John Abercrombie & Baseline: veel noten voor weinig oren
CONCERTRECENSIE. Spiegeltent Gouda, Baseline & John Abercrombie, 7 oktober 2007
beeld: Hermen Buurman
door: Jan Horstink
Hoe je van een ogenschijnlijk uitgekauwde standard als Autumn Leaves toch weer iets nieuws en verrassends kunt maken, dat bewezen de Amerikaanse gitarist John Abercrombie en Hein Van de Geyn’s Baseline tijdens hun concert in Gouda. Het betrof weliswaar de toegift, maar ook in de twee voorafgaande sets zette het viertal een muzikaal statement neer dat stond als een huis. Speelden ze in de vijf eerdere concerten voor afgeladen zalen, in Gouda liet het publiek het behoorlijk afweten. En zo streelde de waterval aan gitaarnoten van Abercrombie en Ed Verhoeff een veel te gering aantal oren.
Gitaristen Ed Verhoeff, John Abercrombie en contrabassist Hein Van de Geyn in de Spiegeltent in Gouda - klik op foto
John Abercrombie (63) is zo’n typisch Amerikaanse jazzjongen: hij heeft de afgelopen ruim veertig jaar met talloze jazziconen gespeeld, maar heeft totaal geen kapsones, is easy going en een gemakkelijke prater. Voor de aanvang van het concert zat hij op z’n gemak aan een wijntje te nippen en vertelde over zijn activiteiten in de komende maanden. “Hein ken ik al jaren, nog uit de tijd dat we allebei in San Francisco woonden, de jaren ’80. Precies een jaar geleden heb ik met Baseline The Guitar Album opgenomen. Nu belde Hein me of ik tijd had voor dit toertje. Het gaat om acht concerten in een dag of tien.”
Hij vervolgde: “Normaal speel ik nooit met een andere gitarist, maar het is voor mij beslist relaxter, want ik hoef niet alles alleen in te vullen met solo’s. En met Ed (Verhoeff) spelen is geweldig. Trouwens ook met Hein en Hans (van Oosterhout); die jongens vormen een super ritmetandem waarop je als gitarist moeiteloos kunt steunen. Het geluid van deze combinatie is wat meer rock & rolly, en daar hou ik wel van. Maar tegelijkertijd zijn we in staat heel ingetogen, zelfs dromerig te spelen. Komt ook door het ijle geluid van Ed’s gitaar.”
“Na deze toer ga ik meteen door naar Duitsland voor een aantal concerten met bassist Mark Egan en slagwerker Anthony Rincotti. Dan terug naar New York voor een vijftal optredens met mijn eigen band, waarin violist Mark Feldman een belangrijke rol speelt naast bassist Marc Johnson en drummer Joey Baron. Begin volgend jaar ga ik voor een tournee naar Italië met een aantal Italiaanse jazzmusici, dan nog een reeks optredens met Amerikaanse jongens, onder wie Adam Nussbaum, de drummer met wie ik al jaren speel.”
John Abercrombie beschikt als jazzgitarist over een uniek geluid, waarin hij nieuwe geluidstechnieken combineert met de traditie van de jazz standards. In een interview met het Amerikaanse tijdschrift Jazziz zei hij er zelf over: “Carrying the tradition of jazz guitar from Charlie Christian and Django Reinhardt to the present day is a very important aspect of my music...I’d like people to perceive me as having a direct connection to the history of jazz guitar, while expanding some musical boundaries which may not always involve the guitar itself”.
Daarmee plaatst Abercombie zichzelf op de grens tussen de Amerikaanse en de Europese opvattingen over wat jazz nu eigenlijk precies is: “Amerikanen spelen over het algemeen wat traditioneler, in Europa hoor je veel meer jazz vermengd met andere soorten (volks)muziek. Dat vind ik veel interessanter. In mijn band speelt de viool bijna kamermuziek; Mark heeft ook een klassieke achtergrond. Daardoor klinkt onze muziek Europeser dan de meeste Amerikaanse jazz. Overigens zijn veel Amerikanen er wel in geïnteresseerd, vandaar de grote belangstelling voor de optredens van Europese bands.”
Geïnspireerde sets
En dan het concert in Gouda. Voor een circa 35-koppig publiek in de sfeervolle zaal van de Spiegeltent speelde het kwartet twee zeer geïnspireerde sets, alsof ze voor een afgeladen zaal stonden. Het openingsnummer – zonder drums – was een meeslepende versie van 'I hear a rhapsody' met vederlicht spel van basvirtuoos Van de Geyn, waar overheen de akkoorden en notenreeksen van Abercrombie en Verhoeff de ronde zaal in dansten. Zowel John Abercrombie als Hein Van de Geyn hebben de gewoonte tijdens het soleren de melodie mee te neuriën. Bij eerstgenoemde klinkt dat als een schor gebrom, dat wonderwel past bij het lichte notenspel.
Het tweede stuk 'Nightvision' is afkomstig van The Guitar Album. Slagwerker Hans van Oosterhout schoof nu ook aan. Ed Verhoeff trok z’n elektronische effectendoos open, maar wel op een functionele manier. Er zijn weinig jazzgitaristen die zo beheerst met effecten kunnen omgaan als Ed Verhoeff. John Abercrombie, hoewel in de jaren ’80 en ’90 voorloper in het gebruik van de gitaarsynthesizer, maakte nauwelijks gebruik van de elektronische trukendoos. Daardoor harmonieerde de wat puurder klinkende gitaar van de Amerikaan mooi met het meer elektronische geluid van de Rotterdamse gitarist.
In 'Akkerman', opgedragen aan de gitaarheld met dezelfde naam, creëerde het flangergeluid van Ed Verhoeffs akoestische gitaar een dromerige sfeer. Met een kort sterk ritmisch stuk van Hans van Oosterhout – 'Minor job' – besloot het kwartet de eerste ronde. Na de pauze waarin beeldend kunstenaar en dichter Hans Wap een kort intermezzo verzorgde, ging het in de tweede set verder met nog een paar nummers van The Guitar Album. Een van de mooiste was ongetwijfeld 'TT blues' met twee volkomen synchroon solerende gitaren. “Ja, de melodielijnen hebben we na een paar keer spelen weer goed in de vingers,” merkte Abercrombie voor het concert al tevreden op.
Ook in 'Serenity' en 'Mixed' up kwamen de uitzonderlijke kwaliteiten van Abercrombie, maar ook van zijn Nederlandse begeleiders optimaal tot hun recht. Het eerste nummer een gedragen ballad met ingetogen, bijna introvert spel van Abercrombie, het tweede een lekker up tempo en funky stuk. En toen die encore, dat tot op de draad versleten Autumn Leaves, eindigend in een verrassende reeks vier om viertjes tussen bassist en drummer, waarin schijnbaar moeiteloos met verschillende ritmes wordt gespeeld. Nee, de wegblijvers hadden absoluut ongelijk!
