Flat Earth Society bereidt voor op de apocalyps
CONCERTRECENSIE. Flat Earth Society, Paradox Tilburg, 23 maart 2013
beeld: Gemma Kessels
door: Rinus van der Heijden
Een soort droombeeld dringt zich zomaar op. Op een weidse vlakte slaat een paard plotsklaps op hol. De wagen die hij meetrekt, ploegt diepe sporen in het grasland. Ze volgen slingerend en zigzaggend het doorgedraaide paard en laten een patroon van niet voor te stellen lijnen achter. Hoe het paard zijn route uitkiest is niet te voorspellen, evenmin als waar het uiteindelijk uitkomt.
Het Vlaamse ensemble Flath Earth Society met Berlinde Deman, Peter Vermeersch en de blazers Stefaan Blancke en Marc Meeuwissen maakte zijn opwachting in Paradox.
Het paard is de vijftienkoppige formatie Flat Earth Society, de sporen haar muziek en de weidse vlakte waar het zich afspeelt Paradox. En waar het uitkomt: wie het weet mag het zeggen. Maar dit zal geen antwoorden opleveren, want FES is en blijft het op hol geslagen paard, dat zich geen teugels laat opleggen en slechts controle schuldig is aan zichzelf.
Vijf koperblazers, vijf rietblazers, een pianist, contrabassist, slagwerker, gitarist en accordeonist. Genoeg om een symfonie-orkest gestalte te geven, maar ook om het innigste combo uit de jazzhistorie zijn fragiele werk te laten doen. Gevoed met sporen uit de amusementsmuziek, uit de filmwereld, uit de tijd van de grote swingorkesten, uit de traditie van de Oosteuropese brassbands, uit de vele pagina’s van het Great American Songbook en uit improvisatie, veel improvisatie. De ene keer neergelegd door enkelingen, een andere maal door het wereldomvattend geluid van een tot de tanden gewapend jazzorkest.
Moderniteit
Flat Earth Society gaat kortom zijn eigen gang in een wereld die aan moderniteit ten onder dreigt te gaan, maar waaraan de Vlamingen lak hebben. Moderniteiten in de zin van kortstondige, nooit beklijvende nieuwigheidjes. Flat Earth Society put liever uit de rijke bron die door de jaren heen muziek zeggingskracht heeft gegeven, haalt de voor haar dienstbare deeltjes er uit en creëert er haar eigen, onvergelijkbare stempel mee.
Het vijftienkoppige Flath Earth Society met onder andere slagwerker Teun Verbruggen en gitarist Pierre Vervloesem.
Het is daarbij niet te voorkomen dat je soms vergelijkingen maakt. Bijvoorbeeld met het bijna drie maanden geleden opgeheven Willem Breuker Kollektief. Je zou gemakshalve kunnen zeggen dat waar dit Nederlandse, legendarische orkest stopte, Flat Earth Society doorgaat. Ook vergelijkingen met The Mothers of Invention van Frank Zappa dringen zich op. In beide gevallen omdat humor een belangrijk bestanddeel is van de muziek van FES, maar in beide gevallen ook niet ter zake doend, omdat de Vlamingen er hun eigen receptuur aan toevoegen.
Humor loopt als een rode draad door de verrichtingen van Flat Earth Society. Bandleider Peter Vermeersch kondigt de stukken grappig aan, een aantal titels van het FES-repertoire wortelt ook in scherts. Zoals ‘Rich Man Blues’, ‘Unconditional Lucifer’ en ‘Braodway Boogie Woogie’. De humor geeft het repertoire iets luchthartigs mee en dat is misschien wel nodig voor muziek die zwiert tussen topzwaar en iel. Dat iele, dat tere zit bijvoorbeeld opgesloten in een prachtige ballade, het zware in machtige, donderende collectieven die hun weerga niet kennen.
Snelheid
Zoals in het slotstuk ‘Fast Forward’, dat naar een snelheid voert die niet is voor te stellen en nooit door anderen is gehaald. Een opgefokte gitaar en dito contrabas snellen als krankzinnige kamikazepiloten naar het einde van de compositie, de rest van FES kan nauwelijks volgen. Zo krijgt het concert een bijna apocalyptisch einde. Maar wel een dat je lang zal heugen en dat is na apocalypsen zelden het geval.
