ACHTERGROND
door: Cyriel Pluimakers









Millennium Jazz Orchestra staat sinds de oprichting onder leiding van Joan Reinders. Foto © Hardy Klink.


Het in Zwolle gevestigde Millennium Jazz Orchestra (MJO) bestaat een stuk langer dan je in eerste instantie zou denken. De bigband werd niet opgericht rond de eeuwwisseling, maar bestaat al vanaf 1985. Begonnen als Big Barchem Band maakte het orkest onder de bezielende leiding van Joan Reinders (1959) een transformatie door tot een initiatief van nationaal niveau. Sinds 1990 geeft het MJO elke eerste zondag van de maand een concert in Theater Bouwkunde in Deventer. Door de coronacrisis zal de geplande viering van het jubileum in mei niet doorgaan, maar welllicht zal er virtueel aandacht aan gegeven worden. Met ingang van het nieuwe seizoen zal het MJO zijn optredens verplaatsen naar het nieuwe, aan de IJssel gelegen, Theater Mimik.

Negen cd’s heeft het MJO inmiddels gepubliceerd, die telkens een ander aspect belichten. Zo geeft ‘Triangular’ (2000) de ruimte aan gastsolist Philip Catherine, krijgt zangeres Fay Claassen de hoofdrol op ‘Specially Arranged For Fay’ (2002) en is de Amerikaanse saxofonist Dick Oatts de gast op ‘Oatts Notes’ (2005). De laatste vijf producties richten de focus op het bijzondere orkestgeluid, de composities en de arrangementen. In gesprek met de orkestleider, vertelt hij: “Afhankelijk van het karakter van een stuk, kies ik de bijpassende solisten. De muziekpartijen probeer ik zoveel mogelijk op hun lijf te schrijven, zodat ze solistisch kunnen excelleren. Als componist heb ik een voorliefde voor relaties tussen intervallen, ik hou ervan om echt door te componeren en onder meer gebruik te maken van polyfonie. Ik ben bijvoorbeeld gek op fuga’s.” Jazz en klassiek gaan bij Reinders dus hand in hand. Duidelijke invloeden treffen we aan van fameuze orkestleiders als Bob Brookmeyer, Bill Holman, Thad Jones en Jim McNeely. 











MJO tijdens de Bernstein Celebration Tour in 2018 en 2019.
Foto © Hardy Klink.


Groei
Je hoort het orkest groeien via ‘Pretty Pumps’ (2009), ‘Safety Zone’ (2013) en ‘Lookin’ East’ (2016) naar de meesterlijke suite ‘Octopus’ (2018). Zo schrijft Hessel Fluitman in een enthousiaste recensie: “Joan Reinders heeft ervoor gezorgd dat elke kwaliteit van de Octopus wordt uitgewerkt met een geheel eigen karakteristiek. Zo verklankt bij het voedsel de baritonsaxofonist de Phrygische kreeften, de sopraansax van Rob Sijben is de Dominante krabben en de hele toon vissen zijn bij pianist Dirk Balthaus ondergebracht. Daarmee wordt meteen de muzikale probleemstelling voor deze solisten aangestipt. Zij spelen in de phrygische toonladder of in de dominanten, respectievelijk in hele tonen. (….) Elk deel heeft zo zijn eigen solisten en eigen karakteristiek meegekregen, terwijl de suite als geheel toch een heel gebonden eenheid blijft. Door alle stukken heen hoor je dat de Inktvis een statige, rustige beweger is.” 

Een bijzondere positie neemt het album ‘Distrust All Rules’ (2011) in, waar de composities van Henri Gerrits centraal staan, een leerling van Reinders. Grote namen hebben met de bigband opgetreden, zoals Toots Thielemans, Charlie Mariano, Bobby Shew, Lew Tabackin, Peter Christlieb, Claudio Roditi, James Moody, Lee Konitz, Ernie Watts, Benny Golson en Ronnie Cuber. Een lijst die leest als een belangrijk stuk jazzgeschiedenis. Bijzonder warme herinneringen heeft de orkestleider aan de samenwerking met trompettist Kenny Wheeler en zangeres Norma Winstone, waarmee hij een complete suite uitvoerde. De pers schreef de afgelopen jaren onder meer: “Joan Reinders is een grootmeester in het vinden van bij zijn band passende solisten. De mannen van Millennium nemen als kameleons de kleur aan van hun gasten (…)” en “Het MJO klinkt verfrissend, zonder afstand te nemen van de oude bigbandtraditie.” 











Ook de Gershwin Celebration Tour met Matangi Quartet en Fay Claassen stond op veel belangrijke podia. Foto © Hardy Klink.


Nieuwe initiatieven
Voor de zakelijke en organisatorische kant, kan Reinders op de steun rekenen van zijn vrouw Betsy Metselaar, die klassiek orgel heeft gestudeerd. Hij vertelt: “Thuis praten we veel over muziek en administratief is ze een echte kei. Daarnaast heb ik een stevig bestuur dat nieuwe initiatieven heeft mogelijk gemaakt, zoals de Bernstein Celebration Tour (2018-2019) en de Gershwin Celebration Tour (2019-2020) die op veel belangrijke concertpodia stonden. Komend seizoen gaan we op tournee met ‘Bleeding Amazonia’, een initiatief waarin Brazilië centraal staat. Het programma heeft niet alleen een artistieke, maar ook een maatschappelijke boodschap. De teloorgang van het regenwoud van de Amazone is het hoofdthema: een milieuramp van ongekende omvang, die de hele wereld raakt. Ik componeer hiervoor een speciale suite waarbij de poëzie van dichter en milieuactivist Thiago de Mello het uitgangspunt vormt. Zangeres Lílian Vieira is de stersolist. We staan onder meer in TivoliVredenburg en de Hanzehof in Zutphen.” 


'Oatts Notes' met Dick Oatts; 'Distrust All Rules, Plays the Music of Henri Gerrits'; Octopus.

Gedreven
Met recht mag je het MJO een artistieke verrassing uit het Oosten noemen, een orkest dat de rijke bigband traditie op een geheel eigen manier levend houdt. Voormalig orkestlid Henri Gerrits geeft de volgende karakterschets van zijn leermeester: “Joan gaat altijd voor het beste, hij is enorm gedreven en kiest zijn eigen weg. Ook is hij bijzonder loyaal naar zijn musici en geeft hij ze echt de ruimte. Zo gaf hij mij de gelegenheid om een eigen album te maken met mijn stukken.” 

Alle reden dus om na de coronacrisis snel een bezoek te brengen aan een MJO-concert. Tot die tijd loont het wellicht om kennis te maken met een van hun recente cd’s of het orkest te volgen via hun YouTube kanaal.


DISCOGRAFIE
Big Barchem Band, SOME FRAMES OF MIND (Criss Crazz Records)
Big Barchem Band, MAGNIFYING GLASS (A-records)
MJO, TRIANGULAR, guest Philip Catherine (A-records)
Fay Claassen, SPECIALLY ARRANGED FOR FAY (Jazz’n Pulz)
MJO, OATTS NOTES, guest Dick Oatts (Jazz’n Pulz)
MJO, PRETTY PUMPS (MJO)
MJO, DISTRUST ALL RULES, Plays the Music of Henri Gerrits (MJO)
MJO, SAFETY ZONE (MJO)MJO, LOOKIN’ EAST (MJO)
MJO, OCTOPUS (ZenneZ Records)

• Te bestellen via www.millenniumjazzorchestra.nl
• MJO YouTube kanaal