Colin Stetson voert je mee op golven van verlangen
CONCERTRECENSIE. Colin Stetson / Alexander von Schlippenbach Trio, Bimhuis Amsterdam,
1 december 2011
beeld: Elton Eerkens
door Jan Jasper Tamboer
In gitaristenland bestaat de zogenoemde Sacksioni Methode, een wijze van gitaarspelen waarbij tegelijkertijd de baspartij, het akkoordenschema en het solospel opklinken. Harry Sacksioni maakte er school mee en velen probeerden zijn stukken na te spelen. Colin Stetson doet iets dergelijks op saxofoon, waarop hij meerdere lagen laat horen, inclusief perscussie. In het Bimhuis klonk ook zijn voorbeeld Evan Parker, die met het Alexander von Schlippenbach Trio aantrad.
Colin Stetson - met imposante bassaxofoon - gaf in het Bimhuis een soloconcert. Evan Parker trad daarna op met het Alexander von Schlippenbach Trio.
Als je vanavond het Bimhuis betreedt, is enige argwaan wel op zijn plaats. Overal kunnen zich microfoons bevinden. Dat kan maar een ding betekenen: saxofonist Colin Stetson is in het huis. Op zijn album 'Judges' gebruikte hij 24 microfoonposities die zich bevonden in en op de instrumenten, op zijn lichaam en in de ruimte. Waarschijnlijk zijn het er nu niet zoveel, maar in het Bimhuis heeft hij er in ieder geval een op zijn keel, reden waarom zijn spraak wat vreemd kan klinken.
Ook bijzonder en afwijkend is Stetsons circular breathing-techniek. Stetson haalt adem door zijn neus en blaast tegelijkertijd zijn saxofoon aan. Hij kan daardoor langere tijd ononderbroken spelen, maar moet daartoe wel tegengestelde bewegingen uitvoeren, wat de nodige oefening vereist. Onder meer de aboriginals deden het al eeuwen op hun didgeridoos in Australië, maar in het westen wordt het niet veelvuldig toegepast. Het gaat niet vanzelf, als Stetson een nummer heeft beëindigd staat hij te hijgen en moet hij een slok water nemen.
Het effect van al die speciale technieken is fenomenaal. Stetson blaast in zijn eentje het gehele Bimhuis aan flarden met zijn bassaxofoon, die een natuurlijk verlengstuk van hemzelf lijkt. De lage tonen zijn voelbaar in het lichaam van de toeschouwer, zoals bij veel popconcerten. Het publiek raakt volledig gehypnotiseerd door de repeterende patronen, die erin gestampt worden als de Duitse naamvallen in onschuldige kinderhoofden. Je zal ze je levenlang niet meer vergeten. Maar van Stetson houd je geen jeugdtrauma over, zijn spel bezit melodie en grote schoonheid, hij voert je mee op golven van verlangen. Met zijn bezwerende oerkreten lijkt de saxofonist de boze geesten te willen verdrijven.
Colin Stetson. Slagwerker Paul Lovens (Alexander von Schlippenbach Trio).
Stetson speelt materiaal van zijn album 'Judges' uit 2011, alsook van de plaat die hij momenteel bezig is op te nemen. De nieuwe nummers liggen in het verlengde van 'Judges', maar lijken hier en daar wat lichter en melodieuzer, met meer variatie in tempo en dynamiek binnen de stukken. Stetson sluit af met een langzaam, statig nummer en bedankt het publiek. Het gejuich en gejoel is niet van de lucht. Voor velen is het hoogtepunt van de avond al gepasseerd, maar dan moet het Alexander von Schlippenbach Trio nog aantreden.
De set van het legendarische trio wordt geheel akoestisch gespeeld, zonder versterking. Afspraken lijken er niet gemaakt bij deze grootmeesters van de vrije improvisatie. Als de heren op leeftijd het podium betreden lijkt de stramheid in de benen te zitten, maar later blijkt dat die de handen en vingers nog niet bereikt heeft. Bij vlagen spelen de drie sneller dan de auto's voorbijrazen, die zichtbaar zijn op de achtergrond, met uitzicht over nachtelijk Amsterdam. Uitbarstingen van dynamiek en dissonantie wisselen met minimalistische passages.
Doordat de muziek onversterkt is, kan de balans nogal eens scheef gaan hangen. Vooral het pianogeluid moet het ontgelden, dat sneeuwt vaak onder, terwijl aan de andere kant drummer Paul Lovens allesoverheersend kan zijn. Die zit als een bezige bij ineengedoken op zijn toch al lage drumkruk en gaat voortdurend van rikketik. In de zachtere gedeelten is Von Schlippenbach indrukwekkend met legio ideeën en mooie harmonieën. Evan Parker laat horen dat Stetson hem schatplichtig is met zijn percussieve en herhalende structuren met kleine verschuivingen.
Stetson heeft veel indruk gemaakt in het Bimhuis, niet alleen met zijn technieken, maar zeker ook met zijn muzikaliteit. Dat er veel jonge mensen waren, heeft ongetwijfeld te maken met zijn band Bon Iver. Die hebben met het Alexander von Schlippenbach Trio dan meteen mooi een stuk jazzgeschiedenis meegekregen.
