Stranger Than Paranoia na 25 jaar nog springlevend
CONCERTRECENSIE. 25e Stranger Than Paranoia, openingsavond, Paradox Tilburg, 23 dec.
beeld: Karla Hoffman
door: Erno Elsinga
Het was Paul van Kemenade zelf die met een solostuk de 25e editie van Stranger Than Paranoia inluidde. De opmaat van de jubileumeditie van het van oorsprong Tilburgse jazz- en improvisatiefestival dat in meerdere steden grond onder de voeten heeft, kreeg met Van Kemenade’s Quintet 3.0, het Italiaanse kwartet OttoMani en het Brabants Jazz Orkest onder leiding van Jeroen Doomernik een buitengewoon en gevarieerd muzikaal vervolg.
Paul van Kemenade Quintet 3.0, OttoMani en Brabants Jazz Orkest op de openingsavond van festival Stranger Than Paranoia in Tilburg.
Improvisaties, gespannen stiltes, gecomponeerd, ongewone combinaties en verrassende wendingen in de programmering, zijn het handelsmerk van initiatiefnemer en musicus Paul van Kemenade die het festival sinds 1993 door de woelige tijdsgeest leidt. Hoogtepunt van de jubileumeditie vormt de festivalavond in Theaters Tilburg, op 28 december, als onder meer het Metropole Orkest met producer Jameszoo aantreedt en Van Kemenade’s Classic Quintet – waarmee de saxofonist zestien keer het festival op kerstavond opende - voor de laatste keer in de oorspronkelijke bezetting te zien zal zijn.
Andere tijden
Andere tijden, want nu was het Van Kemenade’s Quintet 3.0 dat Paranoia ontkurkte, met de Finse drummer Markku Ounaskari als nieuwe aanwinst (in plaats van Pieter Bast), de inmiddels ingeburgerde pianist Rein Godefroy, contrabassist Wiro Mahieu en naast de altsaxofonist Louk Boudesteijn op trombone. Het gezelschap speelde elkaars composities met veel ruimte voor rafelige improvisaties die de randen van het experiment raakten. Fraai waren de in elkaar verweven impro’s op altsax en trombone en het jolige stuk ‘Hip’, dat uit Sesamstraat leek te zijn geplukt en eindigde met een scheut valse lucht uit Van Kemenade’s saxofoonbeker. Het concert eindigde met een energiek duo-stuk van Van Kemenade en drummer Ounaskari dat de saxofonist op plaat zette met de Spaanse drumster Maria Portugal (‘Daytime Sketches’, 2017), geruisloos overgaand in de kwintetcompositie ‘Stranger Than Paranoia’.
Paul van Kemenade opent solo de jubileumeditie. Otto Mani met Tolga During, Francesco Ganassin, Giuseppe Dimonte en Lucio Forghieri.
Van een heel ander kaliber waren de bedachtzame klanken van het Italiaanse OttoMani (acht handen) aangevoerd door de van oorsprong Turkse gitarist Tolga During die zijn kindertijd doorbracht op een Nederlands Waddeneiland. Het kwartet, verder bestaand uit basklarinet, contrabas en percussie, bracht een mengeling van jazz en mediterrane invloeden met een minieme hoeveelheid dynamiek en melodie. Het duurde niet lang voordat het publiek bevangen raakte door deze ‘muziek van stiltes’ en ingetogen spanningsbogen, uitmondend in een staande ovatie na een afsluitend Arabisch getint stuk waarin Durings gitaar met dubbele hals zowel de ud als gipsy gitaar verklankte.
Appening
Met vijf door bassist Niko Langenhuijsen gecomponeerde werken sloot het 19-koppige Brabants Jazz Orkest onder leiding van Jeroen Doomernik de eerste van vijf festivalavonden af. Het Brabantse onderonsje met internationale allure werd ingeleid door een gezamenlijk optreden met Van Kemenade’s Three Horns and a Bass. In een arrangement van Langenhuijsen klonk Van Kemenade’s compositie ‘What’s Appening’ weergaloos, met één krachtig orkest-accent en zacht ondersteunend koperwerk van het hip afgekorte hbJAZZo een absoluut hoogtepunt.
Three Horns and a Bass. Brabants Jazz Orkest onder leiding van Jeroen Doomernik en met contrabassist Niko Langenhuijsen.
Langenhuijsen componeerde voor de gelegenheid een aantal nieuwe stukken, zoals het hedendaagse ‘Substitutes’ met een bugelsolo voor Doomernik, en het van Afrikaanse invloeden voorziene ‘Samples’ dat evenzogoed uit de koker van Van Kemenade had kunnen komen. Met ‘Voor de Indruktemakers’ werd ook oud werk uit de tijd van Vaalbleek van stal gehaald. Doorgecomponeerde stukken, levendig uitwaaierende blazerspartijen en stevige improvisaties voerden de boventoon, met een glansrol voor pianist Joris Reutelingsperger die uitpakte met indrukwekkend solo’s maar ook met ingetogen spel extra diepte aanbracht in de vrije dynamiek van het orkest.
Warm
De 25e editie van Stranger Than Paranoia had zich geen betere start kunnen wensen en riep warme herinneringen op aan de voorbije hoogtepunten uit het bestaan van het festival. Een goede sfeer, prima geluid en een uitgekiende programmering bewijst dat het festival springlevend is.
Stranger Than Paranoia gaat verder op 24/12 Brebl Nijmegen, 27/12 Paradox Tilburg, 28/12 Theaters Tilburg (speciale jubileumavond) en 29/12 Bimhuis Amsterdam.
