CONCERTRECENSIE Harmen Fraanje Quartet, Paradox Tilburg, 25 november 2009
beeld: Stef Mennens
door: Rinus van der Heijden

Pianist Harmen Fraanje heeft sinds deze week een nieuw kwartet. Dat moet je letterlijk nemen, want één dag voor het eerste concert in Tilburg repeteerden de vier musici voor het eerst. Wellicht ligt het daaraan dat je gaandeweg dit premièreconcert steeds sterker de indruk kreeg: hier moet nog hard worden gewerkt.

Het nieuwe kwartet van pianist Harmen Fraanje, met Thomas Morgan, Martijn Vink en Nelson Veras, in de Pararadox.

Het Harmen Fraanje Quartet met de Braziliaanse gitarist Nelson Veras, de Amerikaanse contrabassist Thomas Morgan en slagwerker Martijn Vink is te nadrukkelijk gegroepeerd rond de leider. De drie stelden zich veel te dienstig op voor een pianist die uitbundig zijn gang ging en nooit door een van zijn bandleden in de wielen werd gereden. Nelson Veras zat als een schaduw op het podium: zelden gaf hij weerwoord aan Harmen Fraanje. Hetzelfde gold voor Martijn Vink, wiens dienende rol overigens beter paste bij de klankwatervallen uit de piano. Hij was de enige die ritselend, delicaat tikkend en soms, heel soms een beetje uitbrekend onder de pianistische klankrijkdom schoof.

Thomas Morgan heeft een gortdroog geluid op de bas. Daar is niets mis mee, maar in de begeleiding stoort zo’n uitsluitend op een mooie klank gerichte techniek. Morgan is bedachtzaam, mist stuwkracht en eigen initiatief, waardoor de solistische kwaliteiten van Harmen Fraanje nóg meer werden benadrukt en de drie begeleiders verder in de verdediging werden gedrukt.


Harmen Fraanje, Thomas Morgan, Martijn Vink.

Harmen Fraanje imponeerde als vanouds. Het concert begon met een lange groepsintro, die klonk als een zoektocht naar nootjes. Noot voor noot werd neergelegd, waarbij van samenhang tussen de vier musici nauwelijks sprake was: ieder dwaalde door zijn eigen tuintje. In de eerste set werd het tempo weliswaar geleidelijk opgevoerd, maar een zekere mate van spanning bleef uit. In de tweede set leken de vier beter in hun spel te komen, maar ook hier bleek dat het vooral om Harmen Fraanje draaide. Twinkelerend, flitsend, ingetogen en vooral trefzeker reeg hij partij aan partij, waarbij klassieke invloeden meer en meer de overhand namen. Het is duidelijk dat de tournee met concertpianist Igor Roma het spel van Harmen Fraanje ten gunste heeft beïnvloed. Hij heeft er zijn spectrum enorm mee verbreed, maar in deze setting van gitaar, contrabas en slagwerk was de piano een reus die de anderen voortdurend verpletterde.

Met dit alles dringt de vraag zich op hoe het geheel geklonken zou hebben als in plaats van Nelson Veras een volgroeide improvisator als Jesse van Ruller op de gitaarstoel had gezeten. Harmen Fraanje zou dan tegenwicht hebben gekregen, moeten anticiperen op onverwachte wendingen. Want daarin schuilt toch de grote kracht van jazz: frictie oproepen, elkaar muzikaal naar het leven staan, in plaats van elkaar liefdevol de hand boven het hoofd houden. Het nieuwe Harmen Fraanje Quartet is óf door de samenstelling, óf door het tekort aan samenspel, óf door gebrek aan individuele kwaliteiten, óf door een combinatie van deze drie punten vooralsnog een onbeduidend trio met een fantastische pianist.

• Harmen Fraanje / Myspace
• Verdere concerten: vanavond De Doelen Rotterdam, 27 nov  Beauforthuis Austerlitz, 28 nov Bimhuis Amsterdam (i.s.m VPRO en Cultura), 29 nov Thembi Maastricht (middag), 29 nov Verkadehuis Roosendaal (avond).