IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers 









Roy Haynes: 13 maart 1925 - 12 november 2024.


Roy Haynes, de balletdanser onder de jazzdrummers, is niet meer. Vijf maanden voor zijn honderdste verjaardag verwisselde hij het tijdelijke voor het eeuwige. Zijn carrière startte in 1942 met musici als pianist Sabby Lewis, trompettist Frankie Newton en saxofonist Pete Brown. In 1945 verhuisde hij naar New York, waar hij onder meer speelde bij het orkest van Luis Russell. Daar kwam hij ook in aanraking met de bebop, de revolutionaire muziekstijl die de basis zou gaan vormen van de naoorlogse jazz.

Avant-gardisten
Haynes werkte onder meer met avant-gardisten als Thelonious Monk, Charlie Parker, Charles Mingus en Bud Powell. In 1960 treffen we hem aan op het album ‘Out Here’ van Eric Dolphy, die andere grote jazzvernieuwer. Kenmerkend voor Haynes is zijn knisperende spel op de snaredrum, waarbij hij een ondervel als bovenvel gebruikt. Meer dan bijzonder zijn ook de opnames die hij in 1962 maakt voor het Impulse-label met multi-instrumentalist Roland Kirk onder de titel ‘Out of the Afternoon’. Op het album ‘Cymbalism’ uit 1963 stelt hij de bekkens centraal waarop hij een geheel eigen verend geluid heeft ontwikkeld. 












Roy Haynes in 1964.
Foto © Salem State University.


John Coltrane
Zijn verfrissende en alerte spel wordt opgemerkt door grootmeester John Coltrane, die hem in 1963 vraagt om zijn vaste slagwerker Elvin Jones te vervangen, die lange tijd moet verblijven in een verslavingskliniek. De opnames uit die tijd behoren tot de hoogtepunten in het oeuvre van Haynes. In de studio horen we hem op zijn best in ‘After The Crescent’, ‘Dear Lord’ en ‘One Down, One Up’. Live excelleert hij in juli van dat jaar op het Newport Jazz Festival waar hij een nieuwe impuls weet te geven aan klassieke composities als ‘Impressions’, ‘I Want To Talk About You’ en ‘My Favourite Things’. Zijn vederlichte stijl vormt een groot contrast met de explosieve aanpak van Jones. Coltrane’s spel lijkt letterlijk vleugels te krijgen. Toch zal zijn verblijf in het John Coltrane Quartet van tijdelijke aard blijven.

Mr. Snapcracle
Haynes’ bijnaam luidt inmiddels ‘Mr. Snapcrackle’, een verwijzing naar de Amerikaanse snoepreep met een zoete buitenkant en een zure pittige twist aan de binnenkant. In 1969 sluit Haynes zich aan bij de jazzrock beweging en hij doopt zijn band om tot Hip Ensemble: hij werkt met solisten als George Adams, Charles Sullivan en Hannibal Marvin Peterson. Ook treffen we hem aan in de omgeving van tenorsaxofonist Stan Getz en vibrafonist Gay Burton. Eind jaren zeventig is hij aanwezig bij studiosessies van Nick Brignola, Hank Jones, Art Pepper en Ted Curson. Met trompettist Dizzy Gillespie treedt hij in 1979 op bij de Amerikaanse jazzfestivals in Newport en Monterey.











Roy Haynes op New Port Jazz Festival in 2009.
Foto © Marek Lazarski.


Een voltreffer vormen de opnames die Haynes in september 1984 met Chick Corea en Miroslav Vitous maakt voor ECM in Willisau en Reutlingen. Het trio wordt in 1987 genomineerd voor een Grammy Award. In 1988 krijgt Haynes daadwerkelijk een Grammy Award voor het album ‘Blues for Coltrane’, waarop hij te horen is met David Murray, Pharoah Sanders en McCoy Tyner. Tijdens de jaren tachtig en negentig treffen we hem veelvuldig in Europa aan met een kwartet of kwintet, waarin tal van topmusici de revue passeren als contrabassist Ed Howard, de pianisten David Kikoski en Darrell, Grant, de tenorsaxofonisten Ralph Moore en Craig Handy en zijn zoon Graham Haynes, die trompet en cornet speelt.

Eredoctoraat
In 1991 kent het Berklee College of Music hem een eredoctoraat toe en in 1994 krijgt hij de prestigieuze Zweedse Jazzpar-prijs. Gedurende de jaren negentig maakt hij wereldwijde tournees met Pat Metheny en Dave Holland.  In 1998 richt hij een meesterlijk trio op met pianist Danilo Pérez en contrabassist John Pattituci, dat op Verve een prachtig album uitbrengt. In het op het Franse Dreyfus Jazz uitgegeven ‘Birds of a Feather’ (2001) brengt hij een hommage aan Charlie Parker met Roy Hargrove en Kenny Garrett in de frontline.

Actief blijft Haynes tot op hoge leeftijd: zijn verjaardag viert hij telkens in de New Yorkse Blue Note Jazz Club. Een vaste regelmaat die eenmalig doorbroken wordt door de coronapandemie, want in 2020 moet hij thuisblijven. In berichten op de sociale media lijkt het er zelfs op dat Haynes het eeuwige leven heeft, maar toch wordt ook hij uiteindelijk opgeroepen door het hemelse jazzorkest, dat hij nu al dagenlang in vuur en vlam zet met zijn knisperende snaredrum, dansende bekkens en onnavolgbare puls.

Roy Haynes - Chick Corea - Kenny Garrett - Christian McBride.
Augustus 2010, Marciac, Frankrijk.