Bill Frisell 858 Quartet zorgt voor magische avond
CONCERTRECENSIE. Bill Frisell 858 Quartet, Bimhuis Amsterdam, 5 november 2009
beeld: Elton Eerkens
door: Tim Sprangers
Muziek maak je met elkaar door te communiceren. Ruisloze communicatie is enkel mogelijk als een zelfde taal gesproken wordt. Maar daar blijft het niet bij. Goede muziek behoeft meer dan zuivere interactie. Er moet gebouwd worden op een gemeenschappelijk fundament en de muzikanten moeten open staan voor elkaar.
Bill Frisell 858 Quartet liet zich inspireren door de serie abstracte 858-schilderijen van Gerhard Richter
Het komt overeen met een goede vriendschap. Enige overeenkomst in achtergrond, visie of doel is een vereiste om te komen tot gesprekken. Het zal de kracht vormen van Bill Frisell. De Amerikaanse gitarist heeft een immens aantal paden bewandeld; hij is geïnteresseerd in alles en iedereen en bovendien een innemende persoonlijkheid. Deze eigenschappen geven het karakter weer van zijn herkenbare geluid: bol van allerlei invloeden, open en vriendelijk en tegelijkertijd ervaren en onvergelijkelijk.
Frisells insteek is immer origineel. De door een ongeremd enthousiasme gedreven ideeën, weet hij naar eigen wens uit te werken met hulp van de juiste mensen die hij in zijn indrukwekkende carriére om zich heen heeft verzameld. Inspiratiebron van het ‘Bill Frisell 858 Quartet’ is de serie abstracte schilderijen van Gerhard Richter. Deze Duitse kunstschilder is wars van enige definiëring van conventies en wierp het thema ‘deconstructie’ op in zijn 858-collectie. Resultaat is een serie van groots, niet te duiden kleurbombasme. Het zijn raar vervormde schimmen die verwardheid en rust maar ook energie en vooral een overtuigende eenheid uitstralen. Frisell koos niet voor niets voor het gedachtengoed van Richter.
Het muzikale concept werd gevormd in 2002 en het album ‘Unspeakable’ volgde een jaar later. Op dit album spelen naast Frisell op gitaar, Hank Roberts (cello), Eyvind Kang (viola) en Jenny Scheinman (viool). De laatste is inmiddels vervangen door Ron Miles die het prachtige instrument ‘Sattva’ bespeelt, een combinatie tussen een trompet en cornet.
858 Quartet (foto midden): Ron Miles, Eyvind Kang, Bill Frisell, Hank Roberts
De hoofdreden van de weergaloosheid van het concert ligt bij de originele insteek en de samenwerking voortkomend uit het ervaren en open karakter van Frisell. Hij vormde de basis van verschrikkelijk solide luisteren naar elkaar; de muzikanten voelden elkaar onvoorstelbaar goed aan. Een thema werd nooit zomaar ingezet; eerst tastte men af via enkele noten, vervolgens werden lijnen geopperd en pas als de initiatiefnemer bijval kreeg middels subtiele accenten, mochten de ideeën worden voortgezet. Het kwartet opereerde als een ondoordringbare eenheid, dat zó goed op elkaar ingespeeld was dat het resultaat machtig en magisch werd. Een fijnzinnige sfeer versplinterde in vier enerverende motieven die een hele tijd later weer op wonderbaarlijke wijze versemeltten. Verschillende composities en onafhankelijke ideeën amalgameerden op onbegrijpelijke, maar o zo mooie wijze.
Hoe is de muziek eigenlijk te omschrijven? Kamermuziek vormde de basis met een grote rol voor initiatief en creativiteit. We hoorden uiteraard jazz, maar ook de voor Frisell kenmerkende country. Materie uit zijn laatste project ‘Disfarmer’, waarin hij foto’s van de rurale fotograaf Mike Disfarmer als uitgangspunt nam, kwam duidelijk terug. Maar ook een flinke portie blues, vaak uitgewerkt door zijn loopstation en een scala aan elektronische vervormingen van Frisell. Eigenlijk doet het geen recht aan het kwartet om deze in genres onder te verdelen. Met de zuivere samenkomst van eigen invloeden onstond een volstrekt eigen geluid. Zij deconstrueren de muziek en elkaar door zich bloot te geven en zo een taal te creëren waarbij op egale lijn wordt gecommuniceerd. Artistieke conventies voldoen niet meer. Misschien is Richter’s deconstructie wel een noodzaak om tot ware kunst te komen.
