Toots 100 wordt breeduit gevierd in België (en Nederland)
ACHTERGROND
door: Georges Tonla Briquet
Toots Thielemans veroverde met zijn mondharmonicaspel de
hele wereld. Foto © Jos L. Knaepen.
Honderd jaar geleden werd Jean Baptiste Frédéric Isidoor ‘Toots’ Thielemans geboren op 29 april in een volkse buurt van Brussel. In 2016 vertrok hij naar de Elysian Fields om daar verder te musiceren, tussen een lach en een traan.
De jazzwereld in zijn geboorteland zet gedurende een aantal maanden een heleboel evenementen op touw om zijn geboortedag te vieren. Een duidelijke samenvatting van (bijna) alle activiteiten is te vinden op toots100.be. Toots zou goedkeurend glimlachen en overal de eerste noten van zijn wereldberoemd deuntje ‘Bluesette’ al fluitend inzetten. “Never aiming to be the best, just being and playing himself.”
Toots met 'zijn' huisfotograaf en goede vriend Jos L. Knaepen.
Foto © Bruno Bollaert.
Begin in mineur
Wat als feestelijke opener aangekondigd werd, viel meteen weg door de beruchte Covid-pandemie. Flagey had tijdens het Brussels Jazz Festival in januari de Jazzstation Big Band geprogrammeerd met als speciale gast Grégoire Maret, voorlopig de enige harmonicaspeler die in de voetsporen kan treden van het Brussels ‘ketje’ dat van zijn miscellaneous instrument een volwaardig instrument van faam maakte. Het festival werd helaas afgelast. Ook de expositie van Jos L. Knaepen (1944 – 2016), de huisfotograaf van Toots, werd weer opgeborgen. Die krijgt nu een tweede kans van 9 tot 21 mei.
Verjaardagsconcert
Het vermaarde Brusselse kunstencentrum BOZAR organiseert op 29 april – de verjaardag van Toots - in samenwerking met The Legacy Of Toots Thielemans een indrukwekkende hommage: het Brussels Jazz Orchestra onder leiding van Frank Vaganée gevolgd door het Metropole Orkest onder leiding van Vince Mendoza. Bijdragen zijn er van Tutu Puoane, de Brazilianen Claudio en Ivan Lins, Grégoire Maret en Kenny Werner. Deze laatste componeerde een ‘Toots-suite’ gebaseerd op standards. Ook Philip Catherine, die dit jaar tachtig wordt, zal erbij zijn. Wie het mist krijgt in augustus een tweede kans tijdens Jazz Middelheim.
Toots met Kenny Werner en Oscar Castro-Neves in 2010.
Foto © Jos L. Knaepen.
International Jazz Day
Ook de International Jazz Day op 30 april staat in Brussel in het teken van deze viering. De hele dag weerklinkt overal in de stad live-muziek. De apotheose is ’s avonds in jazzclub Jazz Station. Samen met muziekvereniging Les Lundis D’Hortense nodigen ze een aantal muzikanten van verschillende generaties uit. Michel Herr, jarenlang pianist van Toots, koos minder bekende nummers van hem en schreef hiervoor eigen arrangementen. Onder de uitvoerders vinden we Fabian Fiorini, Eve Beuvens en Margaux Vranken. Op die manier vormt Toots de schakel tussen heden en verleden. Alles wordt rechtstreekse uitgezonden door de Waalse RTBF-Musiq’3. Een tweede maal gaat dit door op de Brusselse Grote Markt op 29 mei in het teken van het Brussels Jazz Weekend.
Brussels Jazz Weekend
Het wereldbekende driedaagse Brussels Jazz Weekend, van 27 tot en met 29 mei, besteed eveneens aandacht aan Toots met gratis optredens verspreid over het grondgebied van de hoofdstad. Daarnaast zijn er originele Toots-wandelingen onder de noemer ‘In de stappen van Toots’ en een reeks nevenactiviteiten waaronder de podcast Jazziness. 
Toots met Wayne Shorter in New York, 2006.
Foto © Jos L. Knaepen.
Toots in de Basiliek
Op 17 juni weerklinkt jazz in de Basiliek van Koekelberg. Eerst brengen jonge muzikanten van de Brusselse Koninklijke Academie een set onder het motto ‘Back to the roots of Toots!’. Nadien volgt het gedeelte ‘What a Wonderful Toots!’ met oudgedienden uit de kring van Toots zoals Bruno Castellucci, Bart De Nolf, Patrick Deltenre en Eric Melaerts.
