CONCERTRECENSIE. Heropening Paradox met diverse groepen en musici, Tilburg, 7 en 8 september 2012.
beeld: Eddy Westveer, Stef Mennens
door: Rinus van der Heijden

Een trompet en een accordeon. Twee instrumenten die het van wind moeten hebben en daarom eindeloze mogelijkheden bieden. Maar dat eindeloze kan gelimiteerd zijn en wel door degenen die ze van wind ‘bedient’. Tijdens het openingsweekeinde van het Tilburgse muziekpodium Paradox waren dat Eric Vloeimans en Tuur Florizoone en dan is the sky the limit.

Jeroen van Vliet (OGU Trio), Paul van Kemenade Quintet en Oleg Fateev & Simone Sou tijdens het openingsweekeinde van het Tilburgse Muziekpodium Paradox.

Het concert van de twee begon met filmmuziek: uit ‘Rosemary’s Baby’ en ‘L’Amour des Moules’. De accordeon van Tuur Florizoone en de trompet van Eric Vloeimans vervlochten zich als lianen in een oerwoud: zelfs in de spaarzaam wat heftiger passages vormden ze voorbeeldige duetten, vol spanning en mystiek. ‘L’Amour des Moules’, geschreven door de accordeonist had onmiskenbare Franse sferen: als Jacques Brel erbij had gezongen, was er een nieuwe klassieker van de legendarische Belgische vocalist geboren.

Franse bombarie kwam nogal eens om de hoek kijken -  niet verwonderlijk bij accordeonmuziek – maar ook Nino Rota leek soms duiten in zakjes te doen. Dat subtiliteiten en herhalende thema’s tot een hoge macht zijn verheven, lieten de twee musici horen in ‘Contamine Mon Joie’, ook van de hand van Florizoone.

Eric Vloeimans en Tuur Florizoone waren gast op de tweede avond van het openingsweekeinde, zaterdag. Hun optreden was er een van een drieluik, dat werd geopend door solospel van pianist Harmen Fraanje en werd afgesloten met het trio Fraanje-Vloeimans-Florizoone. De pianist opende de avond met een concert van pakweg een half uur, waarin hij de gehele pianoliteratuur erdoorheen jaste. Nadrukkelijke piano-acrobatiek, niet op de vierkante centimeter, maar breed uitwaaierend over vlaktes die ook al geen grenzen kenden. Om meanderend uit te monden in de klassieker ‘Somewhere Over The Rainbow’.

Vaudeville
Gedrieën zorgden zij regelmatig voor een soort vaudevillemuziek, vol improvisaties, maar ook met zichzelf opgelegde opdrachten. Getuige de woorden van een humoristische Florizoone: “Als er vragen zijn: alles is uitgeschreven.” Het driemanschap had er plezier in, bewoog zich als peuters onbevangen door het muzikale materiaal. Kleine verrassende vondsten van de ene deden de andere twee lachen. Piano en accordeon die opstoomden naar een melodisch motief, de accordeon die dat vasthield, waarop de piano er ritmische noten onderschoof, zodat de trompet op kousenvoeten binnen kon sluipen. Het leverde kamermuziek op, maar dan van een nieuwe soort.

Harmen Fraanje, Tuur Florizoone en Eric Vloeimans speelden op de zaterdag.

De vrijdagavond betekende de officiële heropening van Paradox, met de onmisbare toespraken. Maar daarna kwam de muziek. Van bayanbespeler Oleg Fateev en percussioniste Simone Sou. Hij uit Moldavië, zij uit Brazilië. Hun opdracht was duidelijk: twee geheel verschillende muzikale werelden ineen laten vloeien. Dat gebeurde veelal met eigen stukken, waarin de twee vriendelijk lachend naar elkaar er naar hartenlust op los improviseerden, Oleg Fateev de vele mogelijkheden van de bayan overvloedig toonde en Simone Sou met allerlei percussiedingetjes, waaronder een plamuurmes, hun samenzijn ornamenteerde.

Een plamuurmes dook ook op tijdens het interessantste concert van dit openingsweekeinde: dat van het OGU Trio. Daarin schuilen pianist Jeroen van Vliet, gitarist Bram Stadhouders en slagwerker Etienne Nilissen. De pianist kondigde voor aanvang aan dat het trio een lange reis ging maken, die totaal niet was voorbereid. Een stampvol Paradox – beide avonden waren uitverkocht – heeft het geweten. Waar vrije improvisatoren elkaar vaak besluipen om dan onverhoeds tot de aanval over te gaan, werd hier – als was het als spelen vanaf een partituur – ingenieus op elkaar ingespeeld.

Bram Stadhouders
De improvisaties liepen voor het grootste gedeelte langs wegen van geleidelijkheid. Bram Stadhouders, jong maar al o zo ervaren, trok zich van de in jaren opgebouwde ervaring van Jeroen van Vliet en Etienne Nilissen niets aan en ging zelfbewust zijn eigen weg. Gebogen over zijn instrument maakte hij een uitgekiend gebruik van elektronische mogelijkheden, rolde klankvelden uit waarop de akoestische piano en slagwerk dan adequaat anticipeerden. Ieder had een gelijkwaardige rol, waarbij dient aangetekend dat de slagwerker de minste fantasie vertoonde. Hij liet net wat te vaak balletjes rollen over zijn trommelvellen en verviel ook op andere momenten in herhaling. Het belangrijkste echter was dat de muziek nergens dichtsloeg, maar altijd transparant bleef. Een apocalyptisch einde was dan ook de juiste afsluiter van dit optreden.


Bram Stadhouders improviseert. Het Paul van Kemenade Quintet bedankt het publiek.

Het Paul van Kemenade Quintet sloot de eerste avond af. Een kwintet dat al bijna dertig jaar bestaat, maar door foutieve berichtgeving in de media zomaar een bidprentje meekreeg: het concert in Paradox zou het laatste zijn. Dat die publicatie een grove fout was, bewezen de vijf in een sprankelend optreden met nieuw werk en oude(re) nummers. Leider Van Kemenade heeft kortgeleden elektronica tot zijn nieuwe speeltje gemaakt, wat hij kort in één stuk demonstreerde. Verder was het – op de Fender van Rein Godefroy na – akoestisch wat de klok sloeg.

Het Paul van Kemenade Quintet bleef ook nu niet in nostalgie zwelgen, maar zoekt nog steeds naar nieuwe uitdrukkingsmogelijkheden. Want het vijftal kan alles, waarvan het stuk ‘Close Enough’ getuigde. Gestart werd met een duet, waarna de trombone van Louk Boudesteijn de muziek omarmde en daarna de anderen aanschoven. Het werd zodoende een exposé van individuele kwaliteiten en collectief vakmanschap. Het is doodzonde dat de groep nog zo weinig optreedt.

Muziektempel
Paradox heeft een mooi en functioneel openingsweekeinde achter de rug. Alle musici roemden de initiatieven van de muziektempel om er een nog volwaardiger onderkomen van te maken. Paradox heeft door de verbouwing in elk geval zijn status van op één na belangrijkste (jazz)muziekpodium van Nederland danig versterkt. Aan muzikale zijde had het dat lang geleden al bewezen.


Zie ook:

• 02-09-12 Paradox voor de ultieme concertbeleving (Reportage over de verbouwing van Paradox)