Boerenbond zet je plezierig op je verkeerde been
CONCERTRECENSIE. Eric Boeren’s Boerenbond, Paradox Tilburg, 18 december 2013
beeld: Gemma van der Heyden
door: Rinus van der Heijden
Een bezetting van cornet, trompet, tenorsaxofoon en klarinet en vibrafoon. Als je daar deel van uitmaakt, ben je het welhaast aan je stand verplicht daar ook iets bijzonders mee te doen. Boerenbond, het kwartet van kornettist Eric Boeren, heeft dat goed begrepen. En zorgde zodoende voor een topconcert in Tilburg.
Uitwaaierende improvisaties van Eric Boeren's Boerenbond met Jason Adasiewicz en Peter Evans.
Boerenbond is een groep die vrije jazz voortbrengt. Meestal gebeurt het binnen zo’n verband dat ieder bandlid zijn eigen aandeel levert. Met de nadruk op ‘eigen’. Blazen, slaan of ranselen maar en de vrije jazz is een feit. Bij Boerenbond gaat dat anders. Hier is op uitgesproken wijze sprake van een groep individuen, die als voornaamste doel heeft het zoeken naar en nadien kunstzinnig creëren van een groepsgeluid.
Dat betekent dat ieder zijn eigen aandeel heeft, waarbij dat aandeel niet groter – of kleiner – hoeft te zijn dan dat van de ander. Neem trompettist Peter Evans. Hij is een uitgesproken persoonlijkheid op zijn instrument. Hij blaast het met kracht aan, vervormt het geluid van de trompet, zet wel of geen demper in en neemt daardoor ogenschijnlijk vaak het voortouw. Een muzikaal haantje derhalve. Maar als je als toehoorder goed luistert – sowieso een voorwaarde bij Boerenbond om de ziel van de muziek te kunnen aanraken – hoor je hoe de anderen de trompetklanken incorporeren in hun eigen muzikale zoektocht.
Fluitketel
De ene keer klonk de trompet als een fluitketel die te lang op het vuur staat, nog geen seconde later als een loepzuivere interpretator van zijn zelfgekozen noten. Kornet en tenorsaxofoon breiden onder die wisselende trompetstemmingen rustig door. Terwijl de vibrafoon van Jason Adasiewicz als een fornuis fungeerde, waarop de lekkerste potjes stonden te stoven. Zijn soms zijdezachte vibrafoongeluiden contrasteerden indrukwekkend met de knalharde vrije passages.
Tenorsaxofonist Tobias Delius met Eric Boeren's Boerenbond in Paradox.
Het dient gezegd dat binnen de over het algemeen ver uitwaaierende improvisaties, ook melodie een belangrijke rol vervult – en alweer: als je maar luistert. Peter Evans gaf op zeker moment een intrigerend staaltje weg van circulaire ademhaling op volle kracht, waarna melodieflarden opbloeiden als madeliefjes in de wegberm. En dat dan telkens op plekken waar je ze binnen de muziek niet verwacht.
Tempi wisselen bij Boerenbond onafgebroken. Soms zitten die tempi achter elkaar aan, om dan plots stil te vallen, waarna Tobias Delius op zijn tenorsaxofoon met de orkaankracht van een scheepstoeter overgaat op nieuwe groepsimprovisatie. Tempi zijn derhalve ook een bouwsteen bij Boerenbond. Plus timing. Er worden stiltes ingebouwd die je slechts kunt omschrijven als gaten in de muziek. Maar ze zijn wel functioneel. En wat te denken van de duetten, met een ongelooflijke intensiteit weggezet, om ondertussen ruimte te laten voor een piepklein, gestopt kornetgeluid. Hoe krijgen ze het voor elkaar?!
Ondanks het hoge improvisatiegehalte lazen de musici grotendeels vanaf papier. Gecomponeerde muziek derhalve? Het was slechts schijn, want de vele soli kwamen weer uit de hoek van de vrije ambachten. Het was steeds weer dat op het verkeerde been zetten, dat naarmate het concert vorderde, de muziek van Boerenbond zo reuze interessant maakte.
Korte sets
Het concert van Boerenbond duurde twee korte sets. Van een dik half uur elk. Wellicht een bewuste keuze van leider Eric Boeren. Want de intensiteit waarmee al zijn eigen composities werden neergezet, rechtvaardigde geen minuut te veel. Slurpende gootsteengeluiden afgezet tegen jubelende herautencantorijen; het is de hedendaagse mens niet meer gegund daar lang in te worden ondergedompeld.
