Muziek heeft een sterke vormende kracht
INTERVIEW
beeld: Thomas Huisman
door: Stefan de Graaf
Vincent Henar: "Nederland staat in de marge van de multiculturele muziekcultuur."
Vincent Henar, bassist en oprichter van Fra Fra Sound, verhuist binnenkort naar de Bijlmer, de plek waar hij als jongen van twaalf vanuit Suriname kwam te wonen. Het is tevens de bakermat van Fra Fra Sound. In zijn appartement in Amsterdam-Oost wijst Henar naar een zwart-wit foto waarop de groep te zien is in een tot de nok gevuld Concertgebouw: “Mensen vroegen waarom er geen posters in de stad hingen, maar het concert was al uitverkocht dus dat was wat overbodig.”
In zijn woonkamer staat een kora naast twee basgitaren, en een contrabas in de hoek. Over zijn terugkeer naar de Bijlmer antwoordt Henar kort maar krachtig: “De cirkel is rond.” Waarna hij gereserveerd opmerkt: “In Amsterdam behoor ik tot een minderheid binnen de meerderheid, maar in de Bijlmer tot de meerderheid binnen een minderheid. Ik ben erg gesteld op individualiteit en binnen een hechte gemeenschap is het lastiger om individu te blijven. Dus dat het de Bijlmer is geworden is op zich ook weer niet heel logisch, ik ben er niet aan verknocht.”
Sinds 2011 mag Henar zich Ridder in de Orde van Oranje Nassau noemen. Hij ontving de onderscheiding als blijk van waardering voor hoe hij en zijn band de stad Amsterdam en de multiculturele samenleving een gezicht weet te geven, voor zijn rol als ambassadeur van de Nederlandse en Surinaamse cultuur en voor zijn inzet voor (jong) muziektalent en muzikale scholing. Daarover spreken we hem.
"Een stukje basiskennis en scholing kan alles in een stroomversnelling brengen.”
“Door muziek ben ik geworden wie ik ben. Het heeft mij gebracht waar ik nu sta. Muziek heeft een sterke vormende kracht.” Die overtuiging lijkt als een rode draad door het gesprek te lopen en het vormt de basis van zijn visie op het gebied van educatie. Henar vult aan: “Ik zie mezelf als bewijs dat je iets kunt bereiken op basis van karakter, een sterke drive en doorzettingsvermogen. Mijn muzikale ontwikkeling was geen geplaveide route. Op de muziekschool had ik mij niet thuis gevoeld, dat was niet voor jongens zoals ik. Het idee van eerst kennis tot je nemen en dan iets doen is precies het omgekeerde van wat ik heb gedaan. Ik ben rond mijn zeventiende begonnen met muziek, volgde hier en daar privélessen en alles kreeg meer vorm toen ik drummer Eddy Veldman en bassist Juan Pablo Nahar leerde kennen. En natuurlijk deinde ik mee op de golven van het muzikale tijdsgewricht met mensen als Willem Breuker, Han Bennink en Hans Dulfer.” Achteraf lijkt Henar zich bewust van een lacune: “Bij mij en mijn collega’s van Fra Fra Sound is er toch een overtuiging dat er een kortere route is dan die de meeste van ons hebben bewandeld. Een stukje basiskennis en scholing kan alles in een stroomversnelling brengen.”
Team spirit
Educatie en traditie gaan hand in hand lijkt Henar te willen zeggen: '"Giving back to our roots” is wat je zelf hebt meegekregen. Doorgeven aan anderen, en dat noemen we traditie. Het is het leren begrijpen en doorgeven van de ‘coded message’. Ik ben onderdeel van die traditie en wil bijdragen aan de ontwikkeling van anderen. Die ontwikkeling krijgt vorm door je eigen drijfveren te ontdekken. Muziek is iets heel individueels en tegelijkertijd iets collectiefs: het draait tegelijkertijd om jou als individu én om de groep als geheel, de team spirit. Jouw persoonlijke drijfveren zijn belangrijk om mee te verbinden: die diepere motivatie, de emoties en diepere lagen. Dat zijn belangrijke traditionele waarden en dus ook belangrijk voor muziekeducatie.’ 
"Muziekscholen zijn vooral gericht op een blanke doelgroep uit een milieu van hoger opgeleiden."
Henar denkt in mogelijkheden als we hem spreken over de waardering van Afro-Caribische muziek binnen onze (muziek)cultuur. Die waardering heeft z’n echo op het vlak van muziekeducatie. Henar: “Afro-Caribische muziek heeft niet echt een plek op de muziekschool, en ook niet bij de grotere instellingen zoals conservatoria. Die zijn toch vooral gericht op een blanke doelgroep uit een milieu van hoger opgeleiden. Ze zijn gericht op een andere doelgroep.” Het is één van de redenen waarom Henar de organisatie Multi Origin Music Activation (MO Music Activitation) in het leven heeft geroepen. De organisatie heeft de ontwikkeling van Afro-Caribische muziek als oogmerk en organiseert workshops, muziekprojecten en lessen op scholen. “Ik stuur aan en coördineer, maar samen met mijn musici van Fra Fra Sound, waaronder Robin van Geerke en Efraim Trujillo, geven we inhoud aan deze keur aan workshops en muzieklessen.”
