CD-RECENSIE

Dicke Luft – Carillon
bezetting: Arno Bornkamp sopraansaxofoon; Dick de Graaf tenorsaxofoon; Werner Janssen altsaxofoon; Nils van Haften baritonsaxofoon
opgenomen: 31 januari en 1 februari 2013 in Studio De Smederij in Zeist
uitgebracht: 2013
label: Red Piano Records
aantal stukken: 12
tijd: 39.39
website: www.dickdegraaf.com - www.redpianorecords.com 
door: Rinus van der Heijden


Dicke Luft is een nieuw saxofoonkwartet, dat wordt gevormd door blazers van het veel bekendere Clazz Ensemble. Initiatiefnemer is tenorsaxofonist/componist Dick de Graaf, die ook de twaalf stukken op deze cd schreef.

Dat getal twaalf is geen toeval. Dick de Graaf baseerde zijn werk ‘Carillon’ op ‘De Toonklok’ van de Nederlandse componist Peter Schat. Deze componeerde een toonladdermodel, dat correspondeert met de twaalf uren van een klok. Schat inventariseerde alle mogelijkheden van drie intervallen en maakte een overzicht van hun harmonische mogelijkheden. Hij bracht ze onder in een overzichtelijk model: ‘De Toonklok’. In feite een nieuwe visie op tonaliteit in de muziek.

Dick de Graaf gaf voor Dicke Luft een eigen interpretatie aan Schat’s ‘Toonklok’.  Dit resulteerde in een vermenging van tonale en atonale muziek en gecomponeerde en geïmproviseerde muziek – in dit laatste geval in jazz. ‘Carillon’ is daarmee een ode aan de tijd en tevens een poging hem visueel en muzikaal uit te beelden. Daarvoor heeft Dick de Graaf alle twaalf delen van zijn compositie een titel gegeven die terugslaat op wekkers en horloges: ‘Seiko’, ‘Ancre’, Swatch’, ‘Emperor Armani’, ‘Junghans’ en meer.

De vier saxofoons van Dicke Luft kruipen als het ware in de identiteit van elk deel. In ‘Pontiac’ refereert Dick de Graaf aan de val van wielrenner Wim van Est in de Tour de France van 1951, waarbij zijn Pontiachorloge gewoon bleef doorlopen. Dat doen ook de saxofoons: de baritonsaxofoon verbeeldt de val van de wielrenner, de andere in een doorlopende lijn het opkrabbelen en verder gaan van de coureur. 

Zo heeft elk deel van ‘Carillon’ zijn eigen klankkleur gekregen en wordt er een waaier van luistergenot uitgevouwen: saxofoons die opgewonden kraaien, saxofoons die in gestrekte draf achter een thema aangaan, saxofoons die in 7/8 en 7/4 maten elkaar het leven zuur maken. Soms wordt er uitgebreid geïmproviseerd, maar bijvoorbeeld in het slotstuk ‘Omega’ is dat ten strengste verboden. Diversiteit troef derhalve.

‘Carillon’ is een afwijkende cd van afwijkende musici.  De mengeling van eigentijdse gecomponeerde en geïmproviseerde muziek maakt het consumeren niet altijd even gemakkelijk, maar de doelstelling die Dick de Graaf zich gesteld heeft, wordt ruimschoots gehaald. Beluisteren dus dit klankjuweel.

Dicke Luft - Omega