Shahin Novrasli, jazz-pianist uit Azerbeidzjan
INTERVIEW
door: Natavan Huseynova
De Azerbeidjaanse jazzpianist Shahin Novrasli is een belangrijke vertolker van de jazz-mugham. Foto © Farid Khayrulin
In Azerbeidzjan is al sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw een bijzondere vorm van jazz ontwikkeld: jazz-mugham. Een mengeling van traditionele mugham en jazzmuziek. Wat jazz-mugham is vertelt pianist Shahin Novrasli tijdens een interview. Landgenote, journalist en musicoloog Nata Huseynova sprak namens Jazzenzo met hem.
Jazz in Azerbeidzjan begon zich in de jaren twintig te ontwikkelen. In de jaren zestig werd de muziek gemengd met de mugham – de Azerbeidzjaanse traditionele muziek – een poëtische genre, gebaseerd op improvisatie. Grondlegger van de jazz-mugham is Vagif Mustafa-zadeh . De meest succesvolle voortzetter van het idee en tradities van jazz-mugham is Shahin Novrasli.
Jazzpianist Shahin Novrasli studeerde klassieke muziek aan de Speciale Muziekschool en daarna aan het Conservatorium in Azerbeidzjan. Hij speelde al op elfjarige leeftijd pianoconcerten met het symfonieorkest op het podium van de Staats Filharmonie te Baku (hoofdstad van Azerbeidzjan). Nog tijdens zijn studie begon hij eigen muziek te componeren en op verschillende podia als jazzmuzikant op te treden.
Sinds 2000 heeft Shahin Novrasli drie cd’s opgenomen en trad hij op tijdens festivals, zoals het Hot Summer Jazz Festival in Minneapolis (2004, 2005), Black Sea Jazz Festival in Sotji (Rusland, 2004), ‘Improvisatie in muziek’ van het European Music Council in Den Haag.(2004), Internationaal festival Baku. Jazz 2005. Hij won de tweede prijs van de jazzpianocompetitie van het Montreux Jazz Festival 2007.
“Het Montreux Jazz Festival is een van de meest prestigieuze jazzfestivals ter wereld”, vertelt Shahin Novrasli. “Deelnemen aan zo’n festival is een grote eer voor iedere jazzmuzikant. Het niveau van de jazzpianisten is heel hoog. Alle zestien semifinalisten waren heel goed voorbereid, iedereen had een eigen bijzondere stijl en uitstekende techniek. De voorzitter van de jury vertelde tijdens de finale dat hij nooit zoveel uitstekende jazzpianisten in één evenement heeft gezien.”
Wat deed Shahin Novrasli nadat hij de prijs had gewonnen?
“De synthese van jazz en mugham, die ik in mijn programma heb laten horen, werd zeer gewaardeerd door de jury en door het publiek. Alle winnaars van de competitie waren voor een masterclass in Canada uitgenodigd. Daarna heb ik een aantal concerten gehad in Europa en in mijn vaderland Azerbeidzjan.”
"Ik houd van jazz, van improvisatie, van vrijheid die tegelijkertijd bepaalde grenzen nodig heeft." Foto © Farid Khayrulin
De bezoekers van deze concerten hebben nieuwe bijzondere projecten van Shahin Novrasli gezien en gehoord. Hij had een gezamenlijke concert met de beroemde Azerbeidzjaanse mughammeester Alim Gasymov, waar twee improvisatiemethodes– jazz en mugham – centraal stonden. Daarnaast ontwikkelde Shahin Novrasli met zijn drie broers het project ‘Eternal way’, waar traditionele jazz met Azerbeidzjaanse traditionele muziekinstrumenten wordt gespeeld.
“In mijn creativiteit probeer ik altijd nieuwe projecten bedenken en uit te voeren. Zoals met mijn broers Arslan, Nurlan en Tarlan. Ze kennen mugham en Azerbeidjaanse volksmuziek heel goed. Zo’n synthese van onze volksmuziekinstrumenten tar en kemancha was ontzettend interessant.”
Waar liggen de bronnen van het talent van de familie?
“Mijn overgrootvader was een van de beroemde dichters in Karabakh. Mijn vader en moeder zijn geen muzikanten, maar ze zijn muziekliefhebbers en ze hebben ons opgevoed met grote liefde voor muziek, vooral voor mugham. Vanaf onze kindertijd musiceerden we urenlang samen met mijn broers. Nu hebben we eindelijk ook samen opgetreden.”
Shahin Novrasli heeft in zijn muziekstudie de traditionele weg van klassieke muzikanten gevolgd – eerst muziekschool, daarna conservatorium. Wanneer kwam de liefde voor de jazz?
“Ik denk dat iedere muzikant een klassieke-muziekopleiding moet volgen. Vanaf mijn vijfde ben ik bezig met klassieke muziek en ik ben nooit gestopt met spelen en bestuderen van klassieke muziekstukken. Van jazz houd ik ook van jongs af aan. Van improvisatie, van vrijheid die tegelijkertijd bepaalde grenzen nodig heeft. Heel vaak luisterde ik naar de opnames van Vagif Mustafa-zadeh – de bedenker van jazz-mugham. Door het beluisteren en naspelen van zijn muziek ben ik verliefd geworden op deze synthese.”
Shahin Novrasli in concert met zijn broers Arslan, Nurlan en Tarlan.
Foto © Farid Khayrulin
“Maar ik heb weer mijn eigen identiteit gevonden in deze muziekvorm. Tussen Vagif Mustafa-zadeh en mijn muziek ligt veertig jaar. Dat is genoeg om over verdere ontwikkeling te praten. Muziek is altijd aan het veranderen en ontwikkelen. Er komen nieuwe richtingen en stromingen. Daarom krijgt de synthese van jazz en mugham in mijn muziek soms andere vormen. Mugham klonk in ons huis altijd. Van jongs af aan leerde ik het spelen. Maar daarna, toen ik ouder werd, ben ik het ook gaan bestuderen. Azerbeidzjaanse mugham is op een ingewikkeld systeem van toonladders gebaseerd. Als een muzikant zich vrij en zeker in mugham of jazz-mugham wil voelen, moet hij het door en door kennen.”
Soloconcerten van Shahin Novrasli en concerten met trio of ensemble hebben allemaal groot succes. Wat vindt hij leuker – solo spelen of in trio?
“Ik vind alle variaties interessant – solo, in trio, in grote ensemble met mijn broers en met andere solisten. Elk project is uniek en origineel. En in elk project kan ik verschillende muziek maken”. Het jazztrio van Shahin Novrasli bestaat uit de Russische drummer Alexander Mashin en de Amerikaanse bassist Nathan Peck. “Wij hebben in Amerika met elkaar kennis gemaakt, op het jazzfestival in Minneapolis. Wij spelen samen met groot plezier.”
Wanneer krijgt het Europese jazzpubliek een mogelijkheid om Shahin Novrasli op het podium te zien en te beluisteren?
“Cultureel centrum ‘Buta’ in Moskou en impresariaat ‘Ateshgah’ in Utrecht werken al jarenlang in deze richting en ik hoop dat wij in het volgende seizoen een rij van interessante projecten voor Europees publiek zullen presenteren”.