Het sextet met naast de leider trompettist Johnny Coles, rietblazer en fluitist Eric Dolphy, tenorsaxofonist Clifford Jordan, pianist Jaki Byard en drummer Dannie Richmond verbijsterde het publiek met zijn heftige muziek, die in meer dan een opzicht revolutionair was. Voordat de band voor Radio Bremen optrad, waren ze al in Amsterdam (10 april), Hilversum (11 april), Oslo (12 april) en Copenhagen (14 april).  Het concert start met het maar liefst 26 minuten durende ‘So Long Eric’, opgedragen aan Dolphy die te kennen had gegeven na de tournee in Europa te willen blijven. Niemand kon toen voorzien dat de rietblazer op 29 juni in Berlijn aan een verwaarloosde diabetes zou overlijden. 

Grillig
Dolphy vormt duidelijk de ster van deze formatie: met zijn grillige en doordringende spel op altsaxofoon opent hij nieuwe vergezichten. In de satirische ‘Fables of Faubus’, opgedragen aan de racistische gouverneur van Arkansas, horen we hem op de weerbarstige basklarinet. Het stuk heeft het karakter van een suite en kent veel tempowisselingen. Spannend is het trompetspel van Coles en gepassioneerd klinkt tenorsaxofonist Jordan, die eigenlijk nooit beter gepresteerd heeft dan in zijn periode bij Mingus. Na deze muzikale explosie breekt een rustmoment aan met een pianorecital van Byard en het door Mingus solo gespeelde ‘Sophisticated Lady’. ‘Parkeriana’ vormt een hommage aan Charlie Parker, de grote muzikale vernieuwer waarmee de contrabassist vaak opgetreden heeft. Uiteraard mag Dolphy hier met zijn glanzende geluid op altsaxofoon gloriëren.

Minder heftig
Een geheel andere allure heeft het kwintet waarmee Mingus in juli 1975 Bremen aandoet. Radio-opnames die nooit eerder in een of andere vorm uitgegeven zijn. De muziek heeft niet meer het revolutionaire élan van elf jaar geleden en draagt enigszins een mainstream karakter. De tempowisselingen zijn minder heftig en de musici zoeken minder de grenzen van het muzikaal mogelijke op. Jack Walrath opent met verve ‘Sue’s Changes’, door de bandleider opgedragen aan zijn vrouw. Smaakmaker is tenorsaxofonist George Adams die zijn instrument meer dan eens laat loeien en gillen. Ook pianist Don Pullen weet de spanning regelmatig op te voeren met spel dat gaat van welluidend traditioneel tot woest dissonant. ‘For Harry Carney’ is een in memoriam voor de grote baritonsaxofonist uit de band van Duke Ellington. Bijna hemelbestormend is het trompetspel van Walrath in ‘Black Bat and Poles’, een statement dat kan rekenen op een forse tegenreactie van de spectaculaire Adams. 

Kroonjuweel
Een snellere versie van ‘Fables of Faubus’ siert de setlijst, opgevolgd door de bijna romantische compositie ‘Duke Ellington’s Sound of Love’. Dit keer krijgt een andere politicus een muzikale draai om de oren in ‘Remember Rockefeller at Attica’, een referentie aan de beruchte gevangenisopstand uit 1971. Afsluiter vormt de heerlijke ‘Devil Blues’, een feature voor een rauw zingende Adams die het nummer passend afsluit op zijn tenorsaxofoon.  

Als deze uitgave iets duidelijk maakt dan is het wel dat de muziek van Mingus over een urgentie beschikt, die we in de jazz van tegenwoordig eigenlijk niet meer aantreffen. Een constatering die deze 4-cd editie een bijna onmisbaar kroonjuweel in de kast van elke jazzliefhebber maakt. 

Bezettingen*
Radio Bremen Sendesaal Studio F:
Johnny Coles trompet, Eric Dolphy altsaxofoon, fluit en basklarinet, Clifford Jordan tenorsaxofoon, Jaki Byard piano, Charles Mingus contrabas, Dannie Richmond drums (1964)
Radio Bremen Post-Aula Auditorium:
Jack Walrath trompet, George Adams tenorsaxofoon en zang, Don Pullen piano, Charles Mingus contrabas, Dannie Richmond drums (1975)

Beluisteren via Spotify, inloggen noodzakelijk.