North Sea Jazz Festival 2008: jazz als thema
NORTH SEA JAZZ, Ahoy Rotterdam, zondag 13 juli 2008
door: Tim Sprangers
Bij een festival draait het niet enkel om de muziek; ook het eten en het drinken, de sfeer, de mensen en de verschillende kraampjes bepalen je mening over het festijn. Het kwam daarom goed uit dat het gedurende de drie dagen North Sea Jazz 2008 nauwelijks regende en zondag zelfs vrijwel constant de zon scheen. Na een mooi concert of benauwd optreden kon worden gerelativeerd in de buitenlucht met drankje, hapje en sigaretje. Dit was zondag broodnodig door de wisselende kwaliteit van artiest én zaal.
Prachtige concerten van Brad Mehldau Trio, Sidsel Endresen en Rima Khcheich op slotdag North Sea Jazz 2008
Foto © Eva Green (Mehldau), Michael Hoefner
Zondag trappen de muzikanten vroeger af, zodat er eerder huiswaarts kan worden gekeerd om op tijd te gaan slapen voor een nieuwe werkweek. Het was de Libanese Rima Khcheich die om vier uur begon in de buitentent Missouri. Zij vormt een cross-overgroep met de Nederlanders Yuri Honing (sax), Maarten van Grinten (piano), Tony Overwater (bas) en Joost Lijbaart (drum).
Khcheich heeft een innemende stem waarin veel emotie en drama opgesloten zit. Op volstrekt zuivere wijze zingt ze over de Libanese politiek. Haar inleidende praatjes zijn soms wat sarcastisch, maar in de nummers zelf is ze bloedserieus. De band voegt Arabische invloeden aan hun voornamelijk Westerse achtergrond. Voor de akoestische gitaar van Van Grinten was een hoofdrol weggelegd; Honing imiteerde op lyrische wijze de zanglijnen van Khcheich. Het was een prettig begin van de dag die bruut werd verstoord bij het betreden van de popzaal Nile. Hier zette Alicia Keys een vakkundige show neer. Zeer overtuigend bracht de kleine souldiva haar jonge vrouwelijke fans tot enthousiaste kreten. Met krachtige stem en ook sterk fysiek werk, overdonderde ze haar publiek, die veelal puur voor Keys kwamen.
Pop
Op grote popartiesten als Alicia Keys, maar ook op zondag bijvoorbeeld Joe Jackson, Youssou N’Dour en Buddy Guy, komen veelal pure fanaten af, die vanzelfsprekend ook andere artiesten bezoeken. Zo liepen bij de avant-gardistische Noorse stemkunstenares Sidsel Endresen al na enkele minuten, tientallen mensen de zaal uit. In het bijzonder kleine en knusse Volga zocht Endresen de mogelijkheden van haar stem. Het zal voor onwetenden een vreemde ervaring zijn. Endresen lijkt achterstevoren te willen praten, kan zingen op een hoogte die oorbuizen doet samentrekken en laat haar vocalen spreken in zeer kort elkaar opvolgende schokjes. Live-sampler Jan Bang pikte de geluiden van Endresen op en ging hiermee aan de slag door deze te vervormen en herhalen. Er ontstond een absurdische interactie toen Bang de maffe schokjes juist weer terug liet horen aan Endresen, waarop de Noorse zangeres zelf weer op anticipeerde. Ook liet Bang af en toe een minimal technobeat verschijnen door een gesyncopeerde tick consequent ritmisch af te spelen. De stemgoochelaarster Endresen in combinatie met sampletovenaar Bang kan wat absurd en lachwekkend overkomen, maar is ook zeker interessant en knap.
Hoogtepunt
Of de zaal Darling groot genoeg zou zijn voor het Brad Mehldau Trio was lange tijd de vraag. Een half uur vantevoren ontstond er al een aanzienlijke rij die exponentieel leek te groeien. Uiteindelijk paste het allemaal net en konden pianist Mehldau, drummer Jeff Ballard en bassist Larry Grenadier de zaal betreden voor een enthousiast en opvallend jong publiek. Mehldau vormt een grote inspiratie voor de nieuwe generatie jazzmuzikanten. Niet alleen door zijn fabelachtige techniek, maar vooral door zijn open en verkennende visie op jazz. Muziek ontstaat op het podium zelf. Op zijn laatste album, de ruim twee en een half uur durende liveplaat ‘Live’, laat hij bovendien merken dat de jazzwereld niet hoeft te blijven hangen in de heilige standards; Mehldau zoekt ook inspiratie in de pop- en rockmuziek. Composities van Oasis en Soundgarden vormen basismateriaal dat wordt uitgebouwd op het podium.
Alicia Keys, Brad Mehldau Trio met bassist Larry Grenadier en slagwerker Jeff Ballard, Buddy Guy
Foto vlnr © Ruut Bol, Eva Green , Ron Beenen
Het trio begon met Thelonious Monks ‘Work’; een fijn en luchtig stuk. Mehldau zocht en zocht naar iets, maar niemand wist naar wat. Het maakte niet uit. Als de pianist op avontuur gaat is dit een nog groter avontuur voor de luisteraar. De verkenningstochten van de Amerikaan zijn waanzinnig spannend; Mehldau speelt ondernemend, onberekenbaar en tegelijkertijd sprookjesachtig. Hij begeleidt zijn linkerhand met rechts en een fractie erna weer andersom. Zijn melodieuze wijze van spelen is herkenbaar en lijkt simpel, maar blijft immer een belevenis; soms speelt de pianist lief en zachtjes, de andere keer weer fel en opvliegend. Het is waanzinnig om deze pianist aan het werk te zien. Ook in combinatie met de innemende Larry Grenadier en de geweldig luisterende drummer Jeff Ballard waren de vijf kwartier van het Brad Mehldau trio een hoogtepunt op het North Sea Jazz 2008.
Gekraak
Kritiekpunten kunnen dan ook niet worden gezocht bij de muzikanten zelf. Het was het meer dan genante gekraak van de tribunes dat tot grote frustratie leidde bij menig luisteraar. Bij een festival is het altijd een komen en gaan van mensen en hier moeten opgebouwde tribunes op berekend zijn. Er ontstond dan ook een bijna plaatsvervangende schaamte naar de muzikanten toe; voornamelijk tijdens ballads of solo’s overheerste het knarsen van de tribune de muziek. Ook in combinatie met de bedrukkende hitte en kleine beweegruimte lijkt de Darling dan ook de minst prettige zaal van het North Sea Jazz Festival.
Op het randje
Ook de editie van 2008 bevatte weer een hoop artiesten die op de rand van jazz balanceren of misschien wel duidelijk eronder liggen. Het is vermakelijk om wat zalen rond te gaan opzoek naar de grenzen van jazz. Zo kwam je bijvoorbeeld bij de sympathieke Youssou N’Dour. De Senegalees vermengt stijlen van zijn geboorteland met jazz en pop. Het was een lief en vermakelijk optreden, maar ook wat oppervlakkig. Toen een bandlid in groot gewaad salto’s ging maken was het feest compleet.
Of er kon een kijkje worden genomen bij Galactic; een funkband die zegt te opereren in de traditie van bands als The Meters en Booker T. Zij hebben deze vaak wat minimale funk in een modern jasje gestoken door een flinke portie rock en hiphop toe te voegen. Jammer, de MC’s hadden de overhand en lieten de strakke sound vervagen. In één van de leukste tenten Congo, liet Sharrie Williams horen waarom zij is genomineerd tot ‘Traditional Blues Female Artist Of The Year’. De voloptueuze negerin heeft overtuigende vocalen: rauw, gepassioneerd en onstuimig. Gitarist Lars Kutschke gaf enkele heerlijke jankpartijen in een verder middelmatige band. Het zijn optredens die de jazz niet op hun voorhoofd hebben staan, maar eigenlijk prima passen in de sfeer van het festival.
Richard Galliano, Branford Marsalis en Youssou N’Dour
Foto vlnr © Eddy Westveer, Paul Bergen, Martine Siemens
Accordeon en jazz
Terug naar de zaal met de niet geheel toepaslijke naam Darling, speelde de Zweedse pianist Jan Lundgren, de Italiaanse trompettist en flugelhornspeler Paolo Fresu en de Franse accordeonist Richard Galliano. ‘Mare Nostrum’ verwijst naar de zee die de drie Europeanen verbindt. De originele bezetting bracht bijzondere muziek. Galliano speelt zijn gehele leven accordeon, verliet zijn instrument even voor de trombone door zijn liefde voor de jazz, maar besloot later dat de accordeon en jazz best gecombineerd kunnen worden. Hij heeft hier gelijk in. Met mooie melodische lijnen vormt Galliano de identiteit van het trio. Door het charmante spel van pianist Lundgren was het een toegankelijk concert, af en toe wat saai en keurig, maar zeer zeker aantrekkelijk.
Slot
Branford Marsalis was één van de afsluiters van het North Sea Jazz 2008. In het verrassend niet uitverkochte Amazon bracht hij met de bekende samenstelling van pianist Joey Calderazzo, contrabassist Eric Revis en drummer Jeff “Tain” Watts een verzorgd optreden. Opvallend was het driftige karakter. Het was voornamelijk drummer Watts die overtuigde met lekkere breaks en machtige klappers. Marsalis kenmerkte zich niet door krachtig spel, maar wel door een grote portie energie en spelplezier. Ook Revis speelde pittig; tijdens een lange intro in het midden van het concert, waarbij de rest van de band van het podium verdween, rukte hij aan zijn snaren. Het was pianist Calderazzo die de boel af en toe moest sussen; de pianist deed dit beheersd en liet zijn band horen dat er niet constant naar hoogtepunten hoeft te worden gezocht. Het was een felle en waardige aflsuiter van editie 2008.
North Sea Jazz 2008 was op alle punten een gevarieerd festival. De kwaliteit van de organisatie en artiest wisselde, maar was over het algemeen zeer hoog. De discussie of het North Sea Jazz Festival nog een waar jazzfestival is lijkt inmiddels te zijn gesust. Diverse optredens kunnen moeilijk tot jazz worden gerekend, maar feit is dat zelfs de ware jazzliefhebber moeilijke keuzes moet maken op vrijwel elk moment van de dag. Het is een jazzfestival geworden met jazz als thema in plaats van onderwerp. En dan is het, of je moet een verstokte jazzliefhebber zijn, best aardig om eens te luisteren naar artiesten die normaal gesproken weinig connotatie hebben met het genre jazz.
- North Sea Jazz website