COLUMN
door: Rinus van der Heijden









Mijke Loeven leidt de paneldiscussie ‘Welke jazzmedia hebben de toekomst’ tijdens de Jazzdag 2012. Foto © Eddy Westveer.


Tango is jazz. En pop ook. En rock en metal. Frans Bauer en Corrie Konings (nog) niet. Maar die zouden er - als dat zo uitkomt - ook onder kunnen vallen. Dat vindt Rob Overman, artistiek directeur van de Brava Group, die sinds gistermiddag Djazz.tv in de ether brengt. Hij deed zijn uitspraken tijdens de paneldiscussie ‘Welke jazzmedia hebben de toekomst’ op de Jazzdag 2012 in Rotterdam.

Er werd wat afgekletst tijdens deze als mini-conferentie bedoelde panelbijeenkomst. Naast Overman zat Jan Willem Klein Willink, directeur van Arrow Jazz FM. Die maakte duidelijk dat zijn zender er vooral is voor ondernemingen als Volvo, die er lekker kunnen adverteren voor een op maat gesneden luisterconcept. En ja, zijn zender heette niet voor niets Arrow JAZZ. Jazzmuziek, dat is wat de klok slaat bij Arrow Jazz. Zegt Klein Willink, die evenals Overman glashard beweert dat jazz enorm in de lift zit. Tja, daarom zijn vrijwel alle jazzclubs opgeheven, is jazz praktisch van (serieuze) radio en tv verdwenen, sneuvelen er elk jaar gerespecteerde jazzfestivals en ging onlangs het nieuwe initiatief Jazzin’ The Hague van Peter Beets al voor aanvang kopje onder, omdat er nauwelijks kaarten werden verkocht.

We gaan op deze plek niet opnieuw de discussie aan wat jazz eigenlijk is. Maar wat jazz níet is, maakt Arrow Jazz FM 24 uur per dag duidelijk en te vrezen valt dat Djazz.tv met een artistiek directeur die tango ook maar even onder de vleugels van de jazz onderbrengt, weinig meer toevoegt dan Arrow Jazz FM.

Natuurlijk heeft tangolegende Astor Piazzolla in bepaalde composities lijntjes uit liggen naar jazz. Zoals Dmitri Sjostakovitsj dat in zijn ‘Jazzsuites’ ook had en recenter, het Renaissancegezelschap Cappella Pratensis op de laatste twee cd’s van Paul van Kemenade eveneens. Maar wie zal het in zijn hoofd halen om Piazzolla, Sjostakovitsj en Cappella Pratensis als jazzvertegenwoordigers te omschrijven? Waarschijnlijk Overman en Klein Willink.

Rob Overman haastte zich ook nog te melden, dat de programmering van het gloednieuwe Djazz.tv in de voetsporen treedt van het North Sea Jazz Festival. Kijk, dan heb je wat! Dat het zwaartepunt van dit evenement al lang ligt bij pop en aanverwante stijlen maakt niet uit: als North Sea zegt dat het jazz is, dan is het jazz.

Zoals jaren geleden soul, funk, latin en wereldmuziek bij festivals binnenslopen en aanvankelijk ook als zodanig werden geafficheerd, is het inmiddels onder aanvoering van het North Sea Jazz Festival zo ver gekomen, dat deze muzieksoorten ook onder jazzmuziek worden gerangschikt. Lekker makkelijk en het bekt goed: souljazz, funkjazz, latinjazz, urban jazz. Dat er bijvoorbeeld jazzfunk in de ware zin van het woord bestaat zoals die van Stanley Clarke, Alphonse Mouzon,  Marcus Miller én natuurlijk Miles Davis, wéten die organisatoren waarschijnlijk niet eens meer. Het zijn dezelfden die ooit Jamie Cullum, Norah Jones en Wouter Hamel tot de nieuwe jazzgeneratie uitriepen. En zie wat er van hen is terecht gekomen: ze draaien machteloos rondjes in het vale popcircuit.

De Jazzdag valt uiteen in twee onderdelen: een conferentieprogramma en een festivalprogramma. De conferenties zijn een initiatief van Buma Cultuur, een gerespecteerde instelling die echter tijdens de Jazzdag 2012 de richting kwijt leek te zijn. In het panel ‘Welke jazzmedia hebben de toekomst’ waren drie vertegenwoordigers van radio en tv en een hoofdredacteur van een jazztijdschrift uitgenodigd. De media die werkelijk de toekomst hebben, webmagazines en weblogs die over jazz schrijven, zaten niet aan tafel en kwamen niet eens ter sprake. Nee, de Jazzdag was er vooral om het product jazz aan de man te brengen. Jazz moet worden verkocht en hoe die jazz er dus uitziet of klinkt, maakt niets uit. Dáárom wordt soul en funk nu dus ook onder jazz geschaard, want die twee termen klinken gezelliger dan het kale woord jazz, dat in zijn bestaan al zoveel ketelherrie heeft voortgebracht.

Bij het panel ‘Het businessmodel voor jazz in het theater- en popcircuit’ was het van hetzelfde laken een pak. Al werd daar heel wat genuanceerder gesproken en had panelvoorzitter Alexander Beets heel gerichte vragen. De belangrijkste vraag echter die door het panel behandeld had moeten worden, kwam niet aan bod: ‘Valt er voor jazzmusici nog wat te verdienen bij deze podiumcircuits?’ Wellicht onbewust gaf panellid Ide Koffeman, programmeur bij Het Patronaat in Haarlem eerder al een antwoord: “Jazzbandjes moeten tevreden zijn met tweehonderd euro gage.”

Het is zeer waarschijnlijk dat jazzmusici van dit soort beloningen wis en waarachtig op de hoogte zijn. Bij het panel van Alexander Beets c.s. waren er nauwelijks jazzuitvoerders in de zaal, evenmin trouwens als bij de rest van het conferentieprogramma. Schrijvers over jazz schitterden ook al door afwezigheid en programmeurs waren ook op een handje te tellen. Maar goed, de Jazzdag wordt dan  ook ‘verkocht’ als ‘het grootste jazznetwerkevenement van Nederland’. En netwerken, dat is vooral voorbehouden aan de mannen in de strakke pakken. En die waren er volop. Jammer dat zij inmiddels ook bepalen hoe mensen naar jazz moeten luisteren of erover moeten lezen.

Bij de Jazzdag 2013 zou het raadzaam zijn dat er tóch nog eens wordt gedebatteerd over wat jazz nu eigenlijk is. Dat hoeft maar kort te duren. Zo kan worden voorkomen dat de pulp die zenders als Arrow Jazz FM de ether inslingeren en jazztijdschriften waarvan de inhoud voor hoogstens vijftien procent over jazz gaat, wat vaker hun grote mond houden. Waardoor er ook ruimte komt voor jazz zoals die wordt gemaakt aan de basis: op zoek naar nieuwe vormen, nieuwe geluiden, nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuwe uitvoerders. Met nauwelijks geld, met alleen dat hele kleine beetje dat nodig is om nieuwe kunst te maken. Dan zullen er heel wat minder euro’s in de zakken van voormelde pakkenfreaks verdwijnen. En krijgen we weer een zuiver beeld op het fenomeen jazz.