COLUMN
door: Mathijs van den Berg












Jazz is grotestadsmuziek. Onverwoestbaar zijn de beelden van de rokerige jazzkelders uit de jaren vijftig, ook als je die tijd niet zelf hebt meegemaakt. Voor degenen die zich deze nog wel kunnen herinneren hebben ze de sfeer van jazz voor hun leven bepaald. De romantiek van die tijd stijgt op uit gedichten van Lucebert en Remco Campert, zoals bekend beiden grote jazzliefhebbers. Gelukkig bestaan er nog steeds sfeervolle jazzcafés en podia, ook al zit de hand voortdurend om de subsidiekraan, klaar om deze dicht te draaien. Hiphop en techno zijn de nieuwe grotestadsmuziek. Persoonlijk zie ik daar de romantiek niet van in, maar dat kan aan mij liggen.

Af en toe heb je nog een schrijver die over jazz schrijft. Vanzelfsprekend een aangename verrassing. Zo kwam ik namen en titels van jazzhelden tegen in de nieuwste roman van de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst, ‘De Pruimenpluk’. De hoofdpersoon, een eenzelvige misantroop, kan de zelfverkozen stilte van zijn afgelegen huis toch niet aan en zet het te koop. Wanneer potentiële kopers zich melden, zet hij bij wijze van verkoopargument een plaat van Dexter Gordon op: ‘Niet alleen om te pochen met mijn goede smaak, hoewel ook daarom. Maar evenzeer omdat deze muziek de belofte inhield dat men, wonend in dit desolate landschap, niet zou verachterlijken. Met de klank van de saxofoon trok men zo de grootstad naar zich toe.’ Om hier even later aan toe te voegen: ‘De waarheid was dat ik amper nog naar mijn platen had geluisterd sedert ik hier woonde. Ze klonken leugenachtig. Geen septiem of tredeciem kon harmoniëren met de omgeving.’

Dat verandert als de mooie Elma ineens opduikt, de reden om de verkoop, die al beklonken was, onmiddellijk ongedaan te maken. De muziek dient opnieuw als sfeermaker, al schaamt de hoofdpersoon zich hier wel een beetje voor: ‘Antitabakkaarsen op tafel, wijn uit karton, zoetgevooisde deunen onder de naald. Charlie Parker, makkelijk scoren. En als dessert iets blubberigs uit potjes. Gesjellig.’ Het wordt die avond nog veel knusser wanneer er uitgebreider in de platencollectie wordt getast: ‘All of a Sudden My Heart Sings. Embraceable You. The Touch of your Lips. Met stroop geschreven partituren. Vliegenvangers. Machtige ballades waar versies voor juwelenkist en triangle van worden gemaakt.’ Waar Anka, Sinatra en Chet Baker niet goed voor zijn. 

Je mag hoofdpersonages van literaire romans nooit met de schrijver verwarren. Toch vielen mij op een van de foto’s die bij een interview met Verhulst in de Volkskrant waren afgedrukt, meteen de ingelijste platenhoezen op die aan de muur hingen. Waaronder die van ‘Sketches of Spain’.