BOEKBESPREKING

Jeroen de Valk – Jazz in de Schaduw
15 onderbelichte musici
uitgebracht: oktober 2025
uitgever: Uitgeverij Aspekt
omvang: 228 pagina’s en 70 foto’s
prijs: € 25,- 
website: jeroendevalk.nl - uitgeverijaspekt.nl
door: Cyriel Pluimakers





Journalist Jeroen de Valk werd onder meer bekend door zijn biografieën over Chet Baker, John Engels en Ben Webster. Publicaties die in de boekenkast van menig jazzliefhebber staan en ook internationaal op de nodige waardering konden rekenen. Nu ziet een uitgave met een geheel andere insteek het licht: ‘Jazz in de Schaduw’. Een boek waarin vijftien minder bekende jazzhelden aan bod komen.

Luwte
Chet Baker mag dan postuum wereldroem geoogst hebben, maar wat te denken van de deels mislukte carrières van onder meer Barry Block, George Johnson, en Sandy Mosse. Anderen kozen er bewust voor om in de schaduw te verblijven, zoals Victor Kaihatu, Kenny Napper, Erik van Lier en Ab Schaap. Liever gaven ze les of werkten ze in studioverband. Musici als Paul en Marc van Wageningen lieten Nederland achter zich en maakten wereldwijde tournees met hun fusion-band Tower of Power. Ook zijn of waren er meesterlijke musici als Ack van Rooyen, Bert Brandsma en Leo Janssen die misschien wel het liefst deel uitmaakten van een groter ensemble. Ze kozen voor de luwte en van de spotlights hadden ze een afkeer.











Sandy Mosse (linksvoor, met tenorsax) in de band van Ado Moreno, ofwel Ado Broodboom in Zweden, 1954. © Collectie Ado Broodboom, NJA/Allard Pierson.


Ontroerend
Ronduit ontroerend is het portret van de fijnzinnige Sandy Mosse, die doodziek naar Nederland kwam omdat hier wel euthanasie mogelijk was. In ons kikkerlandje beleefde hij nog een aantal mooie jaren voordat Magere Hein zijn tol eiste. Opvallend is dat de helden van de auteur vooral de zachtere kant van de jazz laten horen, niet het New Yorkse macho geluid. In het dagelijkse leven zijn het soms ronduit sukkels, die geplaagd worden door verslavingen, zoals de Amerikaanse trompettist Earl Cross die door bijna iedereen vergeten achterbleef in Amsterdam. Of de broodmagere Tommy ‘Madman’ Jones die ooit een hitje had met ‘Hi-Fi Apartment’ en in de herfst van zijn leven nog even op sleeptouw werd genomen door Herbert Noord en Rinus Groeneveld. Ook de periode begin jaren zestig van de door de Italiaanse politie gearresteerde Chet Baker komt ruimschoots aan de orde: een naschrift voor De Valks eerder verschenen biografie. Tragisch om te signaleren hoe dit fotogenieke trompettalent zijn carrière al vroeg naar de Filistijnen hielp.  Musici waren vaak meer op zoek naar drugs dan naar optredens en het spelen van de juiste noten. 

Vlees en bloed
De Valk slaagt erin deze minor heroes neer te zetten als echte mensen van vlees en bloed met alle mogelijke tekortkomingen. Je zou ze zo op straat kunnen ontmoeten of bij Albert Heijn of een café om de hoek. Persoonsverheerlijking en muzikale krachtmetingen tref je in ‘Jazz in de Schaduw’ niet aan. Vaak gaat het om kwetsbare figuren die zich met moeite weten staande te houden in het dagelijks leven en soms bij toeval een levenspartner ontmoeten die hun uit de brand helpt. Een boek dat een unieke inkijk geeft in de jazz, die je in andere publicaties niet snel aantreft. Je leest en voelt de broze en breekbare binnenkant van een genre dat vaak bijzonder slordig omspringt met zijn grootste talenten. 

De publicatie is opgedragen aan zoon Arnold Floris de Valk (1989-2025). 

• Jazz in de schaduw is te bestellen via Uitgeverij Aspekt en info@jeroendevalk.nl
• Donderdag 13 november is er een exclusieve presentatie in het KAdECafé in Amersfoort met onder anderen tenorsaxofonist Leo Janssen. Eemplein 75, aanvang 20 uur.