INTERVIEW
beeld: Peter Valckx
door: Stefan de Graaf








Thomas Kwakernaat: 'Om vrij te kunnen spelen zijn er barrières die overwonnen moeten worden.'


We treffen bassist, workshopleider, muziekcoach én Hang-speler Thomas Kwakernaat in een pittoresk gebouwtje aan de Nieuwe Meer in Badhoevedorp. Wat ooit als kerkje dienst deed heeft nu een bestemming gekregen als buurthuis. Vandaag wordt hier een band gecoacht. In een oase van concentratie en rust wordt de laatste hand gelegd aan I'll remember April. Bandcoach Thomas Kwakernaat straalt rust en betrokkenheid: “Spelen vanuit rust is de essentie”.

Later tijdens het interview zal Kwakernaat toegeven dat hij de heftigheid van sommige jazz wat aan het verleren is en dat hij de rumoerige sfeer van cafés en diverse podia heeft ingeruild voor een meer concertante sfeer. Die richting valt samen met zijn andere activiteiten zoals mantra-zingen, meditatie, yoga en het geven van klankschaalconcerten, waarbij Kwakernaat opmerkt: “Een stevige groove neerzetten is ook mantra.” En het valt samen met zijn missie om vanuit je hart te leven én muziek te maken: 'mijn benadering is een holistische'.

Intentie
Zijn voorliefde voor het coachen van amateurmusici en amateurbands onderschrijft Kwakernaat met zijn opvatting over muziek: “Voor mij geldt de intentie. Als je het zo bekijkt bestaat er geen onderscheid tussen amateurmusici en professionals. Ik hoor liever één noot die met de juiste intentie wordt gespeeld, dan duizend virtuoos gespeelde noten waarbij de essentie ontbreekt.”

Zijn bandcoaching kent een persoonlijke én persoonsgerichte aanpak. Kwakernaat: “Het individu staat voorop. Het coachen van bands komt neer op persoonsgerichte coaching binnen een groepssetting. Als groep zoek je een bepaalde balans, een klankbeleving en een gezamenlijk geluid, maar het individu staat voorop. Het gaat om het creëren van een veilige omgeving waar je over grenzen durft te stappen. Om vrij te kunnen spelen zijn er barrières die overwonnen moeten worden: podiumangst, de angst om fouten te maken, om los te laten, om niet gekend te worden of de twijfel om iets nieuws te beginnen, zoals het starten van een eigen bedrijf. Ik heb het zelf allemaal meegemaakt en vanuit die ervaring bied ik coaching aan.”











'Kennis is beperkend, net als je instrument een beperking kan
zijn om jezelf uit te drukken.'


De ervaring die muziek te bieden heeft staat voor Kwakernaat centraal: “Muziek is een fysieke ervaring, het gaat om verbinding met jezelf en contact met elkaar. Om die muzikale ervaring te ontdekken helpt het om de fixatie op je doelen terugbrengen in het hier en nu. Het hebben van doelen brengt een angst met zich mee die je verwijdert van het moment. Yoga, meditatie en mantra-zingen zijn voor mij manieren om de ervaring van het moment te intensiveren, de onbevangenheid te zoeken en dichter bij mezelf te komen. Deze zachte aspecten integreer ik ook binnen mijn bandcoaching en workshops. Soms heel geleidelijk. Het draait allemaal om de fysieke gewaarwording van muziek. Kennis is beperkend, net als je instrument een beperking kan zijn om jezelf uit te drukken. Het gaat om eenvoud en dicht bij jezelf staan, daarom laat ik deelnemers vaak zingen, daar maak je contact met jezelf. Je emotie en je gevoel zijn je instrument, niet het instrument dat je bespeelt.”

Eigenheid
Kwakernaat kwam vijftien jaar geleden in aanraking met yoga en meditatie: “Tijdens een yoga- en meditatieretraite voelde ik me aanvankelijk helemaal niet thuis. Nadat de leider mijn afkeer zag en mij erin bevestigde voelde ik me ineens geaccepteerd en voelde ik mijzelf onderdeel van de groep, ik kreeg een stuk eigenheid terug en de groepsband werd heel natuurlijk. Tijdens die retraite heb ik geleerd dat het goed is om kwetsbaar te zijn en jezelf te tonen. Het heeft me geleerd om te delen en anderen deelgenoot te maken van waar ik sta op dat moment in mijn leven. Muziek is een manier om dit te uiten.”

