NIEUWS
door: Rinus van der Heijden
Yuri Honing: een oprechte keuze voor een oprechte musicus.
Foto © Joost van den Broek.
De VPRO/Boy Edgarprijs 2012 is toegekend aan saxofonist Yuri Honing. Dit werd vanavond bekend gemaakt in het televisieprogramma ‘De Wereld Draait Door’. De VPRO/Boy Edgarprijs is de belangrijkste onderscheiding in Nederland op het gebied van jazz- en geïmproviseerde muziek.
‘True’ is de titel van de nieuwste cd van het Yuri Honing Acoustic Quartet. De Nederlandse vertaling van dit Engelse woord is waar of echt. Maar ook: oprecht. In de huidige maatschappij is dit laatste begrip vaak ver te zoeken. Je zou daarom kunnen zeggen dat iemand op wie dit begrip van toepassing is, zonder meer een prijs verdient. Het is niet zeker dat de jury van de VPRO/Boy Edgarprijs deze gedachtengang heeft gevolgd, maar haar toekenning van Nederlands belangrijkste jazzonderscheiding, had niet beter dan bij de Amsterdamse tenorsaxofonist Yuri Honing terecht kunnen komen. Een oprechte keuze voor een oprechte musicus.
Want is het Yuri Honing niet, die ooit eens zei dat jazz geen stijl is maar een taal? Die uitspraak maakt hij waar bij elke noot die hij speelt. Zijn saxofoon is immers zijn stem, het geluid waarmee hij sinds 1990 toen hij met een eigen trio (met contrabassist Tony Overwater en slagwerker Joost Lijbaart) zijn eerste concerten gaf, alles overheersend, gezaghebbend en kleurrijk zijn boodschap verkondigt.
Yuri Honing heeft een stormachtige carrière doorgemaakt. Aanvankelijk trad hij – zoals iedere beginnende jazzmusicus – alleen op in eigen land, maar verre buitenlanden werden al snel zijn deel. Duitsland, Engeland, Zwitserland, Australië, Canada, Korea, Indonesië, Zuid-Afrika en het Midden Oosten werden en zijn zijn speelplaatsen. En India, waar de meesten nog nooit een saxofoon hebben gezien. “Ze kennen dus ook geen jazz”, blikte de (nu) 46-jarige Amsterdammer in 2008 tijdens een interview met Jazzenzo op zo’n reis terug. “Wij repeteerden in Jaipur met Rajashtan-musici. Twee dagen wisselden we geen woord. Dat bleek ook niet nodig. Ik kwam er in India achter dat er nauwelijks afstand is tussen een soefi- en een gospelzanger. Wat me aanspreekt in de muziek van India, China en ook in die van Johnny Cash is de blues. Blues houdt in: alles wat voelt. Gevoelens zijn universeel.”
Hokjesgeest
Zijn vele buitenlandse reizen zullen er zeker toe hebben bijgedragen, dat muzikale hokjesgeest Yuri Honing vreemd is. Het indelen in hokjes is volgens hem een van de laatste resten van de verzuiling die nogal wat muziekliefhebbers parten speelt. Aan stijlen of stromingen gaat hij voorbij, grenzen overschrijdt hij met het grootste gemak, waardoor zich telkens weer nieuwe werelden aan hem openbaren. Jazz, pop, wereldmuziek, klassieke muziek, elektronische- en computerinvloeden, het past allemaal naadloos in het unieke concept dat Yuri Honing omringt en waarmee hij bruggen slaat tussen gearriveerd concertpubliek, zoekende tieners, nietsvermoedende wereldburgers én met de musici met wie hij zich omringt.
“Het is niet belangrijk of mijn muziek rock of jazz wordt genoemd”, vindt hij. “Als ik haar zou moeten indelen zou ik zeggen: alternative. Het is toch raar om pop en dance links te laten liggen, als de halve wereld er knettergek van wordt? Jazz gaat vooral om vrijheid. Die moet je uitdragen. Ook spiritualiteit en authenticiteit zijn kenmerken van jazz. Daar draait het allemaal om.”
"Het is muziek voor mensen die niet bang zijn."
Foto © Eddy Westveer.
De cd ‘Meet Your Demons’ uit 2008 bevat creaties die wellicht auditief schilderen wat Yuri Honing in woorden tracht te vangen. “Het is muziek voor mensen die niet bang zijn. Deze muziek is authentiek, onversneden, zonder dat er een sausje overheen is gegoten. Je krijgt haar rauw op je bord.” Om er dan als luisteraar maar mee te doen wat goeddunkt. Dáár zit de kern van Yuri Honings kunstenaarschap verborgen.
De muzikale opdracht die Yuri Honing zichzelf telkens weer stelt is een worsteling met dit tijdsgewricht. Waarin op allerlei terreinen de wereld kleiner wordt gemaakt, ook die van de muziek. Een van de mooiste projecten uit zijn kleurrijke loopbaan is er een met de Libanese zangeres Rima Khcheich en de Iraakse ud-spelers Basem Hasar en Latif Al-Obeidy. De Arabische microtonaliteit die in muziek uit het Midden-Oosten zit verscholen intrigeerde Yuri Honing: hij bestudeerde die grondig en verwerkte de elementen ervan in zijn saxofoonspel en gaf die vervolgens in handen van voornoemde musici en de mensen in zijn groep Orient Express.
Popliedjes
Met het Yuri Honing Trio bracht de leider/saxofonist eigenzinnige bewerkingen van popliedjes van onder andere Sting en Björk; met pianist Misha Mengelberg en cellist Ernst Reijseger zette hij de wereld van de vrije improvisatiemuziek nog maar eens op zijn kop; de Amerikaanse legendes Paul Bley, Paul Motian en Gary Peacock liet hij uiterst verbaasd achter na de opnames voor het album ‘Seven’ en met dj Floris (Klinkert) ploegde hij de wereld van zijn eigen werk grondig om. En wat te denken van eigenwijze behandelingen van Schuberts ‘Die Winterreise’ en Bachs ‘Brandenburgse Concerten’?
De jury van de VPRO/Boy Edgarprijs 2012 kan het dus niet mooier zeggen dan met de volgende woorden: ‘Yuri Honing is op een inventieve manier grensverleggend en grensoverschrijdend met zijn vak bezig. Hij beschikt over het vermogen om op een overtuigende manier zijn kunstzinnige ambities te realiseren en toont doorzettingsvermogen en cultureel ondernemerschap. Honing weet zijn vakmanschap en artistieke kwaliteiten manifest te maken; hij is zichtbaar in de wereld en heeft aangetoond een stempel te kunnen zetten op het muzikale landschap.’ Daarmee eert zij een grote Nederlandse musicus. De keuze moet voor de scherprechters - onder voorzitterschap van Hans Zuiderbaan, voorzitter van de Stichting Porgy & Bess uit Terneuzen - niet moeilijk zijn geweest. Want ach, soms steekt de wereld zo eenvoudig in elkaar.
De VPRO/Boy Edgarprijs bestaat sinds 1963, toen onder de naam Wessel Ilckenprijs. In 1980 kreeg de prijs zijn oorspronkelijke benaming. Vele grote Nederlandse improviserende musici werden met de prijs onderscheiden, onder wie Guus Janssen, Ernst Reijseger, John Engels, Greetje Bijma, Willem Breuker, Corrie van Binsbergen, Paul van Kemenade, Eric Vloeimans en Pierre Courbois. Ferdinand Povel was de laatste in de lange rij, die voor dit jaar wordt besloten door Yuri Honing.
Jaarlijks
De VPRO/Boy Edgarprijs wordt jaarlijks toegekend ‘aan een instrumentalist, componist, arrangeur of orkestleider op het gebied van de jazz en geïmproviseerde muziek, die zich reeds lange tijd onderscheidt door zijn/haar actieve, initiërende en vooral oorspronkelijke rol’. De prijs bestaat uit een plastiek van Jan Wolkers en een geldbedrag van 12.500 euro. De prijs wordt woensdag 16 mei uitgereikt tijdens een feestelijk programma in het Bimhuis te Amsterdam. VPRO radio zendt de prijsuitreiking (van 20:00 t/m 24:00u) live uit op Radio 6 én als videocast op het internet: vprojazzlive.radio6.nl.