“Nederland staat in de marge als we het hebben over de multiculturele muziekcultuur. Als ik het vergelijk met Londen of Parijs dan zie ik daar een veel grotere diversiteit. Er kan veel meer en er gebeurt veel meer. Vooral ook op amateurgebied. Als je het hebt over de culturele en sociale mobilisatie dan is dat in Nederland op muziekgebied heel gering. Een tijd geleden was ik bij audities van een West End musical in Londen, en wat ik daar zag was een werkelijke afspiegeling van de stad Londen. Rijk en arm, diverse leeftijdscategorieën, diverse achtergronden, alle instrumenten, alles kwam daar op af. Maar wat je onder andere in Engeland ziet, is dat cultuurbeoefening een vast onderdeel is van het reguliere onderwijsaanbod. In Nederland is dat niet het geval. Dat maakt een groot verschil.”
"De Bijlmer is de kraamkamer van veel muziek en bekende bands."
“Als ik naar de Bijlmer kijk dan zie ik daar een bijzondere integratie van kunst, muziek en het dagelijkse bestaan. De Bijlmer is de kraamkamer van veel muziek en bekende bands. Muziek is daar overal, op de zondagochtenden tijdens de kerkdiensten, de grote schare jongeren die zich met rap en hiphop bezig houden, het fenomeen drumbands, en de vele Kaseko- en Kawinabands. De muziekcultuur is rijk en de potentie is enorm.”
Mogelijkheden
“Ik zie veel mogelijkheden in de Bijlmer voor initiatieven en dat kan ook prima op buurtniveau zijn. Je hebt mensen die elk jaar grote festivals zoals het North Sea Jazz bezoeken maar de (jazz)clubs in de eigen stad niet aandoen. Je hebt mensen die naar de Makro en de Albert Heijn gaan maar niet naar de buurtwinkel om de hoek. Dat is ook hoe ik denk over muziekeducatie: je moet het kunnen aanraken, het moet dicht bij de belevingswereld passen, laagdrempelig zijn en haalbaar. Het inspireert om te denken ‘als hij het kan, dan kan ik het ook.”’
“Muziekeducatie zou op de belevingswereld van de doelgroep gericht moeten zijn. Dát is cultureel en sociaal mobiliseren. De ontwikkelpotentie is veel groter als je wordt gewaardeerd voor datgene waar je al goed in bent, dan doet het intuïtief echt iets met jezelf. Dan draagt educatie werkelijk iets bij aan de vorming van het individu.”
"Kinderen met een instrument kunnen zich onderscheiden van de rest, het kan hen helpen uit de Townships te geraken."
Als we Henar vragen over zijn ervaringen met kinderen en muziekeducatie tijdens (internationale) workshops dan liggen daar diep gekoesterde herinneringen: “We hebben een tijd een hechte samenwerking gehad met Johnny Mekoa van de Music Academy of Gauteng in Johannesburg. Muziekbeoefening is daar zoveel meer dan alleen het bespelen van een instrument. De kinderen kunnen zich met hun instrument onderscheiden van de rest, het kan hen helpen de armoede en het sociale milieu en de Apartheid te ontstijgen, het kan hen uit de Townships halen. Ik herinner me nog goed dat één van de leerlingen haar instrument in de lucht hield en zei: ‘This instrument is to help me and to shape my future.’ Dat is een krachtig beeld dat me is bijgebleven. Maar ook herinneringen aan hoe met een gebrekkige techniek en goedkope instrumenten de meest ontroerende muziek kan worden gemaakt. Ik heb regelmatig een traantje weggepinkt. Ook in Nederland zie ik veel mooie resultaten van onze educatieve projecten en workshops. Als ik leerlingen terugzie in bands, als ik ze zie uitstijgen boven zichzelf, dan geeft het enorm veel voldoening.”
Muzikale educatieve initiatieven in de Bijlmer zijn er natuurlijk al en Henar noemt in dat verband Muziekschool Zuid-Oost van waaruit een project op basisscholen wordt geleid waar kinderen in een orkest een instrument kunnen bespelen. Henar: “Dit project is lovenswaardig omdat er aandacht uitgaat naar muziekeducatie en hier veel geld voor beschikbaar is en het vele ambassadeurs kent waaronder onze Prinses Maxima. Ik ben ervan overtuigd dat, naast hun programma op basis van klassieke muziek, ook jazz en wereldmuziek een waardevolle aanvulling zou kunnen zijn mits het op dezelfde wijze wordt gebracht, betaald en een gelijkwaardige plek kan krijgen. Ik zie een grote potentie om vanuit muziekeducatie de verbinding te zoeken met de doelgroep en de belevingswereld. Dan benut je de volle potentie en dat is ook culturele en sociale mobilisatie.”
Stefan de Graaf interviewt personen die muziek tevens als middel zien om samenwerking te creëren en te verbinden, om zodoende een bijdrage te leveren aan hun omgeving en de wereld.
Eerdere interviews van De Graaf in dit kader:
