Artikel geprint vanaf Jazzenzo.nl

Jazz Middelheim 2012 kent droomopening

CONCERTRECENSIE. Opening Jazz Middelheim 2012. Park den Brandt Antwerpen, 16 augustus 2012
beeld: Eddy Westveer
door: Rinus van der Heijden

Elk festival zou zich een droomopening wensen zoals Jazz Middelheim die gisteren beleefde: met een historisch optreden van altsaxofonist John Zorn, basgitarist Bill Laswell en slagwerker Milford Graves. Historisch vooral door de aanwezigheid van de bijna 71-jarige Graves, maar zeker ook door de kwaliteit van het gebodene. Jazz Middelheim 2012 kan na één avond al niet meer stuk.


Het trio John Zorn, Milford Graves, Bill Laswell zorgde voor een weergaloze opening van Jazz Middelheim 2012.

Het trio Zorn/Laswell/Graves trad aan als vervanger voor de oorspronkelijk geprogrammeerde Ornette Coleman, die wegens een voedselvergiftiging verstek moest laten gaan. Drie generaties muzikanten, samengebracht in een trio dat je niet zomaar een-twee-drie bedenkt. Goed ja, John Zorn. Na de aan hem gewijde dag tijdens de festivaleditie van vorig jaar, wist menigeen nog wat je van hem kon verwachten. Maar Graves en Laswell samen, hoe zou het die twee vergaan? Al bij de eerste noten werd duidelijk, dat zij tweeën het ook gered zouden hebben. Zorn was weliswaar geen versiering, maar voor deze recensent ging het overgrote deel van de aandacht toch naar de twee legendes Graves en Laswell.

Bill Laswell heeft een carrière achter de rug, zo grillig als het weer. Genres als jazz, art rock, punkjazz, hiphop, dub, funk en natuurlijk jazz beheerst hij als geen ander. Zijn vakmanschap is een waaier die zich over iedere muzikant die met hem speelt, uitspreidt. In het trio met Zorn en Graves was het niet anders: een uitgebreid arsenaal pedalen liet hem bovendien reiken naar de verst afgelegen planeten van de improvisatiemuziek.

Verhaal apart
Graves is een verhaal apart. Maandag wordt hij 71 jaar, maar energie spat aan alle kanten van hem af en doet hem jaren jonger lijken. Ooit maakte hij naam bij Albert Ayler, nadien heeft hij vooral zijn muzikale afkomst onderzocht. Dit maakte dat hij zingend in een - of meerdere? - Afrikaanse talen een expeditie ondernam, die zich uitstrekte van West-Afrika naar Brazilië. Toch niet geheel toevallig de weg die zijn voorvaderen, de slaven, eeuwen geleden gedwongen aflegden. Graves is een boodschapper, net als Archie Shepp dat ook altijd is geweest. En beider boodschap komt overal ter wereld kraakhelder binnen. Ook in Antwerpen dus.


John Zorn, Milford Graves, Bill Laswell. Het trio van pianist Kris Defoort.

Het concert van Zorn/Laswell/Graves was één bom energie. Zorn ging als een razende tekeer, met circulaire ademhaling, een overblazen altsax, krankzinnige notenreeksen en dit alles gedompeld in een onwaarschijnlijke snelheid. Regelmatig refererend aan werk van zijn grote voorbeeld, Ornette Coleman. Diens harmolodics - harmonie, melodie en beweging van het geluid zijn overal aan elkaar gelijk - kwamen nogal eens voorbij.

Laswell volgde op de voet of soms vooruit dansend, met grillige ritmepatronen, ornamenteel ingebed in de saxofoonorkaan van Zorn. Milford Graves zat daar achter, donker en onheilspellend roffelend, vaak met de achterkant van zijn drumstokken. En gebogen over zijn slagwerk alsof hij een wetenschappelijk manuscript bestudeerde.

John Zorn was zoals vaker, gekleed in een gevechtsbroek. Metafoor voor de strijd die de drie aanbonden met het ontstaan én het bestaan van de jazz? Hier werd in elk geval geschiedenis geschreven door drie generaties die evenveel periodes in de jazzmuziek belichamen. Op een meesterlijke wijze en daarom was dit een uiterst gedenkwaardige gebeurtenis.

Kris Defoort
Het Kris Defoort Trio opende de eerste concertdag van Jazz Middelheim 2012. De Belgische pianist heeft met zijn trio een aangename stijl ontwikkeld, die vaak melodieus en bedachtzaam overkomt, om daarna met het grootste gemak ook vrije richtingen in te slaan. Het stuk ‘Bebop Dreams’ was daar een mooi voorbeeld van, met een prettig in het gehoor liggend thema, dat eindeloos herhaald en vanuit allerlei richtingen benaderd een fraai eindresultaat opleverde.


Larry Coryell en Philip Catherine. De vijf gitaristen tijdens Night of the Jazz Guitars. Gitarist Paulo Morello.

Night of the Jazz Guitars bracht vijf gitaristen op het podium, van wie Larry Coryell en Philip Catherine de kern vormden. Hun concert was evenwichtig van opbouw. De vijf minus Catherine openden met de Horace Silver-compositie ‘Cookin’ at the Continental’. Nadien werd Brazilië even aangedaan, maar de vlam sloeg pas in de pan, toen Coryell in zijn eentje een – zoals hij het omschreef - disarrangement uitvoerde van de ‘Bolero’ van Maurice Ravel. Een indrukwekkend moment was toen hij het thema grotendeels in akkoorden wegzette. Om daarna het tempo steeds verder op te voeren, zodat hij na afloop als een gladiator met gestrekte arm het overdonderende applaus in ontvangst kon nemen.

Mét Philip Catherine werd gekozen voor standards. Met ‘Nuages’ werd een wonderschone hommage gebracht aan Django Reinhardt, voor het duo wellicht de aartsvader van de jazzgitaar. Tot slot kwamen ook Helmut Kagerer, Paulo Morello en Andreas Dombert weer op het podium, om de deksel te plaatsen op deze immens grote melodische dompelbak.

Tegen het einde van het concert van het Trio Zorn/Laswell/Graves schoof Larry Coryell ook nog even aan. Zijn aanwezigheid was een aardige bijkomstigheid, geen verrijking.


© Jazzenzo 2010