CONCERTRECENSIE. Moers Festival, 17-20 mei 2013, Moers (D)
beeld: Patrick Essex
door: Georges Tonla Briquet

Na tweeënveertig edities mag het Moers Festival zich nog steeds uitroepen tot een van de avontuurlijkste, zoniet hét avontuurlijkste muziekevenement op het gebied van improvisatie, jazz en aanverwante stijlvormen. Fred Frith & Evelyn Glennie, Sidsel Endresen & Stian Westerhus en Michael Schiefel’s Platypus Trio zorgden voor absolute hoogtepunten.


De Duitse vocalist en artist in residence Michael Schiefel. Sidsel Endresen en Stian Westerhus. Rapper Kokayi trad op met het Dafnis Prieto Proverb Trio.

We gingen twee dagen poolshoogte nemen. De John Zorndag (vrijdag) en de slotdag (Pinkstermaandag) konden we om praktische redenen niet bijwonen. Niet getreurd, de overige twee dagen viel er weer heel wat te beleven. Het aanbod was opnieuw uiterst gevarieerd, reikend van pure poëzie tot een muur van noise en van extreem experiment tot pure krachtpatserij. De muzikanten kwamen uit alle hoeken van Europa en natuurlijk was er een sterke afvaardiging uit New York.

Sterk pluspunt dit jaar was dat de optredens beperkt bleven tot maximaal drie kwartier. Op die manier was er geen sprake van overkill voor wie elke noot van begin tot einde wilde horen. Het valt ook telkens op dat het Moerspubliek, in tegenstelling tot bij andere grote commerciële jazzfestivals, met een open geest blijft luisteren naar elke groep, hoe extreem ook. Dat maakt de sfeer hier zo uitzonderlijk.

Vocalisten
Opvallend was het aantal buitensporige vocalisten. “Puur toeval”, verklaarde artistiek directeur Reiner Michalke, maar wel bijzonder geapprecieerd door het publiek. De Noorse Jenny Hval (in gezelschap van een gitarist en een drummer) etaleerde haar kunnen door vooral zeer wendbare stemverbuigingen in de hoogste registers aan te wenden. Ze voegde er hippe toetseneffectjes aan toe en verzandde zo uiteindelijk in het kielzog van Laurie Anderson en Björk met te opvallende Kraftwerk-accenten. Mooi meegenomen maar nooit echt origineel of verrassend, zoals aanvankelijk aangekondigd.

Dat waren Sidsel Endresen en Stian Westerhus wel. Beiden communiceerden in een eigen taaltje, Endresen vocaal en Westerhus met zijn gitaar. Soms allebei hortend en stotterend,  maar dikwijls ook verbluffend unisono. Ze creëerden typische David Lynchsfeertjes, van de ogenschijnlijke onschuld uit ‘Twin Peaks’ tot huiveringwekkende ‘Eraserhead’-taferelen. Een concert met hoog sjamanistisch gehalte.

Ook de Duitse vocalist Michael Schiefel (dit jaar artist in residence in Moers) verbaasde. Met aan zijn zijde een cellist en een cimbalomspeler was dit de onwaarschijnlijkste combinatie van het weekeinde. Zeker voor wie Antony Hegarty en Gregory Frateur (Dez Mona) apprecieert, maar Schiefel biedt veel meer. Met zijn verhaal over het platypusdiertje hield hij zelfs het midden tussen Monty Python en The Muppets. Een vocalist en een performer die een klasse apart vormt.

Moers heeft al jaren een traditie van gitaartrio’s van het luidere type. Met Raoul Björkenheim, Bill Laswell en Morgan Agren kon je zelfs gerust spreken van een legendarisch trio. Onder het mom van ‘The art of the powertrio’ trakteerden ze de aanwezigen op een evenwichtige mix van hoekige rock, groovy funkdub en gitaarmetal. Tijdens de toegift werd het drumstel over het podium verspreid en zwaaide Laswell vervaarlijk rond met zijn bas om allerlei reverbeffecten te kweken. Hiermee stelden de heren hun kandidatuur voor zowel Graspop als voor Werchter of Lowlands.

Decibels
Nog een versnelling hoger en heel wat decibels luider was het concert van het Duitse Nohome. Eenzelfde bezetting (met gitarist Casper Brötzmann), maar het eindresultaat klonk veel minder genuanceerd.











De Braziliaanse gitarist Lenine trad op met Martin Fondse.


Binnen de programmering is er steeds een plekje voor wat verantwoord exotisme. Dit jaar kwam dit van de Nederlandse toetsenist/componist Martin Fondse die een verbond aanging met de Braziliaanse superster Lenine. De hele set was opgebouwd rond diens repertoire. Fondse transponeerde door zijn rijke en verrassende arrangementen het geheel naar een nieuwe dimensie op het snijpunt van verfijnde pop, gestileerde jazz en ECM-esthetiek. Zeer ingenieus en zeker een aanrader in theaterzalen.

De psychedelische kanttekening kwam er van het Franse Caravaggio. Dit kwartet eerde hier op geslaagde wijze de erfenis van King Crimson en Magma, waarbij vooral opviel dat het vroege werk van Pink Floyd eveneens een zeer dankbare inspiratiebron vormt bij hen. De spacetrip van deze editie.

Het Dafnis Prieto Proverb Trio was een van de afgevaardigden uit Brooklyn. Drummer Dafnis Prieto bewees dat hij zowat de hele drumdialectiek machtig is. Toetsenist Jason Lindner vulde aan met hippe electrokleurtjes en vocalist Kokayi ontpopte zich als een rapper/scatter, gezegend met een pure soulstem. Soms nogal technisch, maar bij momenten toch wel uiterst meeslepend en indrukwekkend.

Ankerpunten
Het Zweedse sextet Je Suis ontvouwde een gelaagde set waarbij de driekoppige blazerssectie de ankerpunten vastlegde. Niet alleen het strakke samenspel riep bewondering op, maar vooral de inventiviteit van iedere muzikant apart tijdens de talrijke solopassages wees op kennis van zaken. Met Katrin Scherer’s The Bliss kreeg de jonge garde uit het Ruhrgebied een kans. Scherer en haar vijf kompanen weten duidelijk wat er reilt en zeilt in de huidige jazzscène. Dat ze bovendien fan zijn van Frank Zappa siert hen. De complexe composities illustreerden dat Scherer een goede studente is. Nu nog wat extra originaliteit en durf en we horen nog wel van dit gezelschap.

En natuurlijk waren er ook weer de ‘morning sessions’, waarbij verschillende muzikanten die op het grote festivalpodium staan, onder het motto ‘alles kan’ met elkaar een vrije dialoog aangaan op een van de kleine podia aan de rand van het festivalterrein. Dit zijn de momenten die Moers zijn reputatie bezorgden door de jaren heen.

Het was een legendarische editie dit jaar. Niet alleen noteerden ze in Moers een recordaantal bezoekers (met tweemaal een uitverkochte tent van 2500 aanwezigen), maar het was vooral de laatste keer dat het festival plaatshad in de vertrouwde circustent. Vanaf volgend jaar gaat alles zo’n vijfhonderd meter verderop door in een totaal opgeknapt gebouw dat in de ‘vergetelheid’ geraakt was. Artistiek directeur Reiner Michalke verklaarde dat er inhoudelijk niets zal veranderen. Integendeel, hij beloofde zelfs een aantal verrassingen. Afspraak van 6 tot 9 juni 2014.

• www.moers-festival.de