Artikel geprint vanaf Jazzenzo.nl

Steven Kamperman mengt Turkse muziek met jazz en big band

CONCERTRECENSIE. Horizon Trio en Baraná Orchestra, Baraná Wereldjazz Festival, Rasa Utrecht, 12 april '14
beeld: Maarten Mooijman
door: Armand van Wijck

Klarinettist en saxofonist Steven Kamperman organiseerde op 11 en 12 april voor de tweede keer het Baraná Wereldjazz Festival in Rasa in Utrecht. Tijdens de tweede dag stond alles in het teken van Turkse volksmuziek en een eerbetoon aan de Turkse zanger, saz-speler en percussionist Behsat Üvez.

  
Het Horizon Trio en Baraná Orchestra traden aansluitend op met onder andere zangeres Sanem Kalfa en rietblazer Steven Kamperman.

Na een middag workshops, een compositiewedstrijd en de vertoning van een documentaire over Behsat Üvez, begon het hoofdprogramma van de avond met een optreden van het Horizon Trio. Met Kamperman op de altklarinet en de Turkse zangeres Sanem Kalfa, ondersteund door de Roemeense gitarist en violist George Dumitriu.

Niet geheel onverwacht brachten ze een smeltkroes ten gehore van Turkse- en Oost-Europese volksmuziek, met af en toe een vleugje avant-gardejazz. Minimalistisch, ontroerend en aangrijpend over de gehele linie. Met enige regelmaat zette Dumitriu een gitaardrone in met behulp van een looping-station, wat vervolgens de enige ruggengraat vormde van een nummer. Daaroverheen klonken aansluitend de vooruitstrevende klarinetlijnen van Kamperman en vioolsolo's van Dimitriu die de nodige spanning en treurnis opwekten. 

Modaal
Er werd voornamelijk modaal geïmproviseerd, met melodielijnen die op het oog simpel leken en weinig out-of-the-box, maar toch getuigden van een grote muzikaliteit en doeltreffend waren in het versterken en behouden van de sfeer van een nummer. Alles klonk zorgvuldig, subtiel en uitgedacht. Geen egotripperij hier. Het trio bleef ook tijdens het improviseren in elkaars vaarwater, volledig in dienst van elkaar en de sfeer. Een succesformule zo bleek, want dit zorgde voor een intens gevoel van rust tijdens het gehele optreden. Waardoor het muisstille publiek in trance meegenomen werd in de belevingswereld van het Horizon Trio.

  
Akos Laki, George Dumitriu (Horizon Trio) en Sanem Kalfa te midden van Baraná Orchestra.

Wat na afloop vooral bijbleef was het zeer sterke en veelzijdige optreden van Kalfa. Bij het romantische stuk ‘Penguence’ – over pinguïns op een onbewoond eiland bij een zilveren maan – was een kort-door-de-bocht gelijkenis met filmmuziek als van ‘Lord of the Rings’ snel gemaakt. Maar de engelachtige stem van Kalfa reikte verder dan dat, met de bijpassende Turkse poëzieteksten die ze op zo'n gevoelige manier overbracht dat het de taalbarrière overschreed. 

In de meer dynamische stukken bleek ze van scatten ook niet vies; met een enorm bereik, hoge, korte schreeuwtjes en oosters getinte klanken toonde ze haar muzikaliteit en originaliteit. En wederom: alles in dienst van de sfeer.

De tweede helft van de avond werd ingevuld door Baraná, een Nederlands wereldmuziekensemble dat Kamperman tien jaar geleden opzette samen met de in Groningen wonende multi-instrumentalist Behsat Üvez. Het was een droom van de vorig jaar overleden Üvez om de werken van Baraná ooit uit te voeren met een volledig orkest. Een droom die Kamperman nu liet uitkomen met twee sets van een uur. 

  
Mehmet Uludag, Erman Dirikcan en blazers van Baraná met Stanislav Mitroviv op de voorgrond.

Uniek
Uniek in Nederland, want Baraná Orchestra is een achttienkoppige big band die Turkse modale muziek speelt. Dit uiteraard met bijpassende volksmuziekinstrumenten als de saz, een accordeon en oosterse fluiten zoals de ney (herdersfluit).

De eerste set begon beheerst en lag enigszins in het verlengde van het Horizon Trio. Naast Kalfa was nu ook de mannelijke zanger Mehmet Uludag te horen, die tussen de drukkere nummers door verraste met een prachtig duet met Kamperman op de altklarinet. Kamperman stelde zich zeer bescheiden op en nam weinig tot geen solo's. In plaats daarvan dirigeerde hij de band feilloos door zijn composities heen. In de tweede set kwam alles wat meer los en liet ook Kamperman steeds meer van zich horen met scheurende lijnen op de altklarinet en sopraansax. Ook was nu voor het eerst deze avond een stuk in vierkwartsmaat te horen, wat bijna exotisch klonk na de continue stroom van polyritmes als 10/8 en 7/4.

  
Valentin Clastrier, Bert Lochs en Cengiz Baytemur.

Een opvallende verschijning was de Fransman Valentin Clastrier, die een nummer meespeelde als gastsolist op zijn draailier, een soort mechanische viool waarbij de strijkstok is vervangen door een wiel dat hij met één hand ronddraaide. Daarnaast deed gitarist Jeff Sopacua goede zaken. Hij kreeg het knap voor elkaar om op muzikale wijze continu een funkslag en enkele rockgitaarsolo's neer te zetten tussen alle polyritmiek en volksmuziek door. Een frisse afwisseling waardoor het geheel af en toe een fusionachtig karakter kreeg.

Vuurwerk
Na twee uur spelen sloot de avond af met een stuk vuurwerk. Een compositie gebaseerd op paardrijden over een steppe, met razendsnelle lijnen in zestienden en de band die nog even extra hard aanzette. Met als gevolg een staande ovatie. Behsat Üvez zou apetrots op ze zijn.


© Jazzenzo 2010