BOEKBESPREKING

Bert Vuijsje - Keep Swinging
33 Jazzmeesters van de 20ste eeuw
Met bijdragen van Jeroen de Valk en foto’s van William P. Gottlieb
uitgebracht: april 2022
uitgever: In de Knipscheer
omvang: 260 pagina's
prijs: € 24,50
website: indeknipscheer.com
door: Cyriel Pluimakers







Journalist Bert Vuijsje werd bekend door zijn interviews met de jazz avant-garde uit de jaren zestig en zeventig. Bundels als ‘De Nieuwe Jazz’ (1978) en ‘Jazzportretten’ vormen echte klassiekers. Ook zijn biografieën van Rita Reys en Ado Broodboom zijn van hoog niveau. Als criticus had Vuijsje meestal een positieve attitude, maar ook kon hij onverwacht genadeloos zijn. Ouder en milder geworden publiceert hij nu een prachtig leesboek met 33 portretten van een aantal van zijn favoriete musici.

Panorama
Het zijn vlot geschreven verhalen met opmerkelijke anekdotes, die zelfs de doorgewinterde jazzkenner hier en daar zullen verrassen. Vuijsje put beurtelings uit biografieën, interviews en uit eigen bron. Waar menige jazzpublicatie zich nog wel eens wil verliezen in details, slaagt Vuijsje er voortdurend in zich op de essentie te focussen. Van hoge kwaliteit zijn ook de bijdragen van Jeroen de Valk over Chet Baker en Ben Webster. Mooie verhalen zijn er onder meer van grondlegger Louis Armstrong, de tragische Lester Young, trompetlegende Clifford Brown, vernieuwer Charles Mingus, lastpak Lee Morgan en de neo-conservatief Wynton Marsalis. Het hoofdaccent ligt op Amerikaanse jazzmusici, met uitzondering van de portretten van Django Reinhardt en Joe Zawinul. Als geen ander slaagt Vuijsje erin zijn helden tot leven te wekken en ze uit te tekenen met al hun betere en mindere eigenschappen. Het worden echte mensen van vlees en bloed, met een bijzondere muzikale gave die alle ellende overstijgt.  Al lezend ontstaat er een fraai panorama van de jazz uit de twintigste eeuw.

Omissie
Jammer is dat het boek geen overzicht van gebruikte literatuur en een selecte discografie bevat. Voor de echte kenner zal dat geen probleem zijn, maar voor de gemiddelde jazzliefhebber zou het fijn geweest zijn als hij een stukje op weg geholpen was met een uitgebreide opsomming van onmisbare albums. Zeker ook omdat dit een geïnteresseerde leek op weg kan helpen op digitale platforms als Spotify en Qobuz, waarop niet iedereen even gemakkelijk de weg weet te vinden.  Menigeen loopt de kans te blijven ronddraaien in een Louis Armstrong, Ben Webster, Miles Davis, John Coltrane of Sonny Rollins bubbel. Een vergeeflijke omissie, die de auteur wellicht zou kunnen repareren met een gemakkelijk toegankelijke publicatie op internet. 

Krachtig
Een meerwaarde vormen de foto’s van William P. Gottlieb, die rechtenvrij ter beschikking werden gesteld. Zij vormen een illustratie hoe de jazz in de Verenigde Staten een podium kreeg. Knap is hoe Vuijsje dit genre in een historische en sociologische context weet te plaatsen. Als lezer verbaas je je soms hoe uit allerlei maatschappelijke en persoonlijke problematiek de mooiste muziek ontstaat. Iets wat misschien nog het meest te lezen valt in de portretten van Billie Holiday, Dinah Washington, Dexter Gordon en Quincy Jones. Waarbij de laatste met zijn megacarrière de ultieme personificatie vormt van The Great American Dream. Met zijn boek toont Vuijsje overtuigend aan dat de jazz een buitengewoon krachtig muziekgenre is, met een geheel eigen en herkenbaar idioom. Laten we hopen dat de jazz ook de 21ste eeuw overleeft!