ACHTERGROND
door: Rinus van der Heijden









Pianist Craig Taborn gaat een muzikale strijd aan met Yuri Honing.
Foto: Claudia Casanova.


Vijf dagen muziek, vijftig concerten, op vijftien plaatsen. De beste aanduiding dat November Music weer voor de deur staat. Nederlands bekendste festival voor eigentijdse muziek gaat woensdag van start. En Den Bosch is wederom de plek om te zijn. Dit jaar zeker voor liefhebbers van jazz en andere improvisatiemuziek. Thema is: muziek van nu door de makers van nu.

Maar liefst elf concerten staan er voor de jazz- en improvisatieminnaars klaar. Ze zijn geconcentreerd op de vrijdag en zaterdag van het festival. Waarbij de zaterdag topzwaar wordt, omdat van half acht tot na middernacht het Duitse platenlabel ECM Records centraal staat.

Met dat label is iets vreemds aan de hand. Het bestaat al sinds 1969 en kreeg vanaf de oprichting de wind van voren. Juist in de jaren dat de free jazz triomfen vierde, kwam het label met muziek die de fans van de vrije jazz als het verkeerde snoepgoed in de oren klonk. Oprichter en producer Manfred Eicher werd als niet serieus beschouwd. Critici zeiden dat hij alleen oren had naar de klank van de artiesten in zijn stal, niet naar hun muzikale intenties. Toch waren het grote namen als die van Keith Jarrett, Chick Corea, Pat Metheny en vooral de Scandinavische saxofonist Jan Garbarek die er met groot succes platen uitbrachten.

Inmiddels is het tij voor ECM Records volledig gekeerd. Roscoe Mitchell, Carla Bley, John Surman, Marilyn Crispell, Enrico Rava, Meredith Monk, Nik Bärtsch, Andy Sheppard, Evan Parker, Louis Sclavis en John Abercrombie zijn enkele van de namen die met graagte naar de studio in München reisden om er hun muziek te laten vereeuwigen.

Vrij baan
Tamelijk logisch dat de organisatie van November Music ervoor koos ECM Records een lange avond vrij baan te geven. De Finse pianiste en harpiste Iro Haarla opent de concertreeks met haar kwintet, daarna volgt het duo Craig Taborn (piano) en Yuri Honing (tenorsaxofoon), waarna Taborn met zijn trio – verder gevormd door  contrabassist Thomas Morgan en slagwerker Gerald Cleaver – aantreedt. De Noorse trompettist Arve Henriksen, die van de breekbare, uitgesponnen lijnen op zijn instrument, en slagwerker Audun Kleive besluiten de avond.

Het blok ‘Jazz/Impro’ wordt woensdag al geopend door het Clazz Ensemble dat als gasten violiste Monica Germino en zangeres Cristina Zavalloni naar voren schuift. Het ensemble brengt werk van de Nederlandse componist Louis Andriessen. Wie denkt dat deze zich alleen maar beweegt op het vlak van de eigentijdse gecomponeerde muziek heeft het mis: Andriessen stopt verbazingwekkend veel jazz- en improvisatie-elementen in zijn composities. Film speelt een belangrijke rol tijdens dit concert. Zo is ‘M is for Man, Music and Mozart’ van Peter Greenaway te zien.

De muziekvorm rebetika wordt gezien als Griekse stadsblues. Andy Moor van de oerpunkband The Ex gaat ermee aan de slag met festivalcomponist Yannis Kyriakides, die het vooral in elektronica zoekt. Opmerkelijk is ook de aanwezigheid van BEAM (Brabants Ensemble Avontuurlijke Muziek), dat een muzikale vrijage aangaat met de Duitse trompettist Markus Stockhausen, zoon van de elektronicapionier Karlheinz. BEAM gaat improviseren met de trompettist, terwijl Martin Fondse, muzikaal leider van BEAM samen met Andreas van Zoelen composities van Stockhausen arrangeert voor het Brabantse ensemble.

The Inbetweens is een nieuw gitaartrio uit New York. Hun muzikale inspanningen bewegen zich tussen jazzfusion en indierock en daaruit groeit de allernieuwste, mondiale improvisatiemuziek. Pal na The Inbetweens treedt The Thing aan, een Zweeds trio met saxofonist Mats Gustafsson in de gelederen. The Thing wordt voor de gelegenheid XL, omdat ook stemkunstenaar Han Buhrs en trombonist Wolter Wierbos zijn uitgenodigd.











Bram Stadhouders (foto) treedt op met Jim Black en de Noorse zangeres Sidsel Endresen. Foto © Mark van Vugt.


Bram Stadhouders
De Tilburger Bram Stadhouders noemt zichzelf ‘atmospherotronic gitarist’. Een puike omschrijving voor zijn weldoordachte mix van jazz, ambient en elektronica. Op festival Incubate 2011 presenteerde hij een nieuw trio, met de Amerikaanse topslagwerker Jim Black en de Noorse zangeres Sidsel Endresen. Improvisaties worden hier gekoppeld aan op de verbeelding inwerkende, uiterst sfeervolle klanklandschappen.

Werk van David Moss, Jacq Palinckx, Yannis Kyriakides, Robert Graettinger, Joost Buis, Guus Janssen, Hilary Jeffery en Cor Fuhler komt op de lessenaars van de David Kweksilber Big Band. Het 24-koppig orkest van deze saxofonist/klarinettist bouwde in korte tijd veel roem op in Amsterdam. Op November Music treedt het voor het eerst buiten de hoofdstad op. De groep telt bekende namen uit de Nederlandse improvisatiescene en heeft als gast vocalist David Moss uitgenodigd. Stemkunstenaar is overigens een beter woord voor Moss, want welke vocalist kan er zó improviseren als hij? Bijzonder is de première van ‘Voice Box Spectrál PLUS’ waarvoor Jacq Palinckx het nieuwe werk 'Fxxxxxx Things' componeerde. Het betreft een eigentijdse versie van 'My Favorite Things' en andere klassiekers uit de Amerikaanse musical 'The Sound of Music'.

• November Music, van 9 t/m 13 november, Den Bosch. Voor het volledige programma van het festival, zie: www.novembermusic.net
 

Zie ook:

• 30-05-11 Craig Taborn: ‘Ik zeg liever niets dan zomaar iets.’  (interview)