CONCERTRECENSIE. Moers Festival, Festivalhalle Moers Duitsland, 22, 23, 24 mei 2015
beeld: Elisa Essex
door: Georges Tonla Briquet

Vorig jaar verhuisde Festival Moers van een circustent naar een heuse concertzaal. Een revolutie, of evolutie, maar muzikaal bleef alles bij het oude: vier dagen genieten van hedendaagse improvisatie met zo nu en dan een blik achteruit. Dit jaar ontving het festival uit handen van Europe Jazz Network de 'Award for Adventurous Programming'. Het bewijs dat artistieke integriteit gewaardeerd wordt.

  
Artist in Residence Colin Stetson, Miko Innanen 10+ en Michael Mantler die optrad met The Jazz Composer's Orchestra Update.

Kracht
De Moers-traditie wil dat er dagelijks minstens een powerduo of -trio op het affiche staat. Dit jaar waren er dat op de zaterdag maar liefst drie. Het leidde tot een zeker gevoel van overkill. Vooral omdat de paralellen te opvallend waren. Ze werden allen aangekondigd als improviserende eenheden. Dat waren ze ook. Maar improvisatie enkel gekoppeld aan virtuositeit en een vloedgolf decibels, is geen garantie voor een intrigerend concert. Er is meer nodig dan dat. Zoals continue interactie of enige fantasie. sPacemoNkey – met pianist Morten Qvenild en drummer Gard Nilssen - kwam er aanvankelijk mee weg. De onverbloemde verwijzing naar Bowie’s Berlijnse periode hielp bijvoorbeeld, maar na een halfuurtje wist je wel waar het om draaide.

Dat gold ook voor Pulverize the Sound, gevormd door trompettist Peter Evans, bassist Tim Dahl en drummer Max Jaffe. Een big bang als introductie gevolgd door het etaleren van vakmanschap op de diverse instrumenten. Vooral Evans zijn speeltechniek is verbluffend, maar dat alleen is niet voldoende om van een beklijvende prestatie te spreken. 

  
De bands Pulverize the Sound en sPacemoNkey. Het trio Colin Stetson, Trevor Dunn, Greg Fox.

Ook Artist in Residence multi-saxofonist Colin Stetson en zijn twee vennoten - bassist Trevor Dunn en drummer Greg Fox - bezondigden zich aan een dergelijk vertoon. Hun fysische prestatie stond buiten kijf. Een ware oerknal met Stetson die er tijdens het blazen nog een schepje bovenop deed middels vocale uithalen. Tribale ritmen gegrepen uit de stedelijke jungle. Drie keer overweldigend maar vooral eenzijdig. Heel veel testosteron en te weinig spanning. 

Erezaak
Moers maakt er een erezaak van om per editie achteruit te blikken en minstens een legendarische artiest of een baanbrekend werk opnieuw in de kijker te plaatsen. Dit jaar was deze eer toebedeeld aan trompettist Michael Mantler, medeoprichter van de Jazz Composer’s Orchestra Association. Het titelloze debuut uit 1968, met Carla Bley - Mantlers echtgenote uit die tijd - en met grootheden als Don Cherry en Cecil Taylor, blijft een referentie. Onder de titel ‘The Jazz Composer’s Orchestra Update’ werd deze mijlpaal opgepoetst met de Nouvelle Cuisine Big Band onder leiding van Christoph Cech. En met een aantal notoire solisten waaronder Mantler zelf, gitarist Bjarne Roupé en saxofonist Harry Sokal. Orkestrale freejazz van vier decennia geleden waarvan de impact nog geen noot geslonken is. De solo’s waren afgemeten maar werden op de juiste momenten ingelast, al had Roupé net wat meer vinnigheid kunnen betrachten. 

  
Sara McDonald met de Big Band der Hochschule für Musik und Tanz. Michael Mantler met The Jazz Composer's Orchestra Update. Eivind Opsvik Overseas.

In een heel ander register maar eveneens met groot orkest was het concert van de Amerikaanse Sara McDonald met de Big Band der Hochschule für Musik und Tanz uit Keulen, versterkt met een strijkerskwartet. McDonald pendelt tussen pop, jazz en rock met een visie waarvan ze de grondbeginselen leerde bij Peter Eldridge en Theo Bleckman. Een kruising tussen Flat Earth Society en Spike Jones met stijlvormen uit de musical en de traditionele bigband. Het samengestelde ensemble bracht meer dan enkel popliedjes getransponeerd naar de wereld van grote bezettingen. 

Toppers
Door zijn talrijke uiteenlopende projecten vormt de Finse saxofonist Mikko Innanen in zijn eentje een sleutelfiguur van de jazzscene in zijn land. In Moers verscheen hij met zijn 10+, een all star groep met in de gelederen Pauli Lyytinen, Jukka Eskola, Verneri Pohjola en Joonas Riippa. Het optreden werd aangekondigd als ‘existentiële extravaganza’; een trip van kamermuziek tot free. De opvallende zelfverzekerdheid in het openingsnummer werd door de bende meteen onder de loep genomen door dissonante accenten en assertieve solostukken. Vooral trombonist Jari Hongisto speelde zich in de kijker. Een verwrongen kijk op de blues en de New Orleans-traditie zorgden voor een verantwoorde link met het verleden. Hinkstap springend door de jazzgeschiedenis ging het dan weer verder tot in de 21e eeuw. Zelfs een stukje film noir-soundtrack ontbrak niet op het programma. Die Finnen, ze weten waar ze mee bezig zijn.

  
Eivind Opsvik. Colin Stetson's ‘Sorrow, a reimagining of Gorecki’s 3rd Symphony’ met vocaliste Megan Stetson.

Ander hoogtepunt was het concert van Eivind Opsvik Overseas, de groep rond bassist Opsvik met rond hem Tony Malaby, Brandon Seabrook, Jacob Sacks en Flin van Hemmen. Jazz recht uit het hart van Brooklyn, met saxofonist Malaby op het scherpst van de snede, maar steeds even cool. Een groep die ook weet hoe je een set moet opbouwen. 

Verrassend was het concert van Colin Stetson – met zus Megan Stetson in een vocale glansrol -  waarin zijn versie van ‘Sorrow, a reimagining of Gorecki’s 3rd Symphony’ werd uitgevoerd. Alsof David Lynch Richard Wagner ontmoette. Een schrijnende aanklacht tegen oorlog in drie delen die Gorecki in 1976 schreef. Nu uitgevoerd met onder meer twee gitaristen. Episch, overdonderend en bloedmooi. Een schoolvoorbeeld van hoe je hedendaags, klassiek en powerjazz aan elkaar rijgt. 

Ochtendsessies
Een van de grootste troeven van Moers blijven The Morning Sessions waar muzikanten al improviserend elkaar voor het eerst op een podium ontmoeten. Zo was het publiek getuige waar drummer Gard Nilssen en gitarist Bjarne Roupé toe in staat zijn, ver weg van een groot podium. Of wat drummer Fabian Jung, elektronicatovenaar Achim Zepezauer en gitarist Kalle Kalima samen uit hun instrumenten goochelen. Het publiek zit er ademloos en muisstil bij, hoe extreem het er ook aan toegaat. Dit festivalonderdeel blijft het geheime wapen van Moers.

• Festival Moers 2015 legde 13 concerten vast op video. Hier te bekijken.
• www.moers-festival.de