Kwakernaat wordt een gedreven verteller als hem wordt gevraagd hoe muziek, leven en maatschappij dichter bij elkaar gebracht kunnen worden: “Door mijn holistische visie is de verbinding tussen muziek en welzijn voor mij een logische gedachte. Enkele jaren geleden was ik in India waar in onze winterperiode, tussen december en februari, in Arambol (provincie Goa) allerlei artiesten en muzikanten samenkomen. Het leven staat daar volledig in het teken van creativiteit, samenzijn en muziek maken. Ook op Ibiza komen dat soort gatherings heel spontaan tot stand. Ik houd van die spontaniteit. Laatst hadden we bij West Pacific in Amsterdam na een afspraak een repetitie gepland die we gewoon buiten deden. Binnen de kortste keren hadden we een publiek om ons heen en werden we bedankt voor ons optreden. Van die momenten kan ik enorm genieten.”











'Over tien of twintig jaar bestaan er multiculturele versies van Altijd is Kortjakje ziek.'


Weeffout
Maar naast deze spontane initiatieven ziet Kwakernaat ook een systematische weeffout in ons educatieve systeem: “Muziek zien en accepteren als geïntegreerd onderdeel van het leven en onze maatschappij begint bij educatie. Daar ligt het begin van culturele ontwikkeling en die staat vooral in het teken van ruimte laten voor de vrijheid van het individu. Wat er nu vooral gebeurt is dat kinderen in een systeem worden gezet om te presteren. In plaats van emotie en expressie draait het educatieve systeem om prestatie. Bij presteren staan van buitenaf gestelde doelen, normen en waarden centraal en dat begint al bij liedjes als Altijd is Kortjakje ziek. Op zich niets mis mee, maar het gaat me erom te zeggen dat muziek maken vanzelf gaat als je het open benadert. Een kind dat zichzelf is en zichzelf op een onbevangen moment uit door middel van muziek, maakt iets dat uniek is. Muziek zit in onze genen. Je hoeft daar niet in te grijpen, je kunt het de ruimte geven om te laten groeien.”

“Op basisscholen waar ik les geef zie je dat sommige kinderen op de voorgrond treden en anderen zich juist terugtrekken. Er is een bepaald onevenwicht: de meest zelfverzekerde kinderen kunnen de andere kinderen overstemmen. Muziek gaat over samenklank en over een bepaald evenwicht in de groep. Dat creëer je door naar elkaar te luisteren en te reageren op elkaar. Je kunt samenklank ook zien als het samengaan van verschillende culturen. Kinderen van Turkse, Marokkaanse of Syrische komaf kunnen elkaar door muziek ontmoeten. Over tien of twintig jaar bestaan er multiculturele versies van Altijd is Kortjakje ziek. Culturen vermengen zich en eigenlijk is dat ook de essentie van jazz.”

Gemoedstoestand
De juiste intentie, rust, een bepaalde mentaliteit zijn voor Kwakernaat belangrijke pijlers voor creatie. Je zou het een state of mind kunnen noemen waar ruimte ontstaat voor expressie. Naast die state of mind te cultiveren door yoga, meditatie en mantra-zingen is Kwakernaat constant op zoek naar plekken waar deze activiteiten én muziek samenkomen, waar ruimte is voor spontane initiatieven. Kwakernaat: “Ruigoord of Club Lite in Amsterdam zijn zulke plekken. Of de ooit zo fijne lunchroom De Mooije Benjamin in Haarlem. Een plek met een biologische bar, een bibliotheek en vooral veel ruimte voor eigen initiatief is zeker wel een droom. Een plek ook waar verschillende culturen samenkomen.” Want geeft Kwakernaat aan: “Zo is ook de jazz ontstaan uit een mengeling van culturen”, waarop hij aanvult met een quote uit John Lennon's song Imagine: 'You may say that I'm a dreamer, but I'm not the only one.'

• www.thomaskwakernaat.nl

Stefan de Graaf interviewt musici, componisten en cultureel ondernemers die muziek tevens als middel zien om samenwerking te creëren en te verbinden, om op die manier een bijdrage te leveren aan hun omgeving of de maatschappij.

Eerder interviewde De Graaf in dit kader:

• Vincent Henar
• Lucas Dols
• Merlijn Twaalfhoven
• Tineke Postma