INTERVIEW
door: Rinus van der Heijden
Marc van Vugt over Bizar Habit Revisited waarmee hij zaterdag in SJU Jazzpodium en zondag in Bimhuis speelt. Foto © Ron Beenen
De voorjaarsschoonmaak lijkt begonnen; de tent is geschrobd, stoelen zijn vervangen; het startsein staat op groen. Bizar Habit, het geesteskind van gitarist Marc van Vugt speelt zaterdag in vernieuwde samenstelling in het SJU Jazzpodium in Utrecht en zondag in het Bimhuis in Amsterdam. Bizar Habit Revisited derhalve.
Bizar Habit, niet te verwarren met Big Bizar Habit – want dat is de grote groep rond dezelfde leider/componist die na afwezigheid sinds een jaar weer opereert – is nieuw leven ingeblazen. Daarvoor zorgde gitarist Marc van Vugt, die bassist Mario Pavone en slagwerker Michael Sarin uit de Verenigde Staten laat overkomen. Zij vervangen respectievelijk Tjitze Vogel en Dré Pallemaerts, die de groep al in 1995 verlieten, omdat het kwartet toen op apegapen lag. Altsaxofonist Paul van Kemenade bleef.
De gitarist heeft zijn contacten met Sarin en Pavone overgehouden aan de samenwerking met altsaxofonist Thomas Chapin, met wie hij speelde van 1996 tot 1998 en de plaat ‘President For Life’ opnam. De bassist en slagwerker maakten deel uit van het Thomas Chapin Trio dat grootse triomfen vierde. Na de dood van Chapin in 1998 maakten Sarin en vooral Pavone faam in New York in de kringen van kunstenaarscollectief The Knitting Factory, waar zij oorspronkelijk ook vandaan komen. “Mario had pas nog een paginagroot artikel in The Village Voice”, vertelt Marc van Vugt. “Hij krijgt op dit moment enorm veel aandacht. Met Michael vormt Mario een van de belangrijkste ritmesecties in New York Downtown.”
Vorig jaar februari waren Marc van Vugt en partner/zangeres Ineke van Doorn in Amerika uitgenodigd voor een festival, waarop werd herdacht dat Thomas Chapin tien jaar eerder stierf. In de St. Peter’s Church in New York ontmoetten zij Mario Pavone en Michael Sarin opnieuw. Het klikte, temeer ook omdat gitarist, bassist en slagwerker al die jaren contacten met elkaar hadden onderhouden. In die kerk, podium voor het festival, vonden beide partijen dan ook dat zij in de toekomst weer moesten samenwerken. Toen het SJU Jazzpodium Marc van Vugt nadien uitnodigde om Bizar Habit nieuw leven in te blazen, was een uitnodiging naar Amerika snel verstuurd.
Nieuwe muziek
Speciaal voor de komende twee concerten schreef Marc van Vugt nieuwe muziek. “We spelen ook wat ouder materiaal, Mario brengt iets mee en Paul van Kemenade ook. Ik ben sinds twee jaar heel erg geïnteresseerd in wat je met de chemie tussen vier mensen kunt doen. Wij zijn alle vier goede improvisatoren. Daarom wil ik niet van tevoren alles vastleggen. Wel echter uitproberen hoe we met heel weinig veel kunnen neerzetten. De voorkeur van Paul en mij is lyrische en harmonische muziek; het drama van het leven in mooie songs neerleggen. De twee Amerikanen doen dat ook en gezamenlijk willen we niets liever dan improviseren. Zo wordt het een totaalverhaal: thema’s waarop we wel of niet improviseren en zodoende in klankvelden terecht kunnen komen.”
"Wat ik wil is de klankkleur van vrije improvisatie als instrumentatiemiddel gebruiken". Foto © Ron Beenen
Marc van Vugt gaat nog verder. “Wat ik wil is de klankkleur van vrije improvisatie als instrumentatiemiddel gebruiken. Ik wil dat als gestuurd middel inzetten in de structuur van de compositie. Met andere woorden: de klank van de vrije improvisatie als middel inzetten om te orkestreren. Wat mensen spontaan doen, wil ik structureren. Daarmee ga ik niet tegen mijn musici zeggen wanneer ze moeten gaan improviseren. Als je te veel stuurt, krijg je natuurlijk weer geen eigen inbreng.”
“Ik ben altijd een componist geweest, die veel noten wil gebruiken. Dat voelt als een doos kleurpotloden waar je in kunt graaien. In de jazz is echter de persoonlijke voorkeur ook leuk. Hoe meer noten je schrijft, hoe meer invloed je hebt. Wat ik met Big Bizar Habit – de groep is een jaar lang ensemble-in-residence bij het SJU Jazzpodium- steeds vaker doe is stukken uitzetten met een aantal thema’s die terugkomen en daar dan wat mee gaan ondernemen. Als je de juiste mensen hebt, kunnen die je ideeën ook uitvoeren. Als je het onvoorspelbare wilt sturen, moet je je er aan overgeven dat mensen met jouw stuk aan de haal gaan. Ik barst van de ideeën, moet mezelf inperken, anders ben ik alweer al die noten aan het schrijven. Wat dat betreft is het voor mij het gemakkelijkst om voor groot orkest te schrijven.”
Componeren is vast onderdeel van het leven van Marc van Vugt. Zijn hoofd is een bunker vol ideeën. “Ik schrijf ook veel in opdracht. Ik werk graag losjes op allerlei bases. Met Ineke onderneem ik in dit verband ook grote projecten. Twee jaar geleden deden we bij het Nederlands Kamerkoor ‘Inventing Jazz’, waarbij het grensvlak van gecomponeerde en geïmproviseerde muziek werd betreden. Ook met het Metropole Orkest deden we iets soortgelijks. We zoeken steeds meer naar dit soort samenwerkingen.”
"Ik barst van de ideeën, moet mezelf inperken, anders ben ik alweer al die noten aan het schrijven". Foto © Ron Beenen
Cd’s
Waarbij de voor de hand liggende vraag zich aandient, of dit niet allemaal dient te worden gedocumenteerd op cd. “Ik weet niet of het nog de tijd is om cd’s uit te brengen”, mijmert Marc van Vugt. “Waarom zou je dat nog doen? Ze worden nauwelijks nog verkocht en er wordt vreselijk veel gekopieerd. Internet als medium zou een manier zijn. Steeds meer grote namen in Amerika brengen hun werk op speciale websites uit. Ik denk daar over na. Natuurlijk maak ik wel opnames van concerten. Vastleggen is namelijk heel belangrijk. Ik denk dat het belang van live-concerten groter moet en gaat worden. Dat is iets wat als improviserend musicus het dichtst bij je staat. En wel om drie redenen: we verdienen er ons geld mee, dáár gebeurt het en we zijn zo dicht mogelijk bij ons publiek. Ik zou daarom liever meer spelen en componeren dan me bezig houden met cd’s. Een cd is alleen nog maar een promotiemiddel.”
Tot slot wil Marc van Vugt graag nog iets kwijt over zijn beweegredenen om al sinds de jaren zeventig improviserend musicus te zijn. “Kunst gaat over creativiteit en tevens voor een groot deel over de mogelijkheid dat de kunstenaar de wereld door zijn ogen en oren laat zien en horen. Heel even de ander meenemen om te tonen hoe de wereld voor jou in elkaar zit.” Op 26 februari zit hij dertig jaar in het vak en nog altijd zoekt hij. Bijvoorbeeld om improvisatie als compositiemateriaal in te zetten. Of dat lukt? Bizar Habit gaat het zaterdag en zondag serieus uitproberen.