Reinier Baas schrijft verder aan hoofdstuk Nederlandse jazz
CONCERTRECENSIE. Reinier Baas’ Smooth Jazz Apocalypse: cd-presentatie. Paradox Tilburg, 2 april ’14
beeld: Gemma van der Heyden
door: Rinus van der Heijden
De nieuwe groep van gitarist Reinier Baas is een ware openbaring. Want hoewel het muzikale concept nauwelijks valt te omschrijven, druipt het van nieuwe muzikale inzichten, enthousiasme, daadkracht, inventiviteit en verrassende vondsten. Kortom, het is allemaal Reinier Baas met zijn mannen wat de klok slaat en dat is heel wat meer dan het handvol kwalificaties in de vorige zin.
Ben van Gelder, Harmen Fraanje, Maarten Hogenhuis en gitarist Reinier Baas op het podium van Paradox.
Die mannen zijn de musici met wie de gitarist het kwintet The More Socially Relevant Jazz Music Ensemble vormt. Maar dat voor de allernieuwste cd ‘Smooth Jazz Apocalypse’ is omgevormd tot een septet door de komst van basklarinettist Joris Roelofs en pianist Harmen Fraanje. Kwam bij The More Socially Relevant Jazz Music Ensemble de limit al ver boven de sky uit, nu reiken zowel aspiraties als de uitkomsten daarvan er nog eens torenhoog bovenuit.
Versluierend
Laten we voor het gemak de nieuwe groep maar noemen naar de titel van de jongste cd: Smooth Jazz Apocalypse. Die naam is even versluierend en scherpzinnig als die van The More Socially Relevant Jazz Music Ensemble. Bij het septet is lang niet altijd sprake van smooth jazz: wel van een nieuwe vorm van vrije jazz, die via allerlei verbindingen die de zeven musici zelf leggen, laat horen dat er nog altijd vernieuwingen mogelijk zijn binnen het inmiddels danig ingeperkte kader van de vrije jazzjongens.
Het originele kwintet van Reinier Baas telt twee altsaxofonisten: Ben van Gelder en Maarten Hogenhuis. Dat is op zich al redelijk afwijkend, maar met de toevoeging van een basklarinet sluipt er iets mystieks het groepsgeluid binnen. Kregen die twee hittepetitterige altsaxofoons het voor elkaar een soort koorklank te bereiken, met de grommende basklarinet erbij én eroverheen wordt die koorklank dubbel zo breed.
Een mooie ondergrond voor Reinier Baas om er zijn ongebreidelde gitaarimprovisaties op los te laten. Er is al vele malen de loftrompet gestoken over zijn gitaristisch vakmanschap, maar deze avond in Paradox leek het erop of de gitaar net pas was uitgevonden. En dat Reinier Baas daardoor helemaal geen voorgangers heeft en hij derhalve nergens is vast te prikken op een of meerdere stijlen. Hij speelt met een vanzelfsprekendheid alsof gitaarstudies niet nodig zijn, dartelt van noot naar noot, tovert de moeilijkste constructies uit zijn instrument en improviseert als de allergrootsten uit de jazz.
Sean Fasciani, Joris Roelofs en Mark Schilders tijdens de cd-presentatie.
Dat toonde hij meteen aan het begin van het concert. Waarin hij solo zonder dralen duidelijk maakte, dat er een uitzonderlijk voorjaar is aangebroken. Niet alleen qua weersomstandigheden, maar zeker ook wat betreft de jonge lichtingen Nederlandse jazzmusici, die de allermooiste lenteboeketten over het landschap van de vaderlandse geïmproviseerde muziek rondstrooien.
Nieuwe mogelijkheden
Met het aantreden van Harmen Fraanje en Joris Roelofs krijgt het ensemble een reeks van nieuwe mogelijkheden. Met een melodie-instrument als de piano erbij, hoeft Reinier Baas niet steeds de kar te trekken, maar krijgt hij volop de kans om zijn gitaristische invallen nog meer inhoud te geven. De basklarinet van Joris Roelofs - ook in kleine bezetting al een bijzonder intrigerend instrument (zie de cd-recensie op Jazzenzo van 'Aliens Deliberating') - bedient niet alleen blazers, gitaar en piano, maar evenzeer de contrabas van Sean Fasciani en het slagwerk van Mark Schilders.
Smooth Jazz Apocalypse dat in Paradox zijn wereldpremière beleefde, zwierf afwisselend tussen werk van Reinier Baas en Harmen Fraanje. De laatste leverde met 'Ballad' - ook op de nieuwe cd te vinden - een meesterlijk staaltje van smooth jazz af. Maar wat er ook werd gespeeld, de daadkracht van alle zeven musici drukte de toehoorder onafgebroken met de neus op de feilloze wetenschap, dat er driftig wordt geschreven aan het nieuwe hoofdstuk in de Nederlandse jazz dat op naam staat van Reinier Baas.
Zie ook:
- 07-02-14 Joris Roelofs – Aliens Deliberating (cd-recensie)