De doordesemde heimwee van Dino Saluzzi
CONCERTRECENSIE: Dino Saluzzi, Anja Lechner en Félix Saluzzi, Vredenburg Leeuwenbergh, Utrecht 13 oktober 2013
beeld: Maarten Mooijman
door: Kees Schreuders
De Argentijnse bandoneonist Dino Saluzzi werd in de jaren tachtig, na een lange carrière op het Zuid-Amerikaanse continent, opgepikt door het ECM-label. Zijn muzikale geestdrift en speelwijze gingen goed samen met tal van ECM-musici, onder wie Palle Mikkelberg, Charlie Haden en Al DiMeola.
Rietblazer Félix Saluzzi, celliste Anja Lechner en bandoneonist Dino Saluzzi in het Utrechtse Vredenburg.
De Duitse celliste Anja Lechner werd groot gebracht in het klassieke idioom, maar raakte gaandeweg ook geboeid door de etnische en geïmproviseerde muziek en vond daarin haar eigen taal en speelwijze. Als lid van het Rosamund Quartet ontmoette ze Saluzzi, die haar introduceerde en vertrouwd maakte met de tango en de allochtone volksmuziek. Hij nam haar mee naar zijn geboortestreek in het noorden van Argentinië, om in plaatselijke lokalen de volkse variant van de tango en de plaatselijke folklore te ervaren en mee te spelen.
Wapenbroeders
De rietblazer Félix Saluzzi is de jongere broer van de inmiddels 78-jarige Dino. Ze spelen als muzikale wapenbroeders in allerlei verbanden al zo’n zestig jaar samen.
Dino Saluzzi wil de bijna onlosmakelijke associatie van bandoneon met tango doorbreken en het instrument universeler toepassen. In zijn composities maakt hij gebruik van de volle breedte van het Argentijnse muzikale erfgoed. De vorm waarin ze uitgevoerd worden, is niet dwingend en kan zich voegen naar omstandigheden en musici. In Lechner vond hij een muzikale evenknie. De samenwerking resulteerde dan ook in diverse albums, waaronder het veelbesproken ‘Ojos Negros’ en in 2011 ‘Navidad de los Andes’.
Als een vitale nestor verschijnt hij op het podium en steekt van wal. Zowel verbaal als muzikaal, blijkt hij een dromerige troubadour. Verhalend, met heimwee over zijn geboortestreek, over liefde die de aarde kan helen, over de kracht van de kinderlijke onschuld.
De meeste stukken zijn van Saluzzi’s hand. De ingrediënten zijn: het temperament van de tango, de nostalgische weemoed van de folklore, de vrijheid van de jazz en de verinnerlijkte bedachtzaamheid van het klassieke genre. Het zijn composities waarin weemoed, sentiment en troost doorklinken. Het palet warme houtkleuren in de combinatie van bandoneon, cello en met name klarinet, leent zich hier bij uitstek voor.
Zowel verbaal als muzikaal, blijkt Dino Saluzzi een dromerige troubadour.
Grondtoon
Félix weet met lange aangeblazen noten en melodiebogen, sfeerbepalend de grondtoon neer te zetten. Zodat Saluzzi en Lechner geanimeerd hun verhalen kunnen vertellen. Soms unisono, soms meerstemmig, soms in asymmetrisch opgebouwde motieven. Waar compositie overgaat in improvisatie is vaak nauwelijks duidelijk. Wat veel zegt over de vitaliteit en het gemak waarmee wordt gemusiceerd. Er is volle aandacht voor het geraffineerde samenspel van aantrekken en afstoten. Er worden soms prachtige kleine stiltes afgedwongen, die je ook als publiek bij de les houden.
Dino murmelt, neuriet en stampt met zijn voeten om overgangen aan te geven en gebruikt het klikken van de bandoneontoetsen om pulserende crescendo’s te onderstrepen. Lechner articuleert haarfijn en transparant het spel tussen uitbundige pizzicato’s en elegante strijkpartijen. Maar schuwt ook het experiment niet, door atypische en soms atonale klanken uit haar instrument te halen.
De muziek roept het beeld op van een gezelschap dierbare vrienden die op de veranda van een dorpslokaal genieten van elkaars verhalen en gesprekken. Soms delicaat vleiend, soms robuust schurend, maar nooit onvertogen. En altijd met een zekere heimwee.
Stilte
Mooi hoe Saluzzi op een gegeven moment een nummer helemaal in stilte laat uitklinken en het publiek ‘thank you’ toefluistert.
Trailer van het in 2012 verschenen live-album/dvd Encuentro
van Dino Saluzzi en Anja Lechner.
