INTERVIEW
door: George Tonla Briquet









Mijn composities zijn cellen waar ik vrij mee kan omspringen. 
Foto © Charlotte Lybaert.


Bij Aspen Edities houden ze van kunstzinnige hoezen en bijzondere soloprojecten. Deze keer is het contrabassist Nils Vermeulen die de uitdaging aanging en de Opera van Gent uitkoos als opnamelocatie. Het resultaat, ‘Variations’, verscheen in april op ouderwets vinyl.

Geheugensteun
Drummers en contrabassisten zijn zo ongeveer de meest gevraagde muzikanten en duiken dan ook overal op. Voor Nils Vermeulen geldt hetzelfde. Zijn naam kan gekoppeld worden aan groepen als Frame Trio, Kabas en Jukwaa maar er is tevens de connectie met de New Yorkse bassist William Parker. Improvisatie vormt daarbij telkens een sleutelbegrip. “Ik speel ook bij het Nemø Ensemble dat hedendaags klassiek brengt. Op die manier bevind ik mij tussen twee werelden. Partituren bekijk ik daarom als geheugensteun. Mijn composities zijn eerder cellen waar ik vrij mee kan omspringen.” 

Eerlijke klank
De opname had plaats in de Opera in Gent. Vermeulen hierover: “Daar waren twee redenen voor. Enerzijds is er een droge en eerlijke klank zonder reverb zoals bijvoorbeeld in een kapel. Je hoort hier alles, van mijn ademhaling tot het minste gekraak van de houten vloer. Anderzijds is er het historisch aspect. Aanvankelijk werd de contrabas in een opera aangewend om effecten na te bootsen zoals een storm of een magisch gebeuren. Dat gegeven sluit naadloos aan bij mijn huidig onderzoek naar klank.”











Nils Vermeulen maakt zelf darmsnaren in zijn onderzoek naar klank. Foto © Geert Vandepoele.


Voor de volledigheid, ‘Variations’ is niet zijn eerste solorelease. Eerder bracht hij onder de naam Smolikas een album uit, maar dat was een totaal verschillend verhaal. “Onder die naam breng ik alles wat ik doe zonder contrabas. Het experiment staat centraal en dat gebeurt met diverse instrumenten. Hier komen dan knip- en plakwerk, editing, collages en heel wat postproductie aan te pas.”

Darmsnaren
Dat Vermeulen een diploma op zak heeft van instrumentenbouwer maakt het allemaal des te interessanter. Vooral omdat hij dit koppelt aan zijn actuele navorsing over klank. Voor de opname van ‘Variations’ gebruikte hij een contrabas met specifieke snaren. “Toen ik twee jaar geleden mijn doctoraat startte rond de akoestische mogelijkheden van de contrabas kwam mijn bacheloropleiding instrumentenbouw goed van pas. Haast automatisch belandde ik bij het belang van de snaren. Daarom ben ik begonnen zelf darmsnaren te maken. Het is een zuiver artistiek en akoestisch onderzoek en zeker niet de bedoeling om hiermee een handeltje op te zetten. Vandaar kwam ik terug bij het belang van de boog. Ook hier weer met het doel akoestische filters in te schakelen om de ideeën in mijn hoofd te verklanken met minimale middelen.”

Voor zijn nieuwe soloplaat hield Vermeulen het bij de eenvoudige titel ‘Variations’. De acht hoofdstukken - drie op kant A en vier op de B kant - vallen echter niet zo makkelijk samen te vatten. De titels alleen al zijn intrigerend genoeg en ontluiken de nodige vraagtekens. De componist licht zelf een en ander toe. 











De omslag van 'Variations' werd gemaakt door archtitect en multimedia-artieste Shervin/e Sheikh Rezaei.


Hirohito en folk
Openingszet ‘On Hirohito’s Famous Win’ lijkt aanvankelijk te duiden op een politieke of alleszins geschiedkundige interesse geïllustreerd aan de hand van licht vibrerende geluidsgolven volgens een repetitief schema met onderliggende folk-links. Maar dat blijkt toch net anders, althans wat de titel betreft. “In de woonkamer van mijn grootvader hing de finishfoto van een wedstrijd waarbij zijn paard won. En dat paard had de naam Hirohito. Het ritme en de flow maar ook de elegantie en de proporties van de kracht komen in de muziek naar voren. Vandaar de titel die dus refereert naar een voor mij iconisch beeld uit mijn jeugdjaren. Wat die folk ondergrond betreft, dat klopt. Die referentie verkrijg je haast automatisch met een open tuning maar hier is dat een onbewust gevolg.”

Het korte ‘On Interludes Part II’ is vervolgens een minimalistisch spel van stilte en enkele basnoten. Heel wat koortsachtiger klinkt ‘For Scodanibbio’ in pizzicato modus en opgedragen aan de Italiaanse bassist Stefano Scodanibbio’. “Hij opende voor mij veel deuren op gebied van harmonie, ritme en melodie wanneer je op die manier speelt. Voor dit nummer ontleende ik enkele elementen uit zijn stukken, vandaar de naamvermelding.”











Nils Vermeulen: noem het gerust een sociaal akoestisch experiment. Foto © Jelle Martens.


Mingus
In ‘On Integration’ neemt de stilte opnieuw een belangrijke rol in. Een auditieve zienswijze hoe je repetitieve klanken kan verlengen is de eerste impressie. “De eerste twee tonen die je hoort zijn allebei een sol, maar op een verschillende manier gespeeld. De eerste is een octaaf van de sol-snaar, de andere de zevende boogtoon van mijn la-snaar die net iets lager klinkt. Vervolgens probeer ik beide met elkaar te verbinden en te integreren. Noem het gerust een sociaal akoestisch experiment. Twee noten die dezelfde naam hebben en toch verschillend zijn. Welk is de meest dominante? Wanneer pakt de ene de andere over? Zijdelings is dit eveneens een knipoog naar Mingus zijn ‘Meditations On Integration’.”

‘On A Stumble Not A Fall’ is te vergelijken met een kort telexbericht. Expliciete actie heeft plaats in ‘Of Me’. Het catharsis moment van de plaat durven we te stellen. “Daar kan ik mij in vinden. Het uitpuren van een monotoon gegeven was hier het startpunt.” Ook ‘For Bowed Flute’ weerklinkt heftiger, alsof de bassist zich krampachtig aan zijn instrument vastklampt om uiteindelijk in een haast complete stilte te verdwijnen.

Visueel
Kennismaken kan alvast via de filmpjes op YouTube, een betekenisvol visueel aspect van Vermeulen zijn muzikale taal. “De representatie van het akoestische vind ik een uiterst belangrijk onderdeel. Die clips maakte ik samen met Victor Van Rossem die mij hierin helemaal volgt. Vandaar ook het belang van de hoes ontworpen door de in Gent gevestigde architecte/multimedia-artieste Shervin/e Sheikh Rezaei. Zij hanteert eenzelfde intuïtieve werkwijze als ik met mijn composities.” 

Het traditionele citaat, zoals dat bij elke release van Aspen Edities de gewoonte is, werd deze keer gehaald bij filosoof Henri Bergson: “Matter thus resolves itself into numberless vibrations”. 

• nilsvermeulen.be
  
• shervinsheikhrezaei.com
• aspenedities.com
• Beluister 'On Hirohito's Famous Win' (Bandcamp).
  
  
  

On Integration (excerpt).

On Interludes Part II.

On Hirohito’s Famous Win (excerpt).