'Uw Amerikaanse systeem bestaat niet'
OPEN BRIEF AAN STAATSSECRETARIS HALBE ZIJLSTRAdoor: Jorrit Dijkstra
'Invoering van het 'Amerikaanse systeem' is on-Nederlands.'
Geachte staatssecretaris Zijlstra,
Ik ben een Nederlandse musicus, sinds negen jaar woonachtig in Amerika. Naast mijn werk in de Verenigde Staten (ik speel veel muziek, maar verdien mijn brood voornamelijk met lesgeven op Amerikaanse conservatoria) maak ik muziek in Nederland. Mijn composities worden door fantastische Nederlandse ensembles voor gevulde zalen gespeeld, en mijn eigen groepen (deels met Amerikaanse musici) spelen op de Nederlandse podia. Ik krijg deze kansen omdat Nederland een unieke infrastructuur voor muziek heeft, die de laatste veertig jaar zorgvuldig is opgebouwd onder andere door overheidssubsidies. Ik voel me bevoorrecht, want die kansen krijgen mijn Amerikaanse collega’s in hun eigen land niet.
U wilt het “Amerikaanse systeem” van financiële ondersteuning voor de kunsten in Nederland introduceren, een systeem waarin mecenassen en bedrijfsleven subsidies verlenen, en dat zogenaamd fantastisch werkt. Frappant is echter dat ik nog nooit in mijn leven een Amerikaan heb horen pleiten voor dat “Amerikaanse systeem”. Steeds weer is men verbijsterd over hoeveel beter en respectvoller Europeanen met hun kunstenaars omgaan dan hun eigen medeburgers en overheden. Nog verbaasder wordt er gereageerd als je vertelt dat het “Amerikaanse systeem” waarschijnlijk ook in Nederland de norm gaat worden.
Neem als voorbeeld de Jazz, die in Amerika eindelijk de erkenning geniet als “enige echte Amerikaanse kunstvorm”. De jazz krijgt van de Amerikaanse overheid geen rooie penny. Filantropen zijn voornamelijk geïnteresseerd in klassieke orkesten en ensembles, een traditie van meer dan honderd jaar onder de rijkere klassen uit de samenleving. Miljonairs zijn over het algemeen helaas geen jazz fans. Fundraising is in Amerika als fietsen in Nederland; het wordt al vanaf de lagere school met de paplepel ingegeven. Die traditie kennen we in Nederland niet. Bovendien moeten we ons realiseren dat de Amerikaanse pop- en jazzmuziek groot is geworden onder andere door een welwillende Europese afzetmarkt.
Bedoelt u als voorbeeld soms John, de trombonist van mijn groep, al negen jaar achter elkaar “Rising Star” in de Critics Poll van Downbeat, een wereldwijd toonaangevend jazzblad? John verdient zijn brood met specialistisch vertaalwerk, hetgeen zijn muziekcarrière mogelijk maakt. In muziekstad Chicago wordt jazz namelijk gespeeld in een aantal drukke, gezellige bars, op recettebasis. Een gemiddeld optreden met topmusici uit de Chicago jazz scene levert hem twintig dollar op, net genoeg voor een taxi naar huis. De veelgevraagde John verdient bij met optredens op toonaangevende Europese jazzfestivals en podia zoals het Bimhuis in Amsterdam, waar hij als held wordt binnengehaald en wél fatsoenlijk wordt betaald.
Of bedoelt u soms mijn collega Antonio uit New York, die een glansrijke carrière op de tenorsaxofoon heeft opgebouwd, en al vier jaar achter elkaar voor de prestigieuze Jazz Journalists Association Award is genomineerd, naast giganten als Sonny Rollins en Wayne Shorter? Antonio heeft zijn eerste tien jaar in New York een full-time baan bij een kledingbedrijf gehad, waarnaast hij in de avonduren studeerde en optredens in locale bars deed, tegen fooitjes met de pet rond. Antonio verdient momenteel het leeuwendeel van zijn inkomen in Europa, waar zijn gepassioneerde muziek op prestigieuze festivals geboekt wordt, voor een steeds groeiende schare fans. Thuiskomend blijft er helaas naast de huur en schoolkosten voor zijn zoon geen geld meer over voor de maandelijkse ziektekostenpremie van duizend dollar. Ziek worden is dus geen optie.
