CONCERTRECENSIE. Pat Metheny Unity Group, TivoliVredenburg, 8 juni 2014
door David Cohen
Pat Metheny trad met zijn Unity Group op in Utrecht.
Archiefbeeld © Ron Beenen.
De grote zaal van het verbouwde TivoliVredenburg is volledig intact gebleven. Voor deze ruimte was het optreden van de Pat Metheny Unity Group het eerste concert dat in de verkoop ging. Met tweeduizend mensen kon er niemand meer bij. Op het blauw-groen verlichte podium stond naast saxofoons, een contrabas en een drumkit, ook een bedekte vibrafoon.
Tweemaal werd er van tevoren geapplaudisseerd voor de meestergitarist, die uiteindelijk in zijn eentje het podium opkwam en met zijn eigen 42-snarige Pikasso-gitaar het langzame, verkennende ‘The Sound of Water’ speelde. Af en toe stond de gitaar erg hard, maar met het sfeerbepalende nummer was de toon voor de avond gezet. Na deze introductie stapten rietblazer Chris Potter, contrabassist Ben Williams en drummer Antonio Sánchez het podium op en zette het ensemble het snelle nummer ‘Come and See’ in.
Potter speelde de melodie op de basklarinet en maakte plaats voor Metheny, die er ogenblikkelijk vandoor ging in een langgerekte solo. Opvallend was niet alleen hoe Antonio Sánchez op zijn drumkit volop aanwezig was, maar vooral hoe hij daarbij geen enkel moment overheerste en telkens de solist ten dienste stond. Hij liet daarnaast ijzersterk samenspel horen met Williams, wiens bassolo’s van een zeldzaam melodische aard waren en wiens zangerige, sonore geluid vooral tijdens het laatste nummer van de eerste set schitterend werd uitversterkt.
Energiek
De eerste helft van het concert laat zich beschrijven als groots en energiek van aard. Slechts aan het begin van ‘Roofdogs’ kwam Metheny door de explosie aan het begin in de problemen, daar hij het hoogtepunt van zijn solo al te vroeg liet plaatsvinden en het vervolgens niet meer kon overtreffen. Een improvisatie van Chris Potter op de tenorsaxofoon liet dit begin echter in het niet vallen. En toen Metheny samen met de solerende saxofonist de melodie opzocht, ontstond er een onnavolgbaar amalgaam van notenlijnen.
Het lichtprogramma maakte uiteindelijk duidelijk dat de eerste helft ten einde was. Voor wie niet lamgeslagen was door de onverbiddelijke vaart van het concert, bleef tussen alle magnifieke improvisaties door de vraag: ‘Waar is toetsenist Carmassi?’ De multi-instrumentalist was aangekondigd, maar niet in de verste verten te bekennen. Pat Metheny legde echter uit hoe dit kwam. 
Metheny sloot de avond af met een medley op de akoestische gitaar. Archiefbeeld © Ron Beenen.
‘Met dit kwartet hebben we een paar jaar geleden een plaat opgenomen, als de Unity Band. Het beviel zo goed dat we het graag uit wilden werken tot een groter geheel. Daarom zullen we het concert, in deze heel bijzondere ruimte’ – hij grijnsde – ‘voortzetten als de Pat Metheny Unity Group, met op toetsen Giulio Carmassi!’
Carmassi zou weliswaar tijdens het hele concert onzichtbaar blijven, maar zijn invloed was ogenblikkelijk te horen: terwijl er nog luid applaus klonk, begon het ensemble met nummers van het nieuwe Unity Group-album ‘Kin’. Carmassi’s toetsen werkten samen met Metheny’s gitaarsynthesizer om het geluid van de band aan te vullen en te vergroten.
Toch werd pas tijdens de tweede set duidelijk waarom het publiek van tevoren verzocht was om geen foto’s of video’s te maken of te sms-en. ‘Vanwege het specifieke karakter van het concert,’ had de woordvoerder van TivoliVredenburg aangekondigd: en hoe! Alle aandacht ging uit naar het midden van de zaal, waar een fenomenale installatie onthuld werd. Rechts op het podium een mechanische vibrafoon, links percussie-apparatuur en achterin aan weerszijden kasten met flessen erin, die licht gaven op de maat van de muziek. Schermen vertoonden filmbeelden ter begeleiding van de grootse muziek van het kwintet.
Vaste saxofonist
Het meest bijzondere aan de nieuwe Unity Group was echter de aanwezigheid van een vaste saxofonist. Chris Potter wisselde tussen tenor- en sopraansaxofoon, basklarinet en dwarsfluit en waagde zich zelfs aan een gitaarduel met Metheny. Was zijn spel op tenorsax druk en meeslepend, zo was het op de dwarsfluit melodisch, zacht en vol sentiment. Wanneer hij op de sopraansaxofoon een melodie speelde en Metheny meedeed, dan versmolt hun toon bijna tot een geheel.
Het einde van de avond werd ingeluid door een serie duetten van Metheny met zijn bandleden. Tijdens het laatste nummer met de hele band speelden synthesizer, gitaar en saxofoon unisono het hoofdthema en werd bewezen hoeveel kracht zelfs de ingewikkeldste melodie kan hebben wanneer hij vol overtuiging wordt neergezet.
Het kwam de Pat Metheny Unity Group op een staande ovatie en een roep om een toegift te staan. Dat werden er twee: na een ingehouden ‘Are You Going With Me’ sloot Metheny de avond zelf af met een medley op de akoestische gitaar. De grote zaal van het nieuwe TivoliVredenburg bewees nu op een andere manier zijn kracht: zoals hij een hard en groots concert nog groter kan maken, kan hij in de juiste sfeer verworden tot een ademloze vallei, waarin uit de verte één man een stuk vol overpeinzing, lichte melancholie en berusting speelt. Een spannend en ontspannen slot van een adembenemende avond.