Fantastische sfeer bij festival Stranger Than Paranoia
FESTIVALRECENSIE. Stranger Than Paranoia, met Reeds & Deeds, Espen Eriksen Trio & Flat Earth Society, Paradox, Tilburg, 27 december 2016
beeld: Ton van Leeuwen
door: Cyriel Pluimakers
Stranger Than Paranoia is een van de leukste muziekfestivals in Nederland. Dit jaar beleefde het evenement zijn 24ste editie. Geplaagd door subsidieperikelen was een nationale tournee niet aan de orde en werd er alleen opgetreden in Tilburg, met daarnaast een avond in Nijmegen. Altsaxofonist Paul van Kemenade is de artistiek leider van het festival en presenteert met veel verve muziek uit allerlei windrichtingen. Onverwachte samenwerkingen worden opgezet en sommige concerten hebben een ronduit dwars karakter.
De blazers van Reeds & Deeds, pianist Espen Eriksen, en Flat Earth Society op de derde dag van Stranger Than Paranoia.
Hommage
De derde avond kent een geweldige line-up met een Nederlands hommage aan de legendarische Rahsaan Roland Kirk (1935-1977), het jonge Noorse Espen Eriksen Trio en de Belgische Flat Earth Society.
De saxofonisten Efraïm Trujillo, Bo van de Graaf en Frans Vermeerssen spelen een gloedvolle set met een bloemlezing uit het oeuvre van deze unieke multi-instrumentalist. Kirk beheerste diverse rietinstrumenten, toeters en fluiten en slaagde er ook nog in om drie instrumenten tegelijk te bespelen. Met name het krachtige geluid van zijn tenorsaxofoon was geroemd en gevreesd. Jazzgeschiedenis schreef hij in januari 1974 door in Carnegie Hall een concert met Charles Mingus zijn collega George Adams (1940-1992) – ook geen kinderachtige blazer - te parodiëren en letterlijk het nakijken te geven in een doortastende blues-improvisatie. Een van de topmomenten uit de naoorlogse jazz. Trujillo, De Graaf en Vermeerssen slagen erin de muziek van de grootmeester weer tot leven te brengen, niet in de laatste plaats door de fantastisch spelende ritmesectie met pianist Michiel Braam, contrabassist Arjen Gorter en drummer Makki van Engelen. Braam speelt alsof zijn leven ervan afhangt en bewerkt de vleugel als een werkbank, met heftige dissonante akkoorden en opzwepende glissando’s. Een optreden als een feest, waarin de geest van Kirk voortdurend boven het podium hangt.
Reeds & Deeds met Efraïm Trujillo op twee saxen. Espen Eriksen Trio.
Afgeleefde vleugel
Van een geheel andere snit is het concert van het Espen Eriksen Trio. De Noor speelt uitermate melodieus en lyrisch, in de traditie van het Zweedse Esbjörn Svensson Trio, maar vormt toch een soort anticlimax na de energieke set van de Nederlanders. De nogal brave muziek krijgt onbedoeld het karakter van edelkitsch na het rauwe eerste concert. Ook heeft Eriksen duidelijk hinder van een hevig ontstemde vleugel die met name aan de discant volledig de weg kwijt is. Hoge tonen die gevoelvol moeten klinken, krijgen een zweverig ‘onder water’ randje. Waarom er geen pianostemmer in de buurt is, die nog een en ander recht had kunnen trekken, vormt een raadsel. Bovendien is het afgeleefde instrument duidelijk aan vervanging toe.
Beslist interessanter dan de leider is de bijdrage van contrabassist Lars Tormod Jenset, een nieuwe telg binnen de wereld van fameuze Scandinavische bespelers van dit omvangrijke instrument. Drummer Andreas Bye is met zijn onopvallende begeleiding aan de brave kant.
Flat Earth Society met drummer Teun Verbruggen en gitarist Pierre Vervloesem.
Eredivisie
De Belgische Flat Earth Society vormt het klapstuk van de avond. De muziek is een mix van circusmuziek, bigbandjazz, rock, punk, bigband en ballroom. Een fantasierijk collageachtig concept zoals dat alleen door onze zuiderburen, met hun barokke stijlvoorkeuren, bedacht kan worden. Het 14-mans orkest staat onder leiding van rietblazer en componist Peter Vermeersch. De improvisaties worden opgesierd door elektronische effecten, onconventioneel gebruik van de instrumenten en uitbundig gitaarspel van Pierre Vervloesem, een muzikale wervelwind voor wie niets te gek is. Samen met de leider en drummer Teun Verbruggen vormt hij min of meer de motor van het ensemble. Het optreden is een groot feest, waarbij de muziek voortdurend ontregeld wordt door krankzinnige arrangementen en melige grappen.
Een schitterend slot van een geslaagde derde avond van Stranger Than Paranoia, een evenement dat zonder meer behoort tot de eredivisie van de Nederlandse muziekfestivals. Het zou mooi zijn als dit mooie initiatief in 2017 weer landelijk op tournee kan. Tot slot nog een hartenwens: het zou mooi zijn als de 25ste (jubileum)editie van het festival in Paradox verrijkt wordt met een andere vleugel. Is het een idee om de fondsenwerving alvast nu te starten?
Stranger Than Paranoia nog tot en met 29 december in de Paradox in Tilburg.
Lees ook:
Braam moet een speelverbod krijgen, zo schandalig als hij de vleugel behandelde. Dit had geen enkel instrument doorstaan. Ik ken hem als een als een geweldige pianist, maar dat moet hij niet zo letterlijk nemen. Voor mij waren de Noren het hoogtepunt, jammer dat Braam de vleugel zo toegetakeld had.
Marcel Payens (E-mail ) - 29-12-’16 12:32