CONCERTRECENSIE. Tord Gustavsen Trio, TivoliVredenburg, Utrecht, 2 oktober 2022
beeld: Maarten Mooijman, Birgit Fostervold*
door: Mathijs van den Berg
Het Tord Gustavsen Trio bracht in april dit jaar met ‘Opening’ een prachtig nieuw album uit. Hierop heeft bassist Steinar Raknes de plaats ingenomen van Sigurd Hole. Na de release volgde een intensief tourschema, waarbij er in de laatste tien dagen elke dag werd opgetreden en op en neer gereisd tussen Nederland, Duitsland en Frankrijk. De avond voor dit concert trad het trio nog op in Parijs.
Tord Gustavsen, Steinar Raknes en Jarle Vespestad speelden een set van krap anderhalf uur met veel aaneengesloten composities.
Nieuwe accenten
Bij het Tord Gustavsen Trio weet je inmiddels wat je kunt verwachten, zo eigen is de stijl die de pianist in bijna twintig jaar heeft ontwikkeld: gedragen, licht melancholiek en lyrisch. Toch heeft de komst van Steinar Raknes duidelijk gezorgd voor nieuwe accenten. De lange bassist met karakteristiek hoedje werkt graag met elektronica en is gedurende het concert intensief bezig met pedalen en loopers. Met hem gaat Gustavsen verder op de elektronische weg die hij op de twee vorige platen - voorzichtig - heeft ingeslagen. Bovendien is Raknes een bassist die graag op de voorgrond treedt. Dit betekende dat hij af en toe de lyrische passages voor zijn rekening nam, waarbij Gustavsen voor de textuur zorgde. Drummer Jarle Vespestad vormde de verbindende factor tussen de twee; zijn drumstel stond dan ook tussen hen in opgesteld.
Folkbewerkingen
In een set van krap anderhalf uur met veel aaneengesloten composities ging het trio van start met bewerkingen van twee traditionele folksongs, uit Zweden (‘Visa från Rättvik’) en uit Noorwegen (‘Fløytelå’), respectievelijk ‘Findings’ en ‘The Flute’. Dat was nogal taboedoorbrekend, zei Gustavsen trots, vanwege de enorme status die deze liederen in het land van herkomst hebben. Hij mag echter zelfverzekerd zijn met zijn geweldige techniek en improvisatievermogen. ‘Visa från Rättvik/Findings’ werd uit verschillende klanken langzaam, bijna impressionistisch opgebouwd. Voorafgaand aan ‘Fløytelå/The Flute’ toverde een gehurkte Raknes met behulp van elektronica een ijle fluittoon uit de klankkast van zijn bas. Het nummer kreeg vervolgens een swingende uitvoering met een breeduit improviserende Gustavsen die meerdere malen in vervoering van zijn kruk omhoog kwam.
Gustavsens kracht ligt in de sterke composities en zijn prachtige, verfijnde spel.
Een bas als viool
‘The Tunnel’, van het vorige album ‘The Other Side’, is een nummer met een van die prachtige melodieën waarop de Noor patent heeft en die smeltend werd vertolkt. De zangerige baspartij was mooi in de songstructuur opgenomen. ‘Re-opening’ was vervolgens een totaal ander stuk, waarop Raknes zijn kunsten met de strijkstok kon vertonen. Elektronisch versterkt klonk zijn bas als een ijle viool en riep veel sfeer op. Drummer Vespestad voorzag de etherische klanken van spannende percussie waarbij hij moeiteloos schakelde tussen hard en zacht.
Voorspelbaar
Composities met een duidelijke structuur en melodie werden steeds afgewisseld met stukken waarin geëxperimenteerd werd met dynamiek en elektronica. Songs als ‘Stream’, ‘Graceful Touch’ (van het album ‘Changing Places’) en ‘Wide Open’ werden mooi, zij het terughoudend vertolkt. Jarle Vespestad trad te weinig op de voorgrond en deed vaak hetzelfde. Raknes stelde zich vooral dienstbaar op. Gustavsen vertelde achteraf dat zijn Steinway de tweede helft van het concert ontstemd raakte, waardoor hij omzichtig moest gaan spelen.
Elektronica
Het gebruik van elektronische elementen pakte bij Gustavsen niet altijd goed uit. Geluiden kwamen soms willekeurig over, enkele noten waren onaangenaam hard en hoog. Op sommige momenten was Gustavsen wel erg druk in de weer met zijn synthesizer en computerschermen waardoor het grote verband uit zicht verdween en de aandacht verslapte. Gustavsens kracht ligt in de sterke composities en zijn prachtige, verfijnde spel. Dat laatste kwam tot zijn volle recht in een lang solostuk vol elementen uit gospel en klassieke muziek.
Aanwinst
Bij Raknes is de elektronica wel geïntegreerd in zijn stijl. De klanken die hij op de toegift ‘Helensburgh Tango’ uit zijn bas strijkt waren ronduit magisch. Met deze aanwinst kan het Tord Gustavsen Trio nog jaren vooruit. Het concert in TivoliVredenburg was goed verzorgd en bijzonder smaakvol, maar ook wat afstandelijk.
* Foto's Tord Gustavsen, Jarle Vespestad © Maarten Mooijman, 2019, TivoliVredenburg. Foto Steinar Raknes © Birgit Fostervold.