FESTIVALRECENSIE. Moers Festival, Moers Duitsland, 17 t/m 20 mei 2024
beeld: diverse fotografen*
door: Georges Tonla Briquet en Leentje Arnouts

Wars van alle hippe stromingen en overheersende maatschappelijke stellingen varen artistiek directeur Tim Isfort en zijn ploeg nog steeds een eigengereide koers. Hun uitgesproken visie werd voor de 53ste editie van Moers Festival extra in de verf gezet met een affiche boordevol karikaturale superhelden, de slagzin “Jazzfestival for music, scense-ification, politics, superheroes and: togetherness!” en een programmaboek bulkend van aanverwante verwijzingen gebaseerd op teksten van de Duitse auteur Hanns Dieter Hüsch.

  
Trio Sankaku, VAX en Jambinai op de 53ste editie van Moers Festival.

Visie
Engagement blijft een speerpunt sinds de eerste editie in 1972. In een samenleving die steeds meer extreemrechtse trekken vertoont, is dit een noodzaak, aldus artistiek directeur Tim Isfort. Dat weerspiegelde zich in het programma via onder meer de twee gastlanden Namibië en Japan. Namibië wegens een koloniaal verleden met Duitsland dat in een verhelderende context geplaatst werd en Japan door de hechte uitwisselingsband sinds het prille begin van het festival. Met het Londense Cafe OTO ontstond na de invoering van Brexit eveneens een samenwerking om te bewijzen dat de negatieve impact van politieke beslissingen op de juiste manier omzeild kan worden. Een daarbij aansluitend rijk en uitgebreid aanbod maakt elk kompas daarbij nutteloos. Kiezen is telkens ook verliezen. Nieuwsgierig blijven is de boodschap om te selecteren uit een honderdtal concerten. Een beperkte samenvatting van wat we zagen en hoorden.

  
Joe Hertenstein's XCountry Bungalow, Annex op buitenpodium, de groep BRÖZZFRAU.

Randanimatie
Wederom een resem nevenactiviteiten die aansloten bij de achterliggende stellingname, vermeld hierboven. Zo was er onder meer de tentoonstelling ‘Stolen Moments – Namibian music history untold’, hadden debatten plaats - de “moers discussions!” - en werden AI en virtuele mogelijkheden aangewend. In Moers houden ze graag de vinger op de pols omtrent de recente ontwikkelingen, ook muzikaal. Dit laatste uitte zich in de bewuste keuze om heel wat artiesten uit te nodigen die met electronics werkten.

Moersify
Moersify is een term die het best de muziek samenvat en omschrijft die hier al decennia weerklinkt. Het Amerikaanse VAX Trio illustreerde dit voluit. Patrick Breiner (klarinet, tenorsaxofoon), Liz Kosack (synthesizer) en Devin Gray (drums) presenteerden in première hun nieuw programma. Ze verleidden het publiek met een sprookjesachtige introductie om vervolgens een afslag te nemen richting een parallel universum verwant met dit van Laurie Anderson - periode ‘Big Science’ - en zo verder onder te duiken in de donkere krochten van een onheilspellend schimmenrijk. Het transcendentale einde met de drie gezeten voor het podium in het donker, zingend en enkel begeleid door een harmonium, hadden we niet zien aankomen. Op en top ‘moersify’.

  
Arto Lindsay, Michiyo Yagi & Zeena Parkins, geluidscollage.

In eenzelfde vertrouwde lijn was er Joe Hertenstein’s XCountry Bungalow. Het kwartet trakteerde de zaal op een urban trip van ‘zang’, electronics & glitch, synthesizer bleeps, drums en elektrische bas. Een onvervalste brok Moers-herrie. De danseres die vanuit een linnen cabine op het podium met zaklampen een soort schaduwspel imiteerde liet weliswaar eerder de indruk na van een gimmick dan een meerwaarde.

Geen publiektrekkers
Grote namen ontbraken op de affiche zij het met uitzondering dan toch van Arto Lindsay. Alhoewel, de eenentachtigjarige trombonist Conny Bauer en gitarist Caspar Brötzmann, zoon van de legendarische Peter Brötzmann, zijn niet bepaald randfiguren. Met een onuitgegeven octet, waarin trompettist Bart Maris, trakteerden ze het publiek gedurende drie kwartier op een aaneenschakeling van solo- en groepsimprovisaties culminerend in een totale ontlading. Een typisch Moers-concert van hoog niveau. Conny Bauer schitterde trouwens daags voordien al in duo met de Japanse pianiste Rieko Okuda. Er ontspon zich een bitsige maar vooral scherpzinnige dialoog tussen beide. Hun interactie gaf de indruk dat ze al jaren samenspeelden. 

  
Sankaku, Stefan Schultze, Morning Sessions.

Net niet
Electronics als grootste algemene deler in 2024, al dan niet in combinatie met andere instrumenten. Will Northlich-Redmond deed het in zijn eentje. Oerkreten, stroboscopische effecten, uitgelaten dansbewegingen en decibels maakten deel uit van de voorstelling. Welkom in de antichambre van de hardcore elektro. De vraag stelde zich hoeveel vooraf opgenomen materiaal in het spel was waardoor het een karikaturaal kantje had.

