingen.
MANIFEST
door: Bob Hagen
Bob Hagen (85) uit zijn kritiek op de Raad van Culltuur en
overheid en doet een beroep op jazzmusici en liefhebbers.
De Raad van Cultuur is de waarborginstantie in ons land die los van politieke voorkeuren en ongeacht commerciële wensen met haar raadgevingen het ministerie van OCW adviseert, opdat onze overheid culturele en artistieke kwaliteit zo hoog mogelijk in haar trotse vaandel zal blijven dragen.