4 apr - In New York is de Argentijnse saxofonist Leandro 'Gato' Barbieri overleden. Barbieri verwierf wereldwijde bekendheid door de muziek die hij maakte voor de film ‘Last Tango in Paris’, waarvoor hij een Grammy kreeg.

Tenorsaxofonist Leandro ‘Gato’ Barbieri: een van de meest karakteristieke geluiden van de naoorlogse jazz.


De uit Argentinië afkomstige saxofonist Leandro ‘Gato’ Barbieri werd op 28 november 1932 geboren in Rosario. Hij groeide op in een muzikale familie en startte met klarinet.

Kat
In 1947 verhuisde hij naar Buenos Aires en ging hij altsaxofoon spelen. Belangrijke invloeden waren Charlie Parker en John Coltrane. Lalo Schifrin nam de jonge altsaxofonist op in zijn orkest. Later schakelde hij over op de tenorsaxofoon, het instrument waarop hij zijn karakteristieke geluid zou ontwikkelen. In de jaren vijftig kreeg hij de bijnaam ‘El Gato’ (‘De Kat’), omdat hij zich met zijn saxofoon van de ene bar naar de andere verplaatste. 

In 1962 verhuisde Barbieri naar Rome, waar hij aansluiting vond bij de Italiaanse jazzscene. Zo maakte hij met drummer Franco Tonani en trompettist Franco Ambrosetti de prachtige plaat ‘Night in Fonorama’ (1964). Een hoogtepunt vormde zijn samenwerking met trompettist Don Cherry, waarmee hij twee albums maakte die jazzgeschiedenis schreven: ‘Complete Communion’ (1965) en ‘Symphony for Improvisers’ (1966). 

Bijzonder is ook zijn duoplaat met de Zuid-Afrikaanse pianist Dollar Brand: ‘Confluence’ (1968), ook wel uitgegeven als ‘Hamba Khale!’. Zijn typische hoog geïntoneerde toon, gecombineerd met heftige uithalen, vormt Gato Barbieri zijn handelsmerk. Een geluid dat onder meer een belangrijke stem vormt in het Jazz Composers Orchestra van Michael Mantler, de popopera ‘Escalator over the Hill’ van Carla Bley, de ‘Swiss Suite’ van Oliver Nelson en het Liberation Music Orchestra van Charlie Haden.

Filmmuziek
Wereldwijde bekendheid verwierf Barbieri door de muziek die hij maakte voor de film ‘Last Tango in Paris’ (1972), waarvoor hij een Grammy won. Later zou hij nog vaker filmmuziek componeren. In zijn carrière nam hij zo’n veertig albums op, het grootste deel tussen 1967 en 1982. Producer Bob Thiele zag in hem een soort opvolger van de grote John Coltrane (1926-1967) en liet hem een hele lading platen maken voor het Flying Dutchman-label. Geen van deze producties kon zich echter meten met de meesterwerken van zijn illustere voorbeeld. Zijn muziek werd ondertussen steeds dubieuzer van karakter. Zo is de plaat ‘Caliente!’ (1976) een mengeling van soul-jazz en popmuziek. Voor de opvolger ‘Ruby Ruby’ (1977) gaat Barbieri zelfs een samenwerking aan met Herb Alpert, kampioen van de muzak-jazz. 

Grote impact op zijn carrière had het overlijden van zijn vrouw en manager Michelle in 1995. Jarenlang zorgde hij voor haar en trad hij nauwelijks op. Tot overmaat van ramp draait hij ook nog, twee maanden later, het ziekenhuis in voor een bypassoperatie. Misschien wel uit financiële wanhoop maakte Barbieri vervolgens de smooth jazzplaat: Qué Pasa (1997), een productie die zelfs de tweede plaats bereikte in de Billboard Chart. 

Toch is zijn merkwaardige, licht hysterische toon op de tenorsaxofoon een van de meest karakteristieke geluiden van de naoorlogse jazz. Een sound die je al na één noot herkent en een enorme zeggingskracht heeft, dit in tegenstelling tot het karakterloze spel van veel blazers van nu. De grootste kwaliteit van ‘El Gato’ lag in zijn samenwerking met anderen: hij is de tegenstem die een compleet orkest wakker schudt. Ook in de Nederlandse jazz heeft hij zijn sporen nagelaten: luister maar naar het spel van Paul van Kemenade of Bo van de Graaf.

Latin Grammy
In 2009 ontving Gato Barbieri de UNICEF Award en in 2015 kreeg hij voor zijn hele oeuvre een Latin Grammy Award, vanwege "zijn muzikale stijl die zowel rebels als toegankelijk is, en hedendaagse jazz combineert met Latijns-Amerikaanse genres en elementen uit de instrumentale pop".

Leandro ‘Gato’ Barbieri (83) overleed in een ziekenhuis in New York aan een longontsteking. Hij had was net herstellende van een nieuwe bypassoperatie, waarbij een bloedklonter verwijderd was. Ondanks zijn zwakke gezondheid trad hij nog tot november vorig jaar elke maand op in de Blue Note jazzclub in New York.

© Jazzenzo/Cyriel Pluimakers


 

Gato Barbieri - Last Tango in Paris