Of bedoelt u soms onze eigen klassieke saxofonist Ties Mellema, die u eigenhandig de Nederlandse Muziekprijs heeft uitgereikt? Ties speelt al jaren voor enthousiaste zalen in Amerika, maar komt ondanks wat reissubsidies van de Nederlandse overheid steevast quitte spelend thuis. Door een te onzekere Amerikaanse markt gaat Ties het nog een tournee proberen voor hij definitief besluit of hij Amerika nog wel kan aandoen. Hij besteedt zijn spaargeld liever op een andere manier dan aan de huur van bijvoorbeeld Carnegie Hall.
Maar ook de klassieke orkesten hebben het moeilijk. Het Philadelphia Orchestra is net failliet, het Detroit Symphony is net een zware staking van zes maanden te boven, het Honolulu Orchestra en het Syracuse Orchestra zijn opgedoekt. De vele lokale en nog wel enigszins gesubsidieerde amateurorkesten zitten vol met professionele musici die hun vak willen bijhouden, onbetaald dan wel. De kwaliteit kan niet gegarandeerd worden.
Beste heer Zijlstra, het Amerikaanse systeem bestaat niet, er is geen geld voor iets avontuurlijker vormen van muziek dan mainstream pop of behoudend klassiek. Natuurlijk kan je rijk worden met Hollywood filmmuziek of als Heavy Metal gitarist, want de afzetmarkt is de hele wereld. Ook bruiloften en partijen kunnen lucratief zijn. Echter slechts een paar grote steden kennen een rijk cultureel leven, het hele midden van Amerika is een culturele woestijn. Hoe zou u het vinden als u uw functie als staatssecretaris onbetaald moest uitoefenen, gefinancierd door een 36-urige werkweek bij de Hema?
Dat is volkomen on-Nederlands.
Jorrit Dijkstra,
Quincy, Massachusetts, V.S.
Jorrit Dijkstra is saxofonist en componist. Zijn muziek wordt uitgevoerd door het Amstel Quartet, de David Kweksliber Big Band en het Tetzepi Bigtet. In 2009 ontving hij de compositieopdracht van het North Sea Jazz Festival voor zijn groep Pillow Circles. Hij doceert muziekgeschiedenis, saxofoon en ensembles aan de University of Massachusetts en het New England Conservatory. Per september 2011 is hij aangesteld als Associate Professor aan het Berklee College of Music in Boston.
Amen! Nu hopen dat onze staatssecretaris de brief ook echt leest en er vervolgens wat mee doet!
Erik - 26-05-’11 11:22
De jazz krijgt van de Amerikaanse overheid geen rooie penny - dat is het amerikaanse systeem. Wat moet je nog meer weten als haagsch politicus?
kurt (E-mail ) - 26-05-’11 11:48
Hulde aan Jorrit Dijkstra voor deze hoognodige én genuanceerde tegenspraak in de vorm van deze duidelijke en relevante brief.
Martin - 27-05-’11 14:19
Loud & clear. Dank je wel Jorrit.
Loes (E-mail ) - 30-05-’11 12:08
Waarom moet er altijd maar lukraak geld in kunst worden gestoken. Straks eindigen we net als Griekenland, diep in de schulden!
Steven (E-mail ) - 30-05-’11 17:29
Tja Steven, als je er zo simpel over denkt begrijp ik niet dat je op een site als Jazzenzo bent terecht gekomen. Maarre, om je toch even uit de droom te helpen, in Griekenland kunnen de mensen al op hun 50e met pensioen, er is veel corruptie, Griekenland heeft een leger van anderhalf miljoen ambtenaren (op 11 miljoen inwoners). Zomaar een paar redenen voor de crisis in Griekenland. Ik denk niet dat het land veel geld uitgeeft aan het subsidieren van kunstenaars, laat staan aan jazzmusici. Misschien moet je de brief van Jorrit toch eens lezen in plaats van 'blind' maar wat roepen. Je lijkt de overheid wel.
