?ahin Brecker Quartet: Een repeteersessie van technisch genieën
CONCERTRECENSIE. Tivoli De Helling i.s.m. SJU Jazzpodium, Utrecht, Timuçin ?ahin - Randy Brecker Quartet, 21 december 2007
beeld: Ron Beenen
door: Mischa Andriessen
Het is alweer zes jaar geleden dat Timuçin ?ahin de Dutch Jazz Competition won en zijn meest recente cd verscheen in 2005, dat is toch al ook twee jaar terug. Stil gezeten heeft ?ahin echter allerminst. De gitarist speelde met gevestigde muzikanten als Greg Osby en Aydin Esen en wijdde zich met zijn Occult ensemble aan kamermuziek. Nu was er dan een korte tournee met als speciale gast trompettist Randy Brecker. Dat Brecker bereid is met de veel minder bekende ?ahin op tour te gaan, is veelzeggend. De gitarist heeft bij kenners inderdaad inmiddels de reputatie van een technisch genie.
Trompettist Randy Brecker speelde in Tivoli met het trio van gitarist Timuçin ?ahin - klik op foto's
Het eerste optreden van deze formatie met naast ?ahin en Brecker, bassist Joshua Davis en drummer Sean Rickman was voor de gelegenheid verschoven van het Sju Jazzpodium naar het op meer power berekende Tivoli de Helling. Misschien was er ook op veel publiek gerekend, maar dat liet het op deze gure dag behoorlijk afweten. Ook op het podium was het koud. De musici kwamen in dikke jassen op en ?ahin blies eerst maar eens flink in zijn handen voordat hij begon te spelen.
Timuçin ?ahin is een van de weinigen die nog op een tweekoppig bakbeest van een gitaar speelt, maar het instrument is essentieel voor zijn spel en sound. De voortdurende afwisseling tussen gewone en fretloze gitaar waarbij hij veelvuldig gebruik maakt van overspraak en in toom gehouden feedback vormt de basis van zijn stijl. De beheersing waarmee hij speelt en zijn techniek zijn benijdenswaardig.
Veel van wat ?ahin doet, grenst aan het onmogelijke en niet zelden overschrijdt hij die grens. Dat er technisch geen beperkingen lijken te zijn, heeft ook een keerzijde. Als gitarist, maar ook als componist is ?ahin iemand die liever compliceert dan vereenvoudigt. Hij is een man van veel. Veel noten, veel effecten, veel ideeën. Het gevolg is ingewikkelde muziek waarin ieder moment iets nieuws gebeurt. Zo veel en vaak dat de aandacht nu en dan verslapt. Je kunt de muziek ondoorzichtig of onnavolgbaar noemen, afhankelijk van het belang dat je hecht aan harmonische richting en herkenbare melodieën of je waardering voor inventiviteit en speltechnisch vernuft.
De groep die in Utrecht aantrad, trof elkaar twee dagen eerder pas voor het eerst. Het was duidelijk dat de muzikanten nog bezig waren de mogelijkheden van deze samenstelling uit te proberen. Daarbij was het vooral zoeken naar de juiste sound. Het door een harmonizer of pitch shifter vervormde geluid van Brecker was bijvoorbeeld blaartrekkend lelijk. Wie daar doorheen luisterde, hoorde echter zeer indrukwekkend spel. Zo bleef het een concert met twee gezichten. Enerzijds was de behoefte aan fine tuning tussen de musici evident. Anderzijds sloegen zij zich met bewonderenswaardige souplesse door de zeer complexe set die vrijwel volledig uit kersvers materiaal bestond.
Timuçin ?ahin, Sean Rickman en Randy Brecker - klik op foto's
In die nieuwe composities klonk heel opvallend verwantschap met een van Breckers voormalige werkgevers Frank Zappa door. Eenzelfde voorliefde voor het combineren van stevig swingende rock met bizar ingewikkelde harmonieën, eenzelfde eclectische benadering. Door de nieuwheid van de groep, de kille atmosfeer in de zaal en de vele, lange onderbrekingen (door de kou moest ?ahins gitaar herhaaldelijk worden gestemd) werd het fragmentarische karakter van ?ahins stukken helaas te veel onderstreept. Krachtige, explosieve passages werden afgewisseld met nog vormloos gefreak. Dat de band gaandeweg groeide en naarmate zij langer bijeen is door zal groeien, leidt echter geen twijfel. Ook genieën moeten repeteren. Het is niet anders.
In elk geval werd het kwartet tegen het einde van het concert een steeds hechtere eenheid en kwam er meer vuur en belangrijker nog, meer richting in het spel. Het optreden mocht dan voornamelijk in het teken van het zoeken staan, het was niet zo dat band en publiek met lege handen bleven. Daarvoor is het verbluffende vakmanschap van de musici ook veel te groot. De waardering voor het in Utrecht gebrachte, is sterk afhankelijk van het vermogen je over te geven aan de speelse gedachtekronkels van het brein van de band. Timuçin ?ahin is een alchemist. Iemand die uit het ongedachte goud probeert te maken, hoewel de neiging soms sterk kan zijn het tegendeel te denken, moet allesbehalve worden uitgesloten dat het hem ooit lukt.
