JACK Quartet
In 1999 verscheen al de editie ‘The String Quartets’ met uitvoeringen door Mark Feldman, Eric Friedlander, Joyce Hamman en Lois Martin. Hierop stonden een viertal composities die hij tussen 1988 en 1996 schreef: ‘Cat O’Nine Tails’, ‘The Dead Man’, ‘Memento Mori’ en Kol Nidre’. Tussen 2003 en 2017 breidde Zorn het repertoire uit met ‘Necronomicon’, ‘The Alchemist’, ‘The Remedy of Fortune’ en ‘The Unseen’. De recente uitgave door het JACK Quartet bevat voor het eerst ook dit laatste stuk dat al in 2018 live in première ging. Dit ensemble, dat al sinds 2007 met Zorn samenwerkt, vormt de ideale spreekbuis voor zijn ideeën.

Speelse benadering
‘Cat O’Nine Tails’ roept met zijn speelse benadering, de sfeer op van oude tekenfilms. Langzame passages, worden doorkruist met razendsnelle toonclusters en heuse Western Swing: een knipoog naar componisten als Raymond Scott en Carl Stalling. Donker en rauw is ‘The Dead Man’ met een collage van strijktechnieken als glissandi, krassen, kreunen en andere onconventionele geluiden. Het stuk is geïnspireerd op de gelijknamige novelle van Georges Bataille, met zijn gefragmenteerde en desoriënterende structuur. Aan zijn muzikale partner Ikue Mori droeg Zorn ‘Memento Mori’ op, een compositie die maar liefst 25 minuten duurt en afwisselend luchtig en explosief klinkt. Harmonie en dissonantie wisselen elkaar af, naast trage en verstilde delen. Meditatief en introspectief is ‘Kol Nidre’ het laatste stuk van de eerste cd. Zorn creëert hier een sfeer van rust en evenwicht, die contrasteert met de drie voorafgaande werken. 

Onheilspellend
Kakafonie is een passende omschrijving voor ‘Necronomicon’, het stuk waarmee het tweede deel van het dubbelalbum start. Snelle contrapunt, ritmisch tokkelen en het gebruik van strijkinstrumenten als percussie vormen het uitgangspunt. De sfeer is onheilspellend en de spanning wordt bijna tot het kookpunt opgevoerd. Polyfonisch van karakter en bijzonder dynamisch is ‘The Alchemist’: misschien wel het mooiste en meest aangrijpende stuk van deze productie. In de verte gebaseerd op middeleeuwse muziek is ‘The Remedy Of Fortune’, een compositie die eerder op het uit 2016 daterende album ‘Sacred Visions’ stond. Mild en rustig is het afsluitende ‘The Unseen’ met een textuur waarin fluitende hoge tonen, schuivende unisono ‘s en getokkel elkaar afwisselen. Muziek die in zekere zin aansluit bij de cartoonachtige exploraties waarmee dit dubbelalbum startte. 

Duivelskunstenaar
Duidelijk is dat Zorn uit een breed palet aan stijlen put, maar dat zijn compositorische adem nergens een lange duur heeft. Zijn werkwijze is tegendraads en uitgesproken fragmentarisch waarbij een grote structuur ontbreekt: de muziek bestaat telkens uit een aaneenschakeling van slimme invallen en als luisteraar mis je een thematische ontwikkeling. Toch is die onvoorspelbaarheid en het ontbreken van een centrale lijn precies hét kenmerk van deze postmoderne duivelskunstenaar. En daarmee een kwaliteit op zichzelf.

Beluisteren via Spotify.