Dan kon Koshiro Hino (Goat) wel overtuigen. Zijn gebruik van electronics was allemaal live en meer geïnspireerd. De set met cellist Yuki Nakagawa getuigde van degelijke opbouw en afwisseling. Dat beiden al eerder samenwerkten als duo in Kakuhan of in andere constellaties zoals GEIST betekende natuurlijk een pluspunt. Top in het genre.

  
Koshiro Hino, Conny Bauer & Rieko Okuda, muziekinstrument koto.

De vele aspecten van de koto
Interessant was de ontmoeting tussen de Japanse koto speelster Michiyo Yagi en de Amerikaanse harpiste Zeena Parkins. Wie een subtiel samenspel van twee akoestische snareninstrumenten verwachtte, bevond zich op de verkeerde plek. Dit is immers Moers. Beide dames begonnen de set heel agressief door respectievelijk koto en harp te bewerken met boog en ijzeren staaf. Einstürzende Neubauten chaos in duo als het ware. Een assertieve aanpak die ze eenlijnig volhielden met afwisselende hulpmiddelen. Een ‘ear opener’ maar een echte spanningsboog vergaten ze enigszins in te bouwen.

Michiyo Yagi en haar jongere collega Hiroko Takahashi deden dat wel tijdens hun concert in de Stadtkirche. Een haast sacrale luisterbeleving in drie delen gebracht met boog en fingerpicks. Impressionistische noten wisselden af met gitzwarte doemklanken, trashy soundscapes, traditionele liederen van Yagi, percussieve passages en een aparte vorm van blues. Ergens tussen R.L. Burnside en Sunn O))) om het met westerse referenties te omschrijven. Een van de hoogtepunten uit de geschiedenis van Moers. 

  
Miyama Mcqueen en Tokita Shishan, Zeena Parkins, de Namibië expositie Stolen Moments.

In het verlengde hiervan zagen we het trio Sankaku met Miyama McQueen-Tokita (koto), Yuki Byeol (dans) en Akiko Nakayama (visuals). Een totaalspektakel van muziek, live \ schilderen’ geprojecteerd op scherm en een danseres die de danspassen van Michael Jackson ingestudeerd had.

Nduduzo Makhathini en Namibië
De Zuid-Afrikaanse pianist Nduduzo Makhathini maakt de laatste tijd internationale furore met zijn zeer persoonlijke mengvorm van jazz en de rootsmuziek uit eigen land. Overal verkondigt hij daarbij zijn boodschap van vrijheid en eenheid. In Moers plaatste hij het SAN volk in de kijker en nodigde een deel van de delegatie zangers en dansers uit op het podium. Deze bevolkingsgroep leeft op de grens van Namibië, Angola Botswana, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Hun oeroude tradities dreigden verloren te gaan door vervolging annex uitmoorden vanwege het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. Een klein deel van de muzikale erfenis is gered terwijl momenteel een nieuwe beweging opgang maakt. Makhathini, met zijn specifieke zangstem als bijhorend handelskenmerk, verwerkte het vol bravoure in zijn set, geruggesteund door contrabassist Zwelakhe-Duma Bell Le Pere en de Belgische drummer Gert-Jan Dreessen (FES). 

  
Amirtha Kidambi's Elder Ones ingeklemd door sfeerbeelden van het festival.

Jeugd
Geen Moers meer in de toekomst zonder de jeugd te motiveren. Onder de benaming ‘Captain Niederrhein Enraptured By The Unimoers’ traden leerlingen van de lokale muziekschool op in gezelschap van vier doorwinterde improvisators: trompettist Bart Maris, kotospeelster Naoko Kikuchi, toetsenist Antoine Arnera en electronics wizard BlipVert aka Will Northlich-Redmond. De korte composities werden aangereikt door de jongeren terwijl de ouderen hun ding mochten doen als bindmiddel. Een stijloefening van contrasten die hopelijk de jonge generatie zal aanzetten dit pad verder te volgen.

Tenslotte
Ondanks de klimaatperikelen en de steeds grotere impact van financiële concerns houden ze in Moers duidelijk stand en zetten ze de strijd voor de juiste waarden verder. Moers blijft zo een buitenbeentje in het festivalcircuit. Niettegenstaande de praktische moeilijkheden (alleen al de visums verkrijgen voor alle Afrikaanse artiesten buiten het commercieel circuit!) opteren Tim Isfort en consorten voor de minst evidente keuzes. Wat provoceren hoort daarbij maar ook confronteren en vooral dialogeren. Voor de drieënvijftigste keer leidde dit tot een avontuurlijke immersie.

* Fotografie: Kurt Rade, Nils Brinkmeier, Inga Klamert, Dennis Hoeren, Zalesskaya, Georges Tonla Briquet.

• moers-festival.de