Toots in het Atomium
Brusselser dan dit kan natuurlijk niet. Een tribute in een van de negen bollen van het Atomium, het symbool van de Expo ’58, gespeeld door Bruno Castellucci die lange tijd de vaste drummer was van Toots. Hij treedt op met saxofonist Stéphane Mercier, gitarist Jeanfrançois Prins en contrabassist Christophe Devisscher. Henri Vandenberghe, de oprichter van jazzfestival Brosella, verzorgd het voorprogramma. Hij vertelt in Brussels dialect enkele anekdotes over zijn ervaringen met de grootmeester. Dit alles op 11 juni.
Toots in de studio met Joe Lovano, Scott Colley en Ari Hoenig.
Foto © Jos L. Knaepen.
Tentoonstellingen
Een belevingsexpo mocht niet ontbreken. Dankzij een samenwerking tussen de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) en het Muziekinstrumentmuseum (MIM) kunt u van 22 april tot 31 augustus in het unieke decor van het Paleis van Karel van Lotharingen, naast de KBR, gaan kijken en luisteren naar ‘Toots 100. The Sound of a Belgian Legend’. Een muzikale wandeling met koptelefoon door de carrière van Toots opgedeeld in vier thematische delen: This is Toots, The Sounds of Toots, The Worlds of Toots en Toots Inspires. Ter illustratie zijn er onder meer instrumenten, beeldmateriaal, partituren en briefwisseling uit de man zijn persoonlijke collectie. Verder nog interactieve (luister)plekjes, inclusief een korte luistertest waarbij de bezoekers moeten raden welke uittreksels door Toots gespeeld worden. Dit alles wordt aangevuld met werk van kunstenaars Jean-Claude Salemi, Pieter Fannes, Jan van der Veken, Dominique Goblet en Leen Van Hulst. 
Toots met Ivan Lins die ook te gast zal zijn tijdens de verjaardagsconcerten. Foto © Jos L. Knaepen.
Op veel kleinere schaal is er ‘Toots@Brosella’ in het Cultureel Centrum Bruegel hartje Marollen, de Brusselse volkswijk waar Toots opgroeide en het ouderlijk etablissement gelegen was. Daar trakteerde hij met zijn accordeon als jong ventje de klanten op zijn eerste muzikale stappen. Let op want deze expo duurt slechts van 23 april tot 4 mei.
Toots-bier
Verder zal de openingsdag van festival Brosella in het teken staan van Toots, wordt er een Toots-bier in het leven geroepen en vindt er een groots Bluesette-fluitconcert plaats op het Brusselse Vossenplein op de vooravond (21 juli) van de Belgische nationale feestdag. Door studenten van de twee Brusselse conservatoria worden van 9 tot en met 11 mei nieuwe werken gespeeld op basis van composities van Toots, naast lezingen, nocturnes en zomerateliers.
Toots speelt Bluesette, dat hij ook wel gekscherend zijn 'social-security number' noemde. Foto © Jos L. Knaepen.
Naast bovenvermelde instellingen zijn ook Private Stichting Toots Thielemans en de toeristische dienst visit.brussels verantwoordelijk voor de festiviteiten, met niet in de laatste plaats Huguette Thielemans, de weduwe van Toots, die zich met hart en ziel inzette.
Nederland
Zelfs Nederland voegt een feestelijke noot toe aan het pakket met een driedubbel-cd uitgebracht door het Nederlands Jazz Archief. Het gaat om zes onderscheiden studiosessies van Toots met toetsenist Rob Franken, opgenomen in de periode 1973-1983. Ook al betreft het hier hoofdzakelijk Functional Music (de befaamde Fumu Sessies van Rob Franken) toch horen we hier een Toots in topvorm en is dit het bewijs waarom groten als Quincy Jones, Stevie Wonder en Fred Hersch hem op een voetstuk plaatsten. 
Toots' European Quartet met Bert van den Brink, Hein van der Geyn en Hans van Oosterhout. Foto © Jos L. Knaepen.
Ook zijn er verschillende concerten in het teken van Toots. Momenteel toeren Jef Neve en Teus Nobel met een hommage aan de grootmeester door Nederland en brengt pianist Mike del Ferro - die tien jaar met Toots speelde - op 24 april een ode aan de jazzlegende in het Bimhuis, gevolgd door concerten in Terneuzen (Zeeland Jazz Fest), Rotterdam en Zutphen.
Metropole Orkest
Het eerder aangehaalde verjaardagsconcert Toots 100 is ook in Nederland te bewonderen: op 2 mei speelt het Metropole Orkest met Grégoire Maret, Kenny Werner, Philip Catherine, Ivan Lins en Tutu Puoane in Parkstad Theater Heerlen en op 7 en 8 mei is het gezelschap te gast in respectievelijk TivoliVredenburg en het Amsterdamse Carré.
Relevante links:
