Met Jacob ter Veldhuis op psychopatische safari CONCERTRECENSIE. Jacob TV: Cities Change The Songs Of Birds. Cultura Nova, Heerlen, 31 augustus, 2009
beeld: Speerfotografie
door: Rinus van der Heijden
Noem het een psychopatische safari, maar zie het vooral als een concert, een concert met beelden. Het project ‘Cities Change The Songs Of Birds’ van de Nederlandse componist Jacob ter Veldhuis, die zich Jacob TV noemt, kan namelijk niet zonder die beelden. En ook niet zonder een videoshow, zonder een lichtshow, zonder computeranimaties en al helemaal niet zonder Amerika. De zelfkant dan wel, want ‘Cities Change The Songs Of Birds’ is een inktzwart multimediaspektakel over de Verenigde Staten, waarin drie D’s de hoofdrol spelen: Drugs, Drank en Dood.
Cities Change The Songs Of Birds is een multimediaspektakel. Rechts harpiste Lavinia Meijer.
Jacob ter Veldhuis is gefascineerd door alles wat Amerika heeft voortgebracht. In zijn kindertijd begon het met reclame voor Coca-Cola, jukeboxen en Amerikaanse auto’s, nu is de componist vooral gegrepen door zaken waaraan een groot deel van de inwoners van dat immense Amerika kapot gaat: drugs en drank. Waardoor zij in de goot terechtkomen, hun ziel verkopen voor die twee D’s en tenslotte door de derde D worden opgeëist. Over die goot en de dood gaat ‘Cities Change The Songs Of Birds’.
Vier saxofonisten, een bassiste, slagwerker en harpiste zijn opgesteld achter een doorzichtig doek van gaas, waarop teksten en straatbeelden van Amerikaanse metropolen worden geprojecteerd. ‘Cities Change The Songs Of Birds’ begint voorzichtig, tenminste als je dat begin afzet tegen wat nog komen gaat. Harpiste Lavinia Meijer wekt tonen op, die contrasteren met een vrouwenstem in een rechtbank, waar ze het ouderschap over haar kind bevecht: “U weet niet wat ik heb doorgemaakt” is een van haar argumenten om de rechter óm te doen gaan. Die tekst hoor je en tegelijkertijd worden de woorden in duizelingwekkende vaart geprojecteerd op het gazen doek. In prachtig grafisch bewerkte lettertypes, in kleurige logo’s.
Na dit intro treden de overige muzikanten aan: de saxofonisten Miguel Boelens, Mete Erker, Nils van Haften en Bart Wirtz, bassiste Mick Paauwe en slagwerker Arend Niks. Daarmee komt het project op gang. Groovende muziek onderstreept de hartverscheurende beelden van junks op straat die vechten voor hun dagelijkse portie, van troosteloze achterbuurten, van een land dat voor velen geen hoop en geen toekomst meer bevat. De musici op de achtergrond intussen baden in rood, paars, zachtgeel, turquoise licht. Een van de vele contrasten die dit project zo sterk maken.
Jacob TV neemt de toeschouwer aan de hand de letterlijk doodlopende straten van de Amerikaanse metropolen in. Dat doet pijn, ja. Daar wil je weg. Je ziet het aan het publiek, dat rusteloos op de stoelen begint te schuiven, dat overvoerd wordt met ellende, dat het beroep op zijn verdraagzaamheid nauwelijks nog aan kan. ‘You have no choice’ gilt een stem. ‘You have no choice’, herhaalt die stem zichzelf en zichzelf en zichzelf.
Tekst en muziek wisselen elkaar af in Cities Change The Songs Of Birds
Het is niet alleen de junk die dagelijks moet scoren, die voorbij komt. Ook zijn randverschijnselen. De moeder die haar dochter als prostituee aanbiedt en schreeuwt: ‘She’s my daughter, she’s my business’. En de mix van goede voornemens van junks om te stoppen met alle shit én de wanhoop, die elkaar duizend keer per dag afwisselen.
Jacob ter Veldhuis heeft zich in ‘Cities Change The Songs Of Birds’ laten leiden door zijn hart, niet door zijn verstand. Zo kan het voorkomen dat tussen alle ellende een beeld wordt geprojecteerd van een engeltje met een kinderstem. En een prediker, die de toorn van god over alles afroept. Kitsch? Welnee, het is de durf van de componist om de duistere wereld van het straatleven in Amerika, naar de realiteit van het leven ook te kleuren met momentjes van geluk. Dat geluk toont zich ook in de muziek, die vooral groovend, stuwend en pompend deze drempel van de dood ondersteunt. Soms wordt de toehoorder onmiskenbaar de wereld van de jazz ingetrokken. Soms laat Ter Veldhuis met citaten uit opgewekte New Orleansjazz zijn pikzwarte wereld wat oplichten. Soms legt de componist gedurfde contrasten neer door uiterst deprimerende beelden te ondersteunen met lieflijke harpmuziek en soms bouwt hij enclaves van rust in door de saxofonisten naast het gazen doek zindere soli te laten spelen.
‘Cities Change The Songs Of Birds’ is een adembenemend project geworden, dat zich kan meten met werk van Amerikaanse componisten als Steve Reich en Charles Ives. ‘Cities Change The Songs Of Birds’ moet opgeslagen worden in de geschiedenis van de eigentijds gecomponeerde Nederlandse muziek. Jacob ter Veldhuis heeft het aangedurfd en fantastisch voor elkaar gekregen om een wereld die de meesten niet kennen, in bloedstollende kunstvormen te gieten. Want waar kun je vanuit een luie stoel bekijken, beluisteren én lijfelijk meemaken hoe straten kerkhoven worden, waar mensen eerst in de hel moeten leven voordat ze dood mogen? Mogen, ja.
‘Cities Change The Songs Of Birds’ is een coproductie van Multi Media Impuls en Muzieklab Brabant. Het project gaat op reis door Nederland. Voor speellijst zie www.muzieklab.com en www.jacobtv.net
© Jazzenzo 2010