CONCERTRECENSIE. North Sea Jazz Festival, Ahoy Rotterdam, 14 en 15 juli 2018
beeld: Olga Beumer
door: Cyriel Pluimakers

Na een geslaagde eerste dag opent de tweede met een spectaculair concert van de Mingus Big Band. Dit orkest, dat al meer dan 25 jaar door zijn weduwe in stand wordt gehouden, weet de muziek van deze grensverlegger telkens weer leven in te blazen. Met kracht en passie brengt het grote ensemble de grillige en complexe composities van de jazzvernieuwer weer tot leven.

  
Fred Hersch Trio, Mingus Big Band en Oumou Sangaré speelden op North Sea Jazz.

Ook aan de maatschappelijke context van de jaren vijftig en zestig in de Verenigde Staten – racisme en discriminatie – wordt breeduit ruchtbaarheid gegeven tijdens het optreden. Schitterend solowerk is er te horen van trombonist Conrad Herwig, tenorsaxofonist Wayne Escoffery en trompetiist Philip Harper. Een hoogtepunt vormt de uitvoering van ‘Isabel’s Table Dance’, met aanstekelijk flamenco-spel van contrabassist Boris Kozlov. 

Verfijnd
Een nadeel van North Sea Jazz is dat veel kleine zalen, met verfijnde jazz, de hele dag vol zijn. Zo moet er voor de Volga en Madeira meestal nee verkocht worden aan belangstellende bezoekers. Voor velen is het concert van Jazzmeia Horn dan ook onbereikbaar: een act die beslist in een grotere zaal had moeten staan.

Gitarist Philip Catherine laat met zijn ensemble horen waarom de Belgische jazz nog steeds tot de Europese top behoort: fijnzinnige muziek met een subtiel swingend karakter. Dat er in zijn band ook twee toppianisten zitten – Bert van den Brink en Nicola Andrioli – verhoogt de muzikale spanning. Het ensemblegeluid krijgt een lichte zweving, die een passende fundering vormt voor het emotionele trompetspel van Bert Joris. 

  
Philip Catherine met de pianisten Bert van den Brink en Nicola Andrioli. Pharoah Sanders.

De broze Amerikaanse pianist Fred Hersch bewandelt de weg van de uiterste verfijning: muziek op de grens van de stilte. Met zijn toucher weet hij boventonen aan de vleugel te ontlokken die bij andere pianisten afwezig blijven: met liefde raakt hij de toetsen aan. Weinigen komen in de buurt van zijn indringende visie op bekende nummers als Billy Joël’s ‘And So It Goes’ en Paul McCarthney’s ‘For No One’. Bijzonder ook is de aan Sonny Rollins opgedragen ‘Newklypso’ en de originele interpretatie van Thelonious Monk’s ‘We See’.

Chico Freeman vormt al meerdere decennia een serieuze kracht op de tenorsaxofoon, maar de afgelopen jaren is het wat rustiger rondom hem geworden. Hij treedt aan met een kwintet met een van de beste ritmesecties van North Sea Jazz:  pianist Anthoney Wonsey, contrabassist Kenny Davis en drummer Rudy Royston. Vibrafonist Anthony Kerr maakt met zijn virtuoze spel het groepsgeluid echt bijzonder. Jammer is het om te signaleren dat Freeman’s ooit indringende saxofoongeluid flink aan kracht heeft ingeboet. Zijn klank is wollig en zijn voorheen penetrante toon lijkt helemaal verdwenen.

  
Fred Hersch Trio. Chico Freeman Plus+tet. Martin Fondse Orchestra (© Ron Beenen).

Presentatoren
Het Orchestra van BUMA Boy Edgar Prijswinnaar Martin Fondse opent de zondag in de Madeira zaal. De aparte composities van Fondse komen in de ruimte niet echt tot leven. De speciale gasten - harpist Remy van Kesteren en trompettist Eric Vloeimans – brengen nog een beetje leven in de brouwerij. Zijn de arrangementen te ingewikkeld of hebben de musici zich de arrangementen nog onvoldoende eigen gemaakt? Vooral de afstemming tussen vocaal en instrumentaal rammelt behoorlijk. 

Een jarenlang probleem bij North Sea Jazz zijn de aankondigingen. De meeste presentatoren hebben te weinig jazzkennis in huis, bereiden zich slecht voor en stapelen fout op fout. Zo wordt bij trompettist Keyon Harrold verwezen naar ‘Miles David’ en moet de vocale koningin uit Mali het doen met ‘Soumou Sangaré’, breeduit geïntroduceerd door Mijke van Wijk die net de tekst uit Wikipedia geciteerd heeft. Oumou Sangaré laat zich door deze blunder allerminst uit het veld slaan en zet een grootse show neer waarmee ze haar reputatie volledig waarmaakt. Krachtige zang en onweerstaanbare ritmes vullen het hele plein. De tent van de Congo en haar podium is zonder meer te klein, want Sangaré treedt in Afrika voor gevulde stadions op. Vreemd genoeg moet ze het in Rotterdam al jarenlang steeds doen met deze veel te kleine plek. Is het echt niet mogelijk om haar een groter podium te bieden? In het Ahoycomplex zijn beslist voldoende mogelijkheden.

  
Jazzmeia Horn. Queen of Sheba met Ibrahim Maalouf en Angelique Kidjo. Kika Sprangers (© Ron Beenen).

Innovatie
Weinig aandacht is er bij dit festival voor speciale projecten. De compositieopdracht aan Philipp Rüttgers op vrijdag vormt een uitzondering. Überhaupt is de aandacht voor nieuwe ontwikkelingen elk jaar minimaal, dit terwijl het steevast uitverkochte evenement toch voldoende mogelijkheden biedt voor innovatie. Het zou de organisatie sieren als ze meer compositieopdrachten zou uitzetten en veel ruimte zou geven aan jonge musici, afkomstig uit de hele wereld. North Sea Jazz als het podium van de toekomst!

Toetsenist Vijay Iyer zorgt voor een van de meest avantgardistische optredens van deze editie. Zijn concert volgt in grote lijnen het repertoire van de recent verschenen ECM-productie ‘Far From Over’, een van de beste uitgaves van vorig jaar. Hij kondigt gelukkig zelf zijn, door technische problemen iets te laat begonnen, concert aan. Professioneel introduceert hij de leden van zijn sextet en licht hij de composities toe. Muziek met over elkaar heen schuivende klankstructuren die bedoeld is voor de ervaren luisteraar. Fraaie solistische prestaties zijn er te beluisteren van de vindingrijke cornettist Grahan Haynes, de krachtige tenorsaxofonist Mark Shim en de virtuoze altsaxofonist Steve Lehman. Wanneer Iyer solo achter de vleugel plaatsneemt, is de zaal muisstil. Een concert dat voortdurend de aandacht vasthoudt en concentratie afdwingt.

  
Vijay Iyer Sextet. Billy Hart Quartet met saxofonist Joshua Redman.

Climax
Voor een climax zorgt het kwartet van drummer Billy Hart, met een uitermate geïnspireerde Joshua Redman als gast. De 77-jarige Hart is een van de meest geliefde slagwerkers van de jazz: een musicus die niet alleen fantastisch begeleidt maar ook een band kan verbinden. Zijn spel zit vol kleine geluiden en subtiele duwtjes die werken als een feilloze soort lijm. Trefzeker stuurt hij zijn band aan waarbij Redman een bijzondere kant van zichzelf laat zien. 

Met solo’s die letterlijk tot het gaatje gaan, stapt hij in de voetsporen van de spirituele blazers uit de jaren zestig. Redman laat zijn instrument gieren en brullen en zoekt in zijn improvisaties de uitersten op. Letterlijk en figuurlijk blaast hij zijn generatiegenoten naar huis en toont hij definitief aan dat hij voor velen de beste tenorsaxofonist is van dit moment. Van eenzelfde allure zijn de bijdragen van pianist Ethan Iverson, die speelt in de staccato-traditie van Thelonious Monk en prachtige composities bijdraagt. Zijn ‘Chamber Music’, met een lyrisch spelende Redman, vormt een van de mooiste momenten van North Sea Jazz 2018. Een slotconcert dat nog lang nazindert en nu al een voetnoot vormt in de jazzgeschiedenis.  

Gezien: Mingus Big Band, Philip Catherine, Fred Hersch Trio, Chico Freeman Plus+Tet (14-7). Martin Fondse Orchestra, Oumou Sangaré, Vijay Iyer Sextet, Billy Hart Quartet met Joshua Redman (15-7).

• northseajazz.com