Artikel geprint vanaf Jazzenzo.nl

Ahmad Jamal, meester van stilte en timing

IN MEMORIAM
door: Cyriel Pluimakers









Ahmad Jamal: 1930 - 2023.
Foto © Jos L. Knaepen.


Veel jazzmusici veranderden het geluid van de jazz, maar de gisteren op 92-jarige leeftijd overleden Ahmad Jamal (1930-2023) was niet zozeer een vernieuwer als wel een grootmeester van de stilte en de timing. Met zijn uitgebeende en bezielde pianospel wist hij velen voor zich in te nemen. Jamal brak door in de jaren vijftig, een periode waarin de bebop op haar hoogtepunt was, met pianovirtuoos Bud Powell en het dwarse spel van Thelonious Monk. Publiekslieveling Oscar Peterson putte zich bij de Jazz At The Philharmonic concerten uit in explosies van noten en Dave Brubeck had veel succes met ritmische en harmonische experimenten.











Jamal in jazzclub Keystone Korner, San Francisco, 1980.
Foto © Brian McMillen.


Rust
Het spelen van jazzpiano leek eerder een bokswedstrijd geworden, dan een serieuze kunstvorm. Precies op dat moment bracht de aanpak van Jamal een oase van rust en stabiliteit: hij liet stiltes als gaten vallen in zijn improvisaties, hield ondertussen de structuur van de muziek strak in de hand en bouwde met zijn contrabassist en drummer een meer dan solide ritmisch fundament op. Ook was hij een meester van de herhaling: op een sterk motief werd soms minutenlang voortgeborduurd en het opmerkelijke was dat dit nooit ging vervelen. Jamal beheerste de groove als geen ander. Illustratief zijn de opnames die hij in 1958 maakte in het Pershing hotel. Het daar opgenomen album ‘But Not For Me’ (Argo Records) was een regelrechte mega seller en de single ‘Poinciana’ stond bovenaan in vele hitlijsten. Muziek die als je het nu weer hoort opvallend modern en tijdloos klinkt. Met het geld dat hij aan dit succesalbum overhield startte Jamal een restaurant en club, Alhambra genaamd.











Ahmad Jamal te gast op Jazz Middelheim 2014.
Foto © Maurits van Hout.


Miles Davis
Groot bewonderaar van zijn werk was Miles Davis. Het was zelfs zo dat pianist Red Garland, die in de jaren vijftig speelde in het fameuze kwintet, van de trompettist de opdracht kreeg om zoveel mogelijk het geluid van Jamal te imiteren. Opmerkelijk was dat Davis zijn voorbeeld nooit benaderd heeft om deel uit te maken van zijn band. Jamal zette ondertussen zijn carrière voort en overleefde decennialang alle mogelijke nieuwe stijlen en modes in de jazz. Op festivals was hij een graag geziene gast en met zijn vaste trio met contrabassist James Cammack en - tot diens overlijden in 2014 - drummer Idris Muhammad reisde hij de hele wereld over. In drummer Herlin Riley vond hij een geschikte opvolger, ook al zo’n meester van de groove. De laatste jaren maakte hij ook de nodige soloalbums: producties die steeds konden rekenen op enthousiaste recensies en waaraan je geen seconde de indrukwekkende leeftijd van de pianist kon afhoren. 










Ahmad Jamal in 2011 op North Sea Jazz Festival.
Foto © Ron Beenen.


Waardering
Jamal was een overtuigd moslim en nam vijf keer per dag de tijd voor een gebed. Het geloof bracht hem “peace of mind”, zoals hij ooit vertelde aan een journalist van de New York Times. Naast jazz had ook de Afrikaanse muziek zijn interesse. Recent kwamen nog opnames op het Jazz Detective label boven water uit de jaren zestig. Het vermoeden is dat er links en rechts nog veel meer op de plank ligt. Bijzonder ook is dat regisseur Clint Eastwood muziek van zijn ‘But Not For Me’ album gebruikte in de film ‘The Bridges of Madison County’. In 1994 werd de Jazz Masters Award aan hem toegekend en in 2007 werd Jamal door de Franse minister van cultuur benoemd tot ‘Officier in de Orde van Kunst en Letteren’, iets wat uitzonderlijk is voor een jazzmusicus en de brede waardering voor zijn oeuvre nogmaals onderstreept. 

Boodschap
Door zijn overlijden heeft de jazz een unieke en onvervangbare stem minder. Er is geen musicus die met stilte zo veel wist te zeggen als Jamal. Door zijn unieke aanpak kreeg je echt rust en ruimte in je hoofd. Tijdens een van zijn laatste interviews zei de pianist: “I want to experiment with peace, I want to explore all the elements of peace. That’s the most important thing in my life.” Een mooie boodschap voor alle volgende generaties van jazzmusici.


Selecte discografie:


© Jazzenzo 2010