Sonny Fortune en de zijnen koesteren jazz in puurste vorm CONCERTRECENSIE. Rein de Graaff Trio & Sonny Fortune & Benjamin Herman. Tilburg, Paradox, 27 feb. '09
beeld: Stef Mennens
door: Rinus van der Heijden
Jazz in de puurste vorm, dat bracht het Rein de Graaff Trio met als gasten de altsaxofonisten Sonny Fortune en Benjamin Herman. Dat betekende verregaand vakmanschap, swing, uitgesponnen improvisaties, elkaar uitdagen, verknocht groepsspel en een warme koestering van de jazzhistorie. Kortom, een ode aan het Walhalla van de jazz, van waar uit de goden met soms milde, dan weer strenge blik de verrichtingen van hun opvolgers beschouwen. Als ze dan uitpakken als Rein de Graaff en de zijnen, kan het niet anders dan dat één van hen komt afdalen. Dat dit uitgerekend John Coltrane moest zijn, verleende dit optreden het predikaat ‘uniek’.
Het trio van pianist Rein de Graaff met altsaxofonisten Sonny Fortune en Benjamin Herman in Paradox
Coltrane reisde figuurlijk maar vaak tastbaar mee in dit memorabele concert met een aaneenschakeling van hoogtepunten. Niet omdat er twee composities van hem werden gespeeld. Even zovele waren er immers van Thelonious Monk en Duke Ellington. Het was echter vooral Sonny Fortune die Coltrane er onafgebroken met de haren bij sleepte. Ondanks dat de Amerikaan de altsaxofoon bespeelt in plaats van de tenor, is zijn spel gedompeld in de techniek van zijn legendarische, in 1967 overleden landgenoot. Dat toonde hij al in het eerste stuk, Monk’s ‘Well, You Needn´t’, waarin hij Coltrane´s zo beroemde ´sheets of sound´ met het grootste gemak aan elkaar reeg. En eveneens in de smekende toon, de razende snelheid, de intervallen, de verkenning van het hoge en lage register van de saxofoon en de lyriek; alle kenmerken van unieke instrumentbehandeling.
Vreemd was het in dit opzicht, dat Sonny Fortune juist in Coltrane´s eigen ´Impressions´ afdreef van dit unieke concept. In een compositie waarin een solist moet dóórgaan, dóórgaan, dóórgaan, waardoor hij de ritmesectie ondergeschikt maakt aan zijn alles incorporerende machtsvertoon, miste de 69-jarige Fortune de kracht om de magische grens van menselijk bevattingsvermogen te overstijgen.
Twee altsaxofonisten vóór een ritmesectie, dat vraagt om haantjesgedrag. Dat was er echter deze avond niet bij. Sonny Fortune en Benjamin Herman lieten beiden horen waarin zij het best zijn. De eerste in zijn ongelooflijke kennis van de Afro-Amerikaanse jazzliteratuur, de tweede in zijn jeugdige enthousiasme om de technische mogelijkheden van een blaasinstrument zo ver als mogelijk is te exploreren. Fortune speelt veelal op instinct, Herman op de gunst van het publiek. In positieve zin overigens, want het is niet enkel snelheid en effectbejag wat de Nederlander nastreeft. In de zelden gespeelde ballad ‘Autumn in New York’ toonde hij zich even lyrisch als zijn Amerikaanse collega.
Sonny Fortune en Benjamin Herman
En dan was er nog het trio van Rein de Graaff. Met slagwerker Eric Ineke speelt de pianist al 37 jaar samen, met contrabassist Marius Beets heel wat korter. Dat doet niets af aan de unieke swing die de drie aan de muziek meegeven. Het Rein de Graaff Trio begeleidt al jarenlang door Europa trekkende Amerikaanse jazzmusici. Deze kiezen niet voor niets voor dit drietal, omdat De Graaff c.s. met het grootste gemak zowel modale jazzmusici begeleiden als vrij uitbrekende solisten. Bij Sonny Fortune was het niet anders. Eric Ineke voerde evenals Elvin Jones in zijn Coltrane-periode Fortune en Herman naar het Laatste Oordeel; Rein de Graaff gaf aanzetten en effectieve accenten in zijn begeleiding en Marius Beets baste de twee solisten naar het niveau van alles-kan-en-niets-moet.
Waardoor na dit concert John Coltrane nog éénmaal tevreden omkijkend, via de achterdeur van Paradox naar de Hemelen van de Jazz terugkeerde.
© Jazzenzo 2010