CONCERTRECENSIE. Blue Note Records Festival Indoor, met o.a. Cecil Taylor, Concertzaal Bijloke Gent, 28 februari 2008
beeld: Jos L. Knaepen
door: Mischa Andriessen

Het elke zomer georganiseerde Blue Note Records Festival wordt met het jaar een geduchtere concurrent van North Sea Jazz. De onbeschrijfelijk fraaie locatie en de relaxte, respectvolle sfeer die het BNRF zo aangenaam maakt, zijn ook in de eerste indooreditie gehandhaafd. De programmering van de winterse BNRF is zelfs nog wat scherper.

  
Topper op het festival is de legendarische free-jazzpianist Cecil Taylor. Gianluca Petrella is leider van de groep Indigo, met daarin contrabassist Paolino della Porta - klik op foto

Gianluca Petrella Indigo 4
De Italiaanse trombonist Gianluca Petrella is dit voorjaar veelvuldig present in de Benelux. Hij speelde kort geleden met het Domino Quartet met onder meer Sean Bergin en Hamid Drake in verschillende Nederlandse en Belgische zalen. In maart zal hij te zien zijn aan de zijde van zijn ontdekker Enrico Rava. Tussendoor was er dan ook nog het concert op het BNRF met een ander, door hem geleid kwartet: Indigo 4.

Al die verschillende groepen onderstrepen de veelzijdigheid van Petrella. De nieuwe, tweede cd van dit viertal, die zojuist bij Blue Note is verschenen, heet niet voor niets 'Kaleido'. Indigo 4 laat zich niet op een stijl vastpinnen, maar onderzoekt diverse muzikale vormen. Het is een gretige groep die zich door Petrella liet dirigeren (daar blijkt de trombone een zeer handig instrument voor te zijn) tot een explosieve set waarin het spelplezier centraal stond. Vervelen was er niet bij, want in de muziek van Indigo 4 gebeurt doorlopend iets en niet zelden verandert in een handomdraai het hele karakter van een nummer. Toch heeft de eclectische benadering van de band ook een schaduwzijde. Nu en dan ontaardt het aaneenrijgen van verschillende stijlfiguren en muzikale thema’s in een gemakzuchtig soort spielerei. Eigenlijk alle vier de musici speelden die troef uit, maar vooral saxofonist Francesco Bearzatti citeerde naar hartelust en kwam met zijn expressieve spel vaak gevaarlijk dicht in de buurt van goedkoop effectbejag.
 
Dat is een minpunt, maar daar staan een heleboel pre's tegenover. Dezelfde Bearzatti heeft bijvoorbeeld een vlijmscherpe sound die een sterk contrast creëert met de donkere, ronde klanken die Petrella, al dan niet met behulp van effectapparatuur, uit zijn trombone haalt. De ritmesectie zette waar nodig een stevige en opzwepende beat neer, die het groepsgeluid nergens domineerde. Met name bassist Paolino della Porta zorgde voor een open, ruimtelijke sound. Dan zou je Petrella zelf nog bijna vergeten, terwijl het toch een technisch hoogstaande en zeer inventieve trombonespeler is.
 
Dat er nu en dan wat te nadrukkelijk naar de gunst van het publiek wordt gedongen woog daarom uiteindelijk niet erg zwaar. Indigo 4 is een zeer geëigende festivalact; een groep die voor vermaak én avontuur zorgt en zowel solistisch vuurwerkwerk als subtiliteit biedt.

  
Francesco Bearzatti (links) en Fabio Accardi (rechts) maken deel uit van het Gianluca Petrella Quartet Indigo - klik op foto

Zeger Vandebussche & Manolo Cabras
Zeer charmant op deze eerste binnenaflevering van het BNRF was het door Bart Maris samengestelde tussenprogramma, waarbij het publiek een keuze moest maken uit vier zeer uiteenlopende, experimentele voorstellingen. In de heel bijzondere ruimte van de voormalige snijzaal waar nu het auditorium is gehuisvest, traden het Gentse talent Zeger Vandebussche (tenorsax) en bassist Manolo Cabras met elkaar in gesprek. Zij maakten daarbij knap gebruik van de fraaie akoestiek van deze ruimte, die bijna als een derde speler beschouwd kon worden, zo stemmingsverhogend was haar effect. Geheel in overeenkomst met de atmosfeer van deze kleine, compacte zaal gaven Vandebussche en Cabras een zeer intiem concert. Allebei kregen en gaven ze opvallend veel soloruimte, die door eenieder heel integer benut werd. Stemmige muziek, waarin de golvende saxpatronen van Vandebussche door pittige accenten van Cabras werden beklemtoond. Een veelzijdig muzikant deze Cabras. Tegen het einde raakten de ideeën wat op, maar het kwetsbare, eerlijke spel van deze twee talentvolle musici was zeer welkom. Een teer rustpunt tussen twee zeer rijk gevulde hoofdconcerten.

Cecil Taylor
Cecil Taylor op het BNRF? Het boeken van de free-jazzpianist op het festival was een aangename verrassing, die geheel paste in de uitdagende programmering. Taylor heeft natuurlijk wel voor Blue Note opgenomen, maar niet vaak en vooral ook lang geleden toen hij nog nadrukkelijk zijn eigen vorm zocht. Die vorm heeft hij inmiddels ruimschoots gevonden, zelfs zo dat zijn manier van spelen een stijl op zich geworden is. Met eigenlijk maar een navolger; hijzelf. Taylor is uniek. Een heel oorspronkelijke geest die zichzelf tot het einde toe blijft uitdagen.

Volgend jaar wordt hij tachtig en dus zijn de uren durende sessies waarin hij onophoudelijk noten uit de piano ranselde alsof hij de held was in een ridderfilm die vijandelijke hordes buiten de poort moest houden, nu verleden tijd. Overigens jaagt Taylor nog altijd grote groepen mensen de zaal uit met zijn spel.

Toch was dit concert tamelijk toegankelijk. De muziek is net als haar maker in zichzelf gekeerd, maar een onneembare vesting is zij niet. De beroemde (of beruchte) tonenclusters waren minder dominant dan verwacht aanwezig, waardoor duidelijker te horen was dat Taylor ontzettend veel soorten muziek in zich opgezogen heeft en van die invloeden heel soms summiere indrukken doorgeeft. Dat is natuurlijk niet waar zijn muziek om draait, maar die sprankjes herkenbaarheid maken haar wel makkelijker te begrijpen. De kunst van het improviseren is het in alle eerlijkheid hoger waarderen van de vondst in plaats van de vorm. Een concert als dit moet dan ook eigenlijk worden beoordeeld op de hoeveelheid vondsten en hun kwaliteit. Die waren beide zeer hoog. Taylor ontdekt nog altijd onwaarschijnlijke klanken op de piano. Dat is sowieso een ongelofelijke prestatie, maar dat is het helemaal na een loopbaan die nu al meer dan vijftig jaar duurt. 

• Blue Note Records Festival Indoor website