Wereld- en jazzmuziek versmelten in Tales of Tala
CONCERTRECENSIE. Tales of Tala, Tropentheater, Amsterdam, 7 april 2011
beeld: Thomas Huisman
door: Rosa Groen
Tales of Tala, een bonte verzameling musici uit binnen- en buitenland, maakt een korte, maar krachtige tournee in Nederland. Musici zijn ingevlogen uit Hongarije, Bangladesh en Palestina. Sommigen binnen de groep hebben elkaar pas een aantal dagen voor de concertreeks ontmoet, en zich alleen thuis kunnen voorbereiden. Dat oefenen was belangrijk, want de ritmische cycli uit de Indiase muziek, de tala’s, zijn niet eenvoudig. Ook zeker niet voor bassist Tjitze Vogel en saxofonist Paul Weiling, die dit gezelschap samenstelden in het kader van de concertreeks van ‘Music: World Series’.
Tjitze Vogel, Nizar Rohana en Niti Ranjan Biswas verhaalden muzikaal in Tales of Tala, uitgevoerd in het Tropentheater in Amsterdam.
Ingewikkelde ritmiek of niet, in het tweegesprek tussen tabla-speler Niti Ranjan Biswas en ud-speler Nizar Rohana, respectievelijk uit Bangladesh en Palestina, spat het plezier van het podium af. Weiling speelt in golvende lijnen over de dialoog heen, terwijl de baslijn van Vogel gestaag doorgaat. Vogels' stuk ‘Fake Folk’ waarmee de band aftrapt, is een directe ontmoeting tussen jazz en wereldmuziek.
Zo is het in bijna iedere compositie: een samenkomst van twee, of eigenlijk vijf, werelden. Ieder heeft zijn eigen stijl meegenomen, en toch smelten de klanken samen alsof ze nooit gescheiden zijn geweest. Dit concept behoort tot de doelstellingen van de oprichters van Music: World Series, die sinds 1998 verschillende muziekwerelden bij elkaar zetten. Geboren uit nieuwsgierigheid naar hoe muziek, samengesteld uit verschillende tradities, mengt, zet de stichting speciale projectensembles op, waar vanuit concertseries ontstaan.
Dat mondt niet altijd uit tot een rimpelloze samenkomst van klanken. Als de Hongaarse violist Zoltán Lantos begint te spelen, wordt er veel van de luisteraar verwacht. Hij laat een mix horen van improjazz en gekke eigenwijze lijnen. Muziek voor geoefende oren. In ‘Flow Motion’, een lied van de Duitse saxofonist Paul Weiling, worden wrange Oosterse klanken verzacht door de sax die meespeelt met de melodie van de ud. Het klinkt dan ook meteen een beetje jazzy, totdat Weiling stopt en je weer terugkeert in Oosterse sferen. 
Violist Zoltán Lantos en saxofonist Paul Weiling.
Het is inspirerend te zien hoe de muzikanten genieten en hoe gepassioneerd de ud- en tabla-spelers met elkaar communiceren. In het stuk ‘Passacaglia’ van violist Lantos lijken de geluiden van viool en sax samen één. Lantos speelt bevlogen op zijn tarangini, de speciale viool met vijf snaren en vijftien resonantiesnaren. Hij is thuis in de taal van de improvisatiejazz en produceert herhalende patronen op steeds andere toonhoogten, terwijl hij door de ritmes van de tabla heen fietst. De muziek begeeft zich steeds langs muzikale grenzen, aan de ene kant vrij en improviserend, aan de andere kant binnen het stramien van bijvoorbeeld de dwingende Indiase tala’s.
In het stuk ‘Hips’ vliegen de handen van Ranjan Biswas over de tabla’s heen, terwijl de violist alle drama van de wereld bij elkaar speelt. Rohana speelt soms unisono met de viool mee, en dan weer helemaal niet. Het is moeilijk te onderscheiden wanneer er geïmproviseerd wordt en wanneer niet. Met de soms zich eindeloos herhalende lijnen lijken de muzikanten in trance te raken. Prettig, maar soms langdradig. Ook daarin begeeft de muziek zich in de buurt van een grens, waarbinnen alles mogelijk is, maar waar af en toe overheen wordt gegaan.
De combinatie van instrumenten van dit gezelschap is buitengewoon, het spel onheilspellend, vrolijk en onnavolgbaar tegelijk. Het ensemble speelt een divers geheel aan stukken, waarin ondanks de vele invloeden toch de rust wordt gevonden. Tjitze Vogel toont zich een meesterlijk bassist die haast dansend zijn instrument bespeelt. Weiling laat zich horen op sopraansax en alt, nu eens jazzy, dan weer dissonant en speels. Dat laatste geldt voor ieder van de vijf muzikanten van Tales of Tala.
