FILMBESPREKING

The Jazz Loft according to W. Eugene Smith
regisseur: Sara Fishko
productie: WNYC Studios / Lumiere Productions
producers: Calvin Skaggs, Sam Stephenson
lengte: 88 minuten
uitgebracht: 2015
website: www.wnyc.org/jazzloftthemovie
door: Erno Elsinga





In een onooglijk gebouw aan Sixth Avenue in Manhattan kwamen tussen 1957 en 1965 tientallen bekende jazzmusici bijeen om er te jammen en te discussiëren. Een van de bewoners van het pand was de gerenommeerde fotojournalist W. Eugene Smith (foto boven) die het gebeuren vastlegde op foto en bandrecorder, nu gebundeld in de historische documentaire ‘The Jazz Loft’ die op 2 februari te zien is tijdens het International Film Festival Rotterdam.

De documentaire komt wat traag op gang met de duiding van W. Eugene Smith (1918 – 1978), een fotojournalist die veel waarde hechtte aan beeldcompositie en in het nog tv-loze tijdperk uitblonk in reportages over onder meer de Tweede Wereldoorlog voor Life Magazine. 

Dump
Levendiger wordt het wanneer Smith verhuist naar het bloemendistrict in Manhattan en in de Jazz Loft een ongekende blik achter de schermen van de jazzmuzikant levert aan de hand van tienduizenden foto’s en een slordige duizend uur aan geluidsopnamen. Documenten die begeleid worden door jazzhistorici, journalisten en muzikanten die op de jazzzolder bivakkeerden zoals Carla Bley, Steve Swallow, Steve Reich, Ronnie Free en Phil Woods.

Smith wordt door hen gekarakteriseerd als een fly on the wall, onzichtbaar fotograferend en altijd aanwezig in de dump die de Jazz Loft was. Een fanatiekeling die voor zijn microfoon zelfs een gat in het plafond maakte om de discussies en jamsessies in het bovenliggende appartement op geluidsband vast te leggen. Materiaal waarvan we overigens relatief weinig te horen krijgen. 

  
Zoot Sims. Thelonious Monk en Hall Overton arrangeren. Repetitie Monk's Tentet met Overton als aandachtig luisteraar. Foto's © screenshots The Jazz Loft.

Van de vele muzikanten die de Jazz Loft betraden worden vooral saxofonist Zoot Sims, die dagenlang tot diep in de nacht in de weer is, en de pianisten Hall Overton (die permanent in het gebouw woonde) en Thelonious Monk uitgelicht. Fraai zijn de stilstaande beelden van Overton waarin hij studenten lesgeeft, rondhangt en uiteindelijk als arrangeur met Monk gezamenlijk aan de slag gaat voor diens Tentet (in 1959 uitmondend in het album ‘The Thelonious Monk Orchestra at Town Hall’). Dankzij Smith horen we de pianisten discussiëren over de arrangementen en zijn we getuige van de bandrepetities terwijl begeleidend fotomateriaal in rap tempo voorbij vliegt.

Verdeeldheid
De onder de muzikanten voor verdeeldheid zorgende opkomst van de freejazz - de laatste sessiegeluiden in de documentaire zijn van klarinettist Jimmy Giuffre – luidt uiteindelijk het verval van de broedplaats in, die in zijn soort gelijkenissen vertoont met Andy Warhol’s studio The Factory – Salvador Dali was een frequent bezoeker van The Jazz Loft.

Het historische document ‘The Jazz Loft according to W. Eugene Smith’ (in 2009 in boekvorm verschenen) is niet uitsluitend een eindeloze reeks van plaatsgebonden jazzkiekjes en een bijbehorende opsomming van huwelijks- en geldproblemen; het schetst eveneens een beeld van New York en de Verenigde Staten ten tijde van Nixon en John F. Kennedy. 

Door het ontbreken van bewegend beeld en de vele toelichtingen van muzikanten die veelal op hetzelfde neerkomen, is The Jazz Loft niet altijd even onderhoudend. Het unieke fotomateriaal – de enorme hoeveelheid daarvan - en de audiofragmenten spreken echter de nostalgische verbeelding van het collectieve geheugen op zeer aangename wijze aan.

• The Jazz Loft according to W. Eugene Smith is op 2 februari te zien in de Rotterdamse Schouwburg (Europese première, gratis toegang) tijdens het International Film Festival Rotterdam (27 januari - 7 februari). 

Promotiefilmpje tentoonstelling The Jazz Loft Project