Ronald - 30-05-’11 19:45
De Nederlandse scène behoort - mede dankzij subsidies - tot de meest bruisende van de hedendaagse jazz. Tot in New York en Chicago worden Nederlandse ensembles geprezen. Zo vertelden enkele jonge muzikanten uit Chicago ons onlangs nog hoeveel indruk saxofonist Michael Moore had gemaakt tijdens zijn laatste bezoek aan hun stad. De Nederlandse overheid zou dit moeten koesteren.
Tom Baeten
programmator jazzpodium de Singer, België
Tom Baeten (E-mail ) (URL) - 02-06-’11 12:55
Nu is Michael Moore wel een amerikaan!!!
Tony - 03-06-’11 23:07
Ja, als je mijn URL bekijkt dan ben ik een reiziger...is mijn vak.
Maar Jazz is mijn uit de hand gelopen hobby en wat een plezier en genot brengt mij dat. Ik organiseer een mooi jazzpodium in Amstelveen en dat podium draait inmiddels goed op eigen kracht.
Ik begrijp heel goed dat in het NLse denken en bestel er met de zuunnige beurs wordt gewerkt en de uitspraak van Mark...we moeten snoeien om te groeien....begrijp ik als NLDer best. Maar bomen omkappen, strukturen met de grond gelijk maken gaat mij iets te ver. Het lijkt enigszins op de beeldenstorm van de middeleeuwen.
Als de nieuwe huismeester (de regering) wil dat ook kunst commercieel moet worden dan is dat mogelijk door kunstzinnige managers uit bedrijfsleven die vinden en zien dat het behouden moet blijven. Over een kwart eeuw bestaan dat soort managers ook als niet meer aangezien de verstarring reeds is ingetreden en de jeugd van de toekomst niet eens meer weet wat het woord cultuur betekend. Overigens heeft het bedrijfsleven het ook niet al te gemakkelijk, dus waar komt al dat geld dan wel vandaan?
Maar goed, als de kunst en met name de muziek zich zelf moet gaan bedruipen en middels commerciele ondersteuning moet gaan overleven, dan moet deze regering dit overgangsproces wel eningszins de tijd geven om dat pad in te gaan. Bovendien is een verhoging van de BTW niet erg bevorderlijk voor de toegankelijkheid van de theaters, juist op een moment dat het al zo slecht gaat. Hebben we dan niets geleerd uit de les van schiphol, waar de vertrekbelasting werd ingevoerd op het moment dat de bezineprijs toeslagen de pan uitrezen en iedere NLder dichter bij de grens koos voor andere luchthavens? Hoe dom kan je zijn? Van een kale kip kan je niet plukken lief cabinet.....het behoud van de veren maakt de kip een stuk mooier....ook die kip die bij de kapper is geweest! En laten we wel wezen best cabinet;
die enkel miljoenen die jullie extra denken te kunnen binnen halen, daar worden heel veel mensen ERG ongelukkig van. U mag hier met uw verantwoordelijkheid qua volksvertegenwoordiging best eens beter over nadenken. Is getekend, Henk Brinkman; een doldwaze liefhebber van goede jazz op vele dagen van het jaar.
Henk Brinkman (E-mail ) (URL) - 09-06-’11 01:39
http://www.sannebloemink.com/uploads/6/1..
Hoi Jorrit,
Vandaag werd een stuk van mij gepubliceerd in de Groene Amsterdammer waarin ik jouw open brief heb geciteerd. Ik vond geen andere manier om je te bereiken, daarom maar even via deze site. Groet!
Sanne
Sanne Bloemink (E-mail ) (URL) - 16-06-’11 03:17