CONCERTRECENSIE. Paradox, Tilburg, Instant Composers Pool, 26 oktober 2007
beeld: Stef Mennens
door: Rinus van der Heijden

Veertig jaar oud en dan nog muzikale verrassingen kunnen bedenken? Jazeker, als je tenminste over de Instant Composers Pool (ICP) spreekt. Je zou alle concerten hebben moeten bijwonen om te kunnen zeggen: deze avond waren er nieuwe muzikale verrassingen. Dat zal wel niet, maar ICP slaagt er nog altijd in toehoorders op het verkeerde been te zetten.

ICP Orchestra afgelopen vrijdag in Paradox - klik op foto

Al heeft het allemaal niet meer zo heel veel met instant composing te maken, wat de groepsleden rond oprichters Misha Mengelberg en Han Bennink doen. Er wordt zo driftig van het blad gelezen, dat je tot geen andere conclusie kunt komen, dan dat afspraken het concept  veel meer de hoek van gecomponeerde muziek intrekken. Instant composing vind je nog in het moment dat de groep een stuk afrondt en cellist Tristan Honsinger met zijn strijkstok rondjes blijft draaien op zijn instrument. De blazers kijken elkaar verschrikt aan en zetten dan weer in om toch maar tot een slotakkoord te komen.

Bij ICP heb je eigenlijk aan één mooi fragment genoeg om van een geslaagd concert te spreken. In Tilburg waren er deze vrijdagavond meerdere. Zoals na het begin toen piano, viool, slagwerk en altsax vrolijk over elkaar heen fladderden, de rest van het orkest het podium opstapte en je zo de bigbandtraditie van de jaren veertig insleurde. Hoorde je daar Johnny Hodges de altsectie bij Duke Ellington leiden? Welnee, dat was ‘gewoon’ Michael Moore.

Een-tweetje
Een ander gedenkwaardig moment was een een-tweetje tussen Mengelberg en Bennink. Ze keuren elkaar nooit een blik waardig, maar nu even wel. Pianist Mengelberg maakte deze avond achter een doos papieren zakdoeken een doodvermoeide, lusteloze indruk. Dat veranderde kort toen een woest exploderende Tristan Honsinger, luid meezingend, zijn instrument ranselde. Mengelberg knikte slagwerker Bennink bemoedigend toe, zo van ‘Toe maar jongen’. Maar Bennink schudde opstandig zijn hoofd: ‘Nee, helemaal niet’. Toen dan toch nog de zaak op drift raakte, spoelde er vanuit het niets een golf Gershwin over je heen.

En zo kun je blijven vertellen. Over het zo keiharde, gietijzeren geluid van tenorsaxofonist Tobias Delius, die alle moeite deed de jagende ritmesectie achter zich te laten, terwijl als schitterend contrast trompettist Thomas Heberer, tenorsaxofonist/klarinettist Ab Baars en altsaxofonist/klarinettist Michael Moore met de hoofden bij elkaar gestoken ‘Take The A-Train’ van Ellington opstartten. Of over het moment dat Han Bennink een papieren vliegtuigje ging vouwen en cellist Honsinger, contrabassist Ernst Glerum en violiste Mary Oliver componist Sjostakovitsj opgroeven.

Het einde van het concert was weer van het bizarre soort. Mengelberg verliet als laatste het podium, keek of een microfoon open stond en stak toen dat niet het geval was, fluisterend een verhaaltje af dat zowat niemand kan hebben verstaan. Hij vertelde over een concert, lang geleden, waarbij hij zich afvroeg wie de pianist was. Toen bleek dat dat Randy Weston was, slofte hij tevreden huiswaarts.

• Instant Composers Pool website
• ICP nog te zien: 3 november Utrecht / SJU Jazzpodium, 8 november Alkmaar / Provadja, 10 november Edam / Mahogany Hall