NECROLOGIE
door: Cyriel Pluimakers









De muzikale impact van Toots Thielemans gaat de jazz ver te boven. Foto © Jos L. Knaepen.


Maandagmorgen overleed mondharmonicalegende Toots Thielemans op 94-jarige leeftijd. In België en in de rest van de wereld wordt gerouwd om deze legendarische muzikant. Zijn roem en bekendheid raakt alle niveaus, niet alleen die van de cultuur maar ook die van de politiek. Thielemans was een muzikaal ambassadeur zonder weerga.

De Belgische premier Charles Michel ‏bracht ''hulde aan een groot artiest en een warme persoonlijkheid. (….) Rust zacht Toots. Sterkte voor familie en vrienden.’’ De Belgische minister van Justitie Koen Geens zei: ''De grootste jazzmuzikant van ons land ooit, een groots mens, die wel eeuwig leek, wordt nu ook écht legende." En de Belgische vicepremier Kris Peeters: ''Het grote jazzorkest in the sky is nu compleet. Zijn leven was tijdelijk, zijn muziek voor de eeuwigheid. Rust in vrede.''

De Belgische jazzmuzikant en componist heette eigenlijk Jean Baptiste Isidor Thielemans. Zijn bijnaam Toots leidde hij af van de muzikanten Toots Mondello en Toots Caramata.

Thielemans, geboren in Brussel in april 1922, speelde aanvankelijk accordeon. Daarnaast beheerste hij al snel de gitaar. Als remedie tegen zijn astma kreeg hij op zijn veertiende een mondharmonica, een instrument waaraan hij een geheel nieuwe dimensie zou geven en dat hij meestal betitelde als zijn ‘broodje’. 











Toots speelde gitaar bij het Benny Goodman Sextet en het George Shearing Quintet.


Verenigde Staten
Na de oorlog vertrok hij naar de Verenigde Staten om op te treden met het Benny Goodman Sextet en het George Shearing Quintet, eerst vooral als gitarist. Hij werkte samen met jazz-grootheden als Charlie Parker, Miles Davis en Ella Fitzgerald. Voor het vermaarde Riverside label maakte hij de legendarische lp ‘Man Bites Harmonica’, met onder meer baritonsaxofonist Pepper Adams, pianist Kenny Drew en drummer Art Taylor. Van een gelijkwaardig niveau is de minder bekende plaat met het trio van pianist Ray Bryant ‘The Soul of Toots Thielemans’ (Heliodor) die hij in dezelfde periode maakte.

In 1964 kocht hij een huis in de Verenigde Staten, maar hij hield ook zijn leven lang een woning aan in Brussel. Als componist werd Thielemans het meest bekend met de compositie ‘Bluesette’ uit 1962, waarin hij gitaar speelt en tegelijk fluit. Een wereldhit, die vervolgens een verzoeknummer werd bij elk concert. Met zijn harmonicaspel was hij onder meer te horen in muziek van de films ‘Midnight Cowboy’ (1969) en ‘Turks fruit’ (1973) en in de Zweedse animatiefilm ”Dunderklumpen!” (1974). Zijn muziek werd ook het thema in de Nederlandse politieserie voor televisie ‘Baantjer’ en in de Vlaamse politieserie ‘Witse’.

De Belgische koning Albert II gaf Thielemans in 2001 de adellijke titel van baron. Zijn muzikale loopbaan beëindigde hij in 2014. 











Toots Thielemans op Gent Jazz 2010 met Kenny Werner en
Oscar Castro- Neves. Foto © Jos L. Knaepen.


Hemelse orkest
De muzikale impact van Toots gaat de jazz ver te boven. Zijn spel is weergaloos, buitengewoon smaakvol en van een niet te evenaren timing. Bij hem vergeet je dat hij mondharmonica speelt: aan zijn ogenschijnlijk eenvoudige instrument weet hij telkens nieuwe klanken en kleuren te ontlokken. Een concert van Toots was altijd een belevenis, die je alvast liet voelen hoe de muzikale hemel er waarschijnlijk uit zou zien. Naast een fantastische podiumpersoonlijkheid was hij ook altijd buitengewoon sympathiek en charmant. Wanneer organisatoren liepen te stressen, zorgde Toots voor rust en een warm gespreid bed voor zijn medemuzikanten.

Nu is hij zelf toegetreden tot het hemelse orkest, waar Benny Goodman, George Shearing, Charlie Parker, Pepper Adams, Miles Davis, Ella Fitzgerald en Ray Bryant hem een warm welkom heten. Waarschijnlijk zijn ze nu al aan het jammen. Goodbye Toots, we’ll never forget you!



 

Toots Thielemans in 2012, ter gelegenheid van zijn 90e verjaardag. Met Kenny Werner, Hein van de Geyn en Hans van Oosterhout.

Toots Thielemans met Jaco Pastorius in 1985

Toots Thielemans in 2010 op The Hague Jazz, met Hein van de Geyn, Hans van Oosterhout en Karel